16
Quốc tế -
Thứ Tư 4-8-2021
Vaccine COVID-19 dạng viên uống
- thêm vũ khí chặn dịch
DƯƠNGKHANG
H
iện chỉmới khoảng15%
dân số toàn cầu được
chủngngừaCOVID-19.
Mục tiêu phủ sóng tiêmchủng
nhanh mà các nước đang nỗ
lực nhằm đạt được hiện gặp
nhiều trở ngại, nguồn cung
tiếp cận được không nhiều,
bên cạnh đó không đủ dây
chuyền bảo quản lạnh vaccine
và cả nhân lực triển khai
tiêm. Nhằm khắc phục các
trở ngại này, một số hãng
dược trên thế giới đã bắt
tay nghiên cứu “kẻ thay đổi
cuộc chơi” tiếp theo để chặn
đứng COVID-19: Vaccine
dạng viên uống.
Lợi thế của vaccine
dạng viên uống
Hiện nay, các loại vaccine
COVID-19 dạng tiêm đang
được sử dụng đều đòi hỏi một
số hình thức bảo quản lạnh
để duy trì hiệu quả. Chẳng
hạn như vaccine của hãng
AstraZeneca phải được bảo
quản trong điều kiện 2-8 độ C,
yêu cầu bảo quản lạnh vaccine
của Pfizer/BioNTech còn khắt
khe hơn khi ở nhiệt độ -70 độ
C, theo tờ
The
Straits Times.
Yêucầubảo
quản lạnh đặt
ra thách thức ở
cácquốcgiacó
thu nhập thấp
và trung bình, và cả một số
vùng ở Mỹ và Úc. Theo một
nghiên cứu vào năm 2018, có
tới 59% cơ sở y tế ở các quốc
gia này thiếu nguồn điện cần
thiết để duy trì bảo quản lạnh
cho vaccine. Hồi tháng 3, một
tủ đông bảo quản vaccine
COVID-19 ở Nhật đã gặp sự
cố khiến khoảng 1.000 liều
của Pfizer/BioNTech bị hỏng.
Trong khi đó, như lời TS
Sean Tucker thuộc công ty
công nghệ sinh học Vaxart
(Mỹ), “lợi thế lớn của vaccine
dạng viên là chúng không
cần phải có những điều kiện
y tế đầy đủ để tiếp nhận và
không cần dây chuyền bảo
quản lạnh”.
Bên cạnh đó, theo chuyên
giaMiriamKidron, Giámđốc
khoa học công ty dược phẩm
Oramed (Israel), vaccine dạng
viên uống sẽ giúp quá trình
chủng ngừa trở nên nhanh và
dễ dàng hơn, giảm bớt gánh
nặng cho các cơ sở y tế vì
không đòi hỏi quá nhiều nhân
lực hỗ trợ tiêm cho người dân
như vaccine
dạng lỏng.
Ngoàira,các
loại vaccine
dạng tiêmhiện
naycóthểkhiến
những người
mắc chứng sợ ống tiêm cực
kỳ do dự đi tiêm ngừa. Theo
kết quả cuộc khảo sát do
Vaxart thực hiện, có đến 19
triệu dân Mỹ (chiếm 1/3 số
người từ chối tiêm vaccine)
cho biết họ sẽ sử dụng vaccine
nếu nó ở dạng viên uống, thay
vì phải tiêm.
Một đặc điểm nữa, vaccine
dạng viên uống nếu có mặt sẽ
giúpgiảmthiểulượngrácthảira
môi trường (nhựa, ống tiêm...).
Có thể có vào năm sau
Nắmbắtđiềunày,nhiềuhãng
dược và công ty sinh học bắt
tay vào nghiên cứu vaccine
dạng viên uống, trong số này
cóVaxart. TS Tucker cho biết
kết quả thử nghiệm giai đoạn
1 của ứng viên vaccine dạng
viên do Vaxart phát triển rất
khả quan. Thử nghiệm cho
thấy phản ứng của tế bào T
CD8+ (một loại tế bào bạch
cầu chịu trách nhiệm tạo ra
phản ứng miễn dịch) mạnh
hơn khi dùng vaccine này
so với vaccine của Pfizer/
BioNTech và của Moderna.
Theo TS Tucker, hiện ứng
viên vaccine dạng viên này
đang được thử nghiệm giai
đoạn 2.
