6
Tiêu điểm
Bộ Công an từng xử lý
được cả hai tội
Cuối năm 2019, liên quan đến vụ
gian lận thi cửởHòa Bình, CơquanAn
ninh điều tra Bộ Công an đã ra quyết
định khởi tố bổ sung vụ án về tội đưa
hối lộ và nhận hối lộ. Kết quả sau đó là
cómột cựu giáo viên bị xét xử tội đưa
hối lộ, một cựu hiệu phó bị xét xử tội
nhận hối lộ… (nhiều giáo viên, hiệu
trưởng, cán bộ của Sở GD&ĐT tỉnh bị
xử tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn
trong khi thi hành công vụ).
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứBảy17-4-2021
sổ sách ghi chép nhưng đó chỉ là
tài liệu một phía, không có chứng
cứ vật chất, không có tài liệu khác
chứng minh. Do đó, Cơ quan CSĐT
Bộ Công an chưa đủ căn cứ xem
xét trách nhiệm hình sự về hành
vi nhận hối lộ.
Tính ra, vụ án có đến chín người
đưa hối lộ gần chục tỉ đồng kèm
theo các thông tin chi tiết về
thời gian, số lần, tên người nhận
tiền… và một người môi giới hối
lộ nhưng tuyệt nhiên không có
người nhận hối lộ!
Đa phần chỉ xử
người đưa hối lộ
Vụ án logo xe vua lại lần nữa
cho thấy chuyện có người đưa hối
lộ nhưng không có người nhận hay
ngược lại, có người nhận hối lộ
nhưng không có người đưa, nghe
hết sức bất thường nhưng lâu nay
vẫn diễn ra phổ biến.
Còn nhớ trong vụ đánh bạc ngàn
tỉ liên quan đến hai cựu tướng công
an và 90 đồng phạm mà Công an
tỉnh Phú Thọ khởi tố cũng có nghịch
lý tương tự. Tại tòa, chủ tọa công
bố lời khai của bị cáo Nguyễn
Văn Dương thể hiện đã đưa hối
lộ cho ông Phan Văn Vĩnh (cựu
tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh
sát, Bộ Công an) 2,7 tỉ đồng và 1
triệu USD; đưa cho ông Nguyễn
Thanh Hóa (cựu cục trưởng C50,
Bộ Công an) 22 tỉ đồng. Ngoài ra,
Dương còn khai đã cho ông Vĩnh
một đồng hồ Rolex trị giá 7.000
USD. Ông Vĩnh thì nói rằng đã
mua đồng hồ này và đã trả cho
Dương 1,1 tỉ đồng.
Tuy nhiên, kết quả điều tra đã
kết luận việc Dương khai cho ông
Hóa 22 tỉ đồng, cho ông Vĩnh tiền
và hiện vật nêu trên là có cơ sở
nhưng chưa đủ căn cứ chứng minh
hành vi nhận hối hộ. Vì vậy, vẫn
không có ai bị truy cứu, xét xử
về tội nhận hối lộ (riêng đối với
tội đưa hối lộ thì các bị can được
miễn truy cứu do họ thỏa mãn
được các điều kiện theo quy định
của Bộ luật Hình sự).
Tương tự, trong vụ án liên
quan đến việc mua bán hàng giả
là thuốc chữa bệnh ở Công ty cổ
phần VN Pharma, bị cáo Ngô
Anh Quốc (cựu phó tổng giám
đốc VN Pharma) bị TAND Cấp
cao tại Hà Nội y án sơ thẩm năm
năm tù về tội đưa hối lộ và tịch
thu sung công tiền dùng hối lộ
hơn 10 tỉ đồng. Cùng với đó, có
hai bị cáo bị tuyên án 15-18 tháng
tù về tội môi giới hối lộ. Riêng
một cán bộ của VKSND Tối cao
mà theo lời khai của các bị cáo
đã được giao nhận tiền hối lộ thì
do người này không thừa nhận,
cơ quan điều tra không khởi tố,
hai cấp tòa không kiến nghị xử
lý gì nên đã không có ai bị xét
xử tội nhận hối lộ.
Ba tội độc lập
Có nhiều người thắc mắc: Vì sao
các cơ quan tố tụng đã quy kết được
là có người đưa/nhận hối lộ nhưng
lại không buộc được tội nhận/đưa
hối lộ, trong khi theo lẽ thường
có đưa mới có nhận và có nhận ắt
phải có đưa?
Về pháp lý, cần lưu ý là tuy có
mối quan hệ với nhau ở những tình
tiết trong vụ án nhưng ba tội nhận
hối lộ, đưa hối lộ và môi giới hối
lộ là những tội độc lập trong Bộ
luật Hình sự. Theo các quy định
của pháp luật hiện tại, các cơ quan
tố tụng không bị bắt buộc khi truy
cứu tội này thì nhất thiết phải truy
cứu được tội kia.
Thêm một nguyên tắc rất quan
trọng trong việc xử lý hình sự, đó
là để xác định một người là người
phạm tội để truy cứu trách nhiệm
hình sự đối với người đó, các cơ
quan tiến hành tố tụng (cơ quan
điều tra, VKS, tòa án) phải chứng
minh được người đó là người thực
hiện hành vi vi phạm pháp luật
hình sự. Nếu không chứng minh
được một người đã thực hiện hành
vi phạm tội thì không thể kết tội
người đó.
