3
Thời sự -
ThứNăm5-8-2021
ĐỖTHIỆN
thực hiện
T
P.HCM đang bước vào
đợt tiêm ngừa thứ sáu,
dự kiến sẽ kéo dài đến
hết tháng 8. Theo thống kê,
TP có khoảng 7 triệu người
từ 18 tuổi trở lên. Hiện tại,
TP đã triển khai tiêmmũi 1
cho khoảng 2 triệu người
và 70.000 người được tiêm
mũi 2. Theo tính toán, nhu
cầu vaccine trong tháng 8
của TP sẽ vào khoảng 5-5,5
triệu liều để đảm bảo chiến
lược tạo “vùng xanh” an toàn
cho người dân có thể phát huy
hiệu quả, tức giảm tải áp lực
y tế, giảm thiểu số ca nhiễm
và ca tử vong.
Điều đáng chú ý là vaccine
đang khan hiếm, việc tạo ra
nguồn cung trên 5 triệu liều
choTP trong tháng 8 là không
hề dễ dàng nếu tập trung vào
các loại vaccine trước đây như
AstraZeneca, Moderna hay
Pfizer. Trong khi đó, 5 triệu
liều vaccine Sinopharm dự
kiến về TP trong tháng này
đang gặp nhiều băn khoăn và
lo lắng từ công luận.
Vaccine không chỉ là vấn đề
cấp thiết về chính sách chống
dịch, mà trên hết đó là an
toàn sức khỏe và quyền tự do
chọn lựa
của người
dân.Chính
v ì v ậ y,
PhápLuật
TP.HCM
đã mang
n h ữ n g
điều băn khoăn phổ biến
nhất của bạn đọc để trao đổi
với PGS-TS Đỗ Văn Dũng
(ảnh)
, Trưởng Khoa y tế công
cộng, ĐHYDược TP.HCM.
Có đủ dữ liệu
khoa học về
Sinopharm không?
. Phóng viên:
Chúng ta
hãy nói về vaccine, cụ thể là
vaccine Sinopharm vì đây có
được đăng trên tạp chí
Cell
.
Các thử nghiệm lâm sàng pha
II đã được đăng trên tạp chí
Lancet Infectious diseases;
trong khi thử nghiệm lâm
sàng pha III cũng đã được
đăng tải trên tạp chí rất có uy
tín, đó là
JAMA
. Mặc dù các
kết quả của các nghiên cứu
này không đủ chứng minh
vaccineSinopharmcóhiệuquả
và an toàn ở người cao tuổi
và người có bệnh nền nhưng
đã đủ các bằng chứng khoa
học cho thấy nó có hiệu quả
và an toàn ở người lớn từ 18
đến 59 tuổi và có lẽ càng trẻ
tuổi thì hiệu quả càng mạnh.
Như vậy, tất cả các vaccine
được WHO công nhận đều
phải trải qua các giai đoạn bắt
buộc như trên. Các nghiên cứu
về vaccine phải được chứng
minh là chặt chẽ về phương
pháp, thiết kế thí nghiệm và
các yêu cầu về mặt thống kê.
Các kết luận về vaccine cũng
phải phù hợp với những gì
mà dữ liệu thể hiện. Những
điều này tôi đã tìm hiểu và
cho rằng những thông tin khoa
thể tin vào vấn đề an toàn,
hiệu quả vaccine.
Trên thực tế, một số người
dựa trên tiêu chí có công bố
cả ba giai đoạn thử nghiệm
lâm sàng trên các tạp chí y
học có uy tín là tiêu chí quan
trọng để chọn lựa vaccine.
Tiêu chuẩn này có thể là
đúng. Tuy nhiên, cũng chính
những nhà nghiên cứu này,
có lẽ là do vội vã hoặc không
có kinh nghiệm tìm kiếm y
văn về vaccine, đã vội vàng
dựa trên tiêu chí này để đánh
giá Sinopharm là kém tin
cậy. Tuy nhiên, khi đánh giá
phương pháp nghiên cứu của
những thử nghiệm lâm sàng
vaccine Sinopharm (trên
Lancet Infectious diseases
và
JAMA
), chúng tôi thấy rằng
kết quả của nghiên cứu của
họ là đáng tin cậy.