Theo trang tin
PRNewswire
,
ngày2-8,Vaxart thôngbáorằng
Cơ quan quản lý Thực phẩm
và dược phẩmMỹ (FDA) đã
duyệt hồ sơ xin đăng ký thuốc
mới của Vaxart cho ứng viên
vaccine COVID-19 dạng viên
uống của mình, bật đèn xanh
cho công ty này tăng tốc phát
triển. Nếu suôn sẻ, Vaxart hy
vọng sẽ nộp đơn xin cấp phép
sử dụng khẩn cấp trong năm
tới. Vaxart dự kiến sẽ sản
xuất hàng triệu, thậm chí có
thể hàng tỉ liều mỗi năm với
giá cả hợp lý.
Ngoài ra, công ty dược
phẩmOramed (Israel) đã hợp
tác với công ty công nghệ
sinh học Premas Biotech (Ấn
Độ) nghiên cứu vaccine dạng
viên. Theo tờ
Times of Israel
,
Oramed cho biết ứng viên
vaccine dạng viên của hãng
đã tạo kháng thể thành công
khi được thử nghiệm trên
heo. Theo ông Nadav Kidron,
Giám đốc điều hành Oramed,
các vaccine COVID-19 hiện
tại được phát triển dựa trên
protein đột biến của virus, hiệu
quả ngăn ngừa virus có thể trở
nên kém vì những protein đột
biến này sẽ tiếp tục đột biến
theo thời gian. Trong khi đó,
ứng viên vaccine dạng viên
uống của Oramed nhắm vào
nhiều cấu trúc của virus hơn,
Nhiều thách thức
Theo
Times of Israel
, vaccine dạng viên uống có thể
đóng vai trò là liều bổ sung cho các loại vaccine dạng
tiêm hiện nay, giữa lúc giới y tế kêu gọi triển khai tiêm
liều bổ sung. Tuy nhiên, việc sản xuất vaccine dạng viên
uống cũng gặp một số trở ngại. Theo một bài bình luận
đăng trên tạp chí
The Lancet
hồi tháng 3, các quốc gia
có thu nhập cao không“thực sự quan tâm”đến việc phát
triển vaccine chịu nhiệt. Lý do các nước này không phải
lo đến khả năng bảo quản lạnh vaccine ở nướcmình. Do
đó, chúng không được các nhà sản xuất và các nhà tài
trợ đặt làm ưu tiên, dù nhu cầu này từ các nước có thu
nhập thấp và trung bình là có thật.
Bên cạnh đó, theo hãng tin
AFP
, tới thời điểm hiện tại
không có nhiều loại vaccine dạng viên uống được phát
triển thành công, bởi các thành phần hoạt tính khó có
thể tồn tại trong suốt quá trình tiêu hóa. Về trở ngại này,
Oramed tin rằng hãng có thể vượt qua bằng cách thiết
kế viên nang chịu được môi trường acid cao trong ruột.
Hãng đã phát minh công nghệ này trước đây, chế tạo
một viên uống insulin trị tiểu đường thay vì tiêm như
thông thường. Viên nang của thuốc uống insulin này do
nhà hóa sinh Avram Hershko (đoạt giải Nobel) - thành
viên ban cố vấn khoa học của Oramed phát triển, cómột
lớp phủ bảo vệ đặc biệt giúp viên thuốc chậm bị phân
hủy trong ruột. Thuốc giải phóng các phân tử được gọi
là chất ức chế protease ngăn chặn các enzym trong ruột
non phá vỡ insulin, cũng như giải phóng một chất tăng
cường hấp thu để giúp insulin đi vào máu.
Kết quả thử nghiệm các giai đoạn 1, 2 của viên uống
đều khả quan và hiện thuốc đangđược kê cho hàng trăm
bệnhnhân tiểuđường tại Mỹ tronggiai đoạn thửnghiệm
cuối, kết quả dự kiến có vào tháng 9-2022. Oramed lấy
công nghệ viên nang từ sản phẩm insulin dạng uống và
sử dụng nó cho vaccine COVID-19 dạng uống.
Một điều nữa, không ít người băn khoăn về rủi ro khi
người dân dễ dàng mua và uống vaccine mà không cần
tới cơ quan y tế để được tiêmvà được giámsát phản ứng
sau tiêm. Tuy nhiên, TS Tucker tin tưởng công nghệ mới
sẽ giúp người dùng vaccine dạng viên ít phải bị sốt hay
các tác dụng phụ hơn so với vaccine dạng tiêm.