Theo đó, chứng cứ có thể lấy
được từ nguồn vật chất (ví dụ như
vật chứng) hay từ nguồn phi vật
chất (lời khai, lời nhận tội, kết
luận giám định, kết luận định giá
tài sản). Có điều là chúng chỉ có
giá trị chứng minh khi nó tồn tại
khách quan (không bịa đặt, thêm
bớt, có nguồn gốc rõ ràng, phù
hợp với chứng cứ khác) và được
thu thập hợp pháp. Lời khai, lời
nhận tội hay không nhận tội sẽ
không có ý nghĩa nếu nó không
có cơ sở và không phù hợp với
chứng cứ khác, không logic với
diễn biến vụ án.
Từ các quy định nêu trên mà
trong số ít vụ án hối lộ, đối với
hành vi đưa hối lộ, môi giới hối
lộ, dù chỉ có lời khai của một
phía và không có bằng chứng
giao nhận tiền nhưng các cơ
quan pháp luật đã đấu tranh và
chuyển hóa thành công các dấu
hiệu thành chứng cứ để xử được
đủ các tội đưa hối lộ, nhận hối
lộ. Vụ án gian lận điểm thi trong
kỳ thi tốt nghiệp THPT tại Sơn
La (ban đầu có người khai nhận
hối lộ nhưng không ai chịu thừa
nhận đã đưa hối lộ) là một đơn
cử cho nỗ lực phá án triệt để này.
Ngược lại, trong rất nhiều vụ
có yếu tố hối lộ tương tự vẫn chỉ
có tội môi giới, đưa hối lộ. Đối
với hành vi nhận hối lộ dính líu
đến những người có chức, quyền,
NGUYÊNTHY
T
rong vụ án bảo kê xe quá
tải bằng logo xe vua có liên
quan đến nhiều CSGT, thanh
tra giao thông TP.HCM, Đồng
Nai, Bình Dương, ngày 13-4, Cơ
quan CSĐT Bộ Công an đã hoàn
tất kết luận điều tra. Đây là động
thái tố tụng mới nhất sau gần hai
năm kể từ khi TAND Cấp cao
tại TP.HCM tuyên hủy bản án sơ
thẩm của TAND TP.HCM để điều
tra lại nhằm làm rõ những người
nhận hối lộ cũng như hành vi liên
quan khác.
Người nhận hối lộ:
Bóng chim tăm cá
Tưởng là lần này, khi có sự ra
tay của CSĐT cấp bộ thì kết quả sẽ
hợp lý hơn theo như các phân tích
đã nêu của TAND cấp phúc thẩm
nhưng không phải vậy.
Cụ thể, theo kết luận trên, BộCông
an đã đề nghị truy tố một bị can là
cựu cán bộ Phòng CSGT Công an
tỉnh Đồng Nai về tội môi giới hối
lộ. Đồng thời, bộ này cũng đề nghị
truy tố ba bị can đầu vụ và một số
bị can khác về tội đưa hối lộ.
Riêng về tội nhận hối lộ, kết
luận điều tra trên cho rằng trong
quá trình điều tra lại, các cán bộ
CSGT, thanh tra giao thông đều
không thừa nhận đã nhận hối lộ
của các bị can để bảo kê xe quá tải.
Tuy có lời khai của các bị can và
Các bị cáo trong đường dây logo xe vua hầu tòa. Ảnh: HY
Hối lộ:
Nghịch lý có
người đưa,
không có
kẻ nhận
Kết luận điều tramới nhất của Bộ Công
an lại lần nữa cho thấy sự tồn tại hiển
nhiên củamột trái khoáy trong các vụ án
về hối lộ: Có người đưa nhưng không có
người nhận hoặc ngược lại.
tiền, cũng viện dẫn các quy định
về chứng cứ nêu trên, nhiều cơ
quan tố tụng đã buông tay với lý
do không ai thừa nhận đã nhận
tiền, chưa đủ căn cứ xem xét trách
nhiệm hình sự.
Tóm lại, trong những vụ án
đưa nhận hối lộ thường là chỉ
có người đưa, người nhận tay
đôi, các cơ quan tố tụng có thể
nêu điều luật này điều luật nọ để
không xử lý hoặc chỉ xử lý một
phần của thực tế giao dịch bất
hợp pháp. Tất nhiên, xã hội không
thể chấp nhận được thiếu sót lớn
này nên tựa như các cơ quan có
thẩm quyền đang nợ mọi người
món nợ trách nhiệm phòng chống
tham nhũng để cần phải tìm mọi
cách tháo gỡ bằng được.•
Mức phạt khác nhau của ba tội
1. Tội đưa hối lộ:
Mức hình phạt theo khoản 1 là phạt tiền 20-
200 triệu đồng, phạt cai tao không giam giữ đên ba năm hoặc phạt tù từ
sáu tháng đến ba năm. Mức hình phạt theo khoản 4 là 12-20 năm tù.
2.Tội nhậnhối lộ:
Mức hình phạt theo khoản 1 là 2-7 nămtù. Mức hình
phạt theo khoản 4 là tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.
3. Tội môi giới hối lộ:
Mức hình phạt theo khoản 1
là
phạt tiền
từ 20 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng, phạt cải tạo không giam gi
đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm. Mức hình phạt theo
khoản 4 là 8-15 năm tù.
(Theo các điều 354, 364, 365 Bộ luật Hình sự 2015)
Đối với hành vi nhận hối
lộ dính líu đến những
người có chức, quyền,
tiền, nhiều cơ quan tố
tụng đã buông tay với lý
do không ai thừa nhận
đã nhận tiền, chưa đủ
căn cứ xem xét trách
nhiệm hình sự.