Tạp chí
Discover
dẫn lời nhà khoa học kỹ thuật miễn
dịch Harvinder Singh Gill tại ĐH Công nghệ Texas (Mỹ)
cho rằng rất hiếm khi xảy ra việc các mầm bệnh - đã bị
giết hoặc bị phá vỡmột phần được đưa vào viên vaccine
để cơ thể tạo khả năng miễn dịch - trong viên vaccine
có đủ sức khiến người uống bị bệnh. Dù khẳng định rủi
ro này nhỏ nhưng ông Gill vẫn cho biết chính rủi ro này
đang thúc đẩy các nhà phát triển vaccine dạng viênuống
tìm ra các công nghệ khác nữa để có thể cung cấp miễn
dịch an toàn qua đường ruột.
4
là số loại vaccine dạng viên
uống được lưu hành tính đến
lúc này. Bốn loại vaccine dạng
viênnàychốnglạibốnloạibệnh:
Tả, bại liệt, virus Rota gây tiêu
chảy cấp, thương hàn.
Tiêu điểm
Hiện chỉ mới
khoảng 15% dân số
toàn cầu được chủng
ngừa COVID-19.
gồm cả các cấu trúc chính ít
bị biến đổi, để giúp chống lại
nhiều biến thể hơn.
Hiện ứng viên vaccine của
Oramed đã được cấp phép thử
nghiệm quy mô nhỏ tại Tel
Aviv với 24 người. Oramed
dự kiến sẽ bắt đầu các thử
nghiệm lâm sàng trên người
trong vài tuần nữa, ngay sau
khi được Bộ Y tế Israel phê
duyệt. Hai hãng cũng đã đăng
ký bắt đầu thử nghiệm ở một
số quốc gia khác trên thế giới.•
Viện Khoa học Ấn Độ (IISc) và công ty
công nghệ sinh học Mynvax (Ấn Độ) đang
phát triển một dạng “vaccine ấm” dễ dàng
bảo quản và vận chuyển hơn, nhất là ở những
vùng có khí hậu nóng và có ít điều kiện bảo
quản lạnh, tờ
The Straits Times
đưa tin.
TS Raghavan Varadarajan, GS tại IISc và
là đồng sáng lập Mynvax, cho biết vaccine
rất có thể sẽ ở dạng bột đông khô, sử dụng
kèm một loại chất lỏng bổ trợ đựng trong lọ
riêng, đều có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng.
Chúng sẽ được trộn với nhau nhằm tạo ra
dung dịch vaccine để tiêm.
Qua nghiên cứu có sự tham gia của các nhà
khoa học thuộc cơ quan khoa học quốc gia
Úc, vaccine này cho thấy vẫn giữ tính chất
ổn định ở nhiệt độ 37 độ C trong tối đa một
tháng và ở 100 độ C trong tối đa 90 phút.
Thử nghiệm cho thấy loại vaccine này có
khả năng tạo phản ứng miễn dịch mạnh mẽ
ở chuột và bảo vệ chúng khỏi virus vì có thể
vô hiệu hóa bốn biến thể của virus SARS-
CoV-2, gồm cả Delta.
Các thử nghiệm lâm sàng đối với “vaccine
ấm” này dự kiến sẽ bắt đầu trong sáu tháng
tới. Dự kiến “vaccine ấm” sẽ được bán với
giá rẻ hơn các loại vaccine hiện tại. Điều này
có thể sẽ tạo cơ hội tiếp cận vaccine lớn cho
Ấn Độ khi chỉ 10% dân số nước này được
tiêm chủng đầy đủ.
DƯƠNG KHANG
“Vaccine ấm” dạng bột của Ấn Độ có thể vô hiệu hóa biến thể Delta?
Vaccine ngừa COVID-19 dạng viên uống đang được nhiều hãng dược phát triển, có thể đóng vai trò là
liều bổ sung cho các loại vaccine dạng tiêmhiện nay, giúp đẩy lùi dịch.
Nhân viên y tế chuẩn bị tiêmvaccine
COVID-19 cho người dân tại một điểm
chủng ngừa ở bangAhmedabad (ẤnĐộ)
ngày 31-7. Ảnh: AFP
Vaccine COVID-19 dạng viên uống có thể sắp cómặt và thamgia cuộc chiến chống COVID-19.
Ảnhminh họa: GETTY IMAGES