Ngoài ra, đây là nghiên
cứu đa trung tâm, đa quốc
gia (gồm Bahrain, Ai Cập,
Jordan và UAE). Nếu nghiên
cứu này chỉ làm ở Trung
Quốc thì chúng ta có thể nghi
ngờ nhiều về tính minh bạch
nhưng đây là nghiên cứu đa
quốc gia, rất khó có thể tất
cả các nhà khoa học ở các
quốc gia này đều chơi trò
gian lận khoa học.
Công nghệ vaccine
bất hoạt là lạc hậu?
.Nhiềungười longại vaccine
TrungQuốc vì đây là “vaccine
bất hoạt” và họ cho rằng đây
là công nghệ lạc hậu, tiềm ẩn
nguy hiểm. Quan điểm của
ông ra sao về lo ngại này?
+Trước hết, phải khẳngđịnh
công nghệ chế tạo vaccine bất
hoạt là rất an toàn. Vaccine
Sinopharmđược chế tạo bằng
cách nuôi cấy virus trên tế
bào Vero và sau đó được bất
hoạt bằng một hóa chất, đó là
β-Propiolactone. Cơ chế này
chắc chắn không thể làm cho
virus còn khả năng sống sót.
Khi tiêm vào người, thật ra
chỉ còn phần vỏ bên ngoài
của virus mà thôi, cho nên
hoàn toàn an toàn cho người
được tiêm. Công nghệ này là
cổ điển, được áp dụng trên
nhiều loại vaccine như bại
liệt, ho gà…Chính vì vậy, kỹ
thuật này đã được kiểm định
rất nhiều lần và tất cả đều cho
thấy rất an toàn.
Về sốc phản vệ - loại phản
ứng nguy hiểm nhất, được
quan tâm nhiều nhất - thì theo
các báo cáo ban đầu, vaccine
theo kiểu bất hoạt được cho là
ít hơn so với các loại vaccine
mRNAthế hệ mới, dù về hiệu
lực thì vaccine bất hoạt kém
hơn vaccine mRNA.
. Cần hiểu như thế nào là
“hiệu lực kém hơn” giữa
vaccine bất hoạt và mRNA?
+ Chúng ta không nên hiểu
rằng vaccine bất hoạt như
Sinopharm ít hiệu lực hơn
vaccine mRNA thì không sử
dụng được. Hiệu lực kém
hơn miễn là trên 50%. Với
Sinopharm thì có hiệu lực
khoảng 78%, tôi nghĩ là khá
đủ, nhất là có khả năng ngăn
ngừa nguy cơ bệnh trở nặng
và các trường hợp tử vong.
Điều khó khăn là chúng ta
phải tiêm lại nhiều lần.
. Xin cám ơn ông.•
Người dân TP.HCMtiêmvaccine chiến dịch đợt 5. Ảnh: NGUYỆTNHI
thể sẽ là nguồn cung chủ yếu
tại TP.HCM trong tháng 8,
thậm chí kéo dài qua tháng
9. Nhiều người lo ngại chất
lượng vaccine này khi cho
rằng Sinopharm “kém tin
cậy”, bởi nếu là vaccine tốt
thì Sinopharm phải có đầy
đủ công bố khoa học trên
các tạp chí khoa học. Quan
điểm của ông như thế nào
về lo ngại này?
+
PGS-TS
Đỗ Văn Dũng
:
Sinopharm đã được Tổ chức
Y tế Thế giới (WHO) phê
duyệt. Tất nhiên, không
phải cứ WHO phê duyệt thì
chúng ta nói là vaccine tốt.
Tuy nhiên, chúng ta nên hiểu
rằng việc phê duyệt ấy cũng
phải trải qua các quy trình
kiểm định với các tiêu chí
nhất định. Trong đó, có một
tiêu chí rất quan trọng đó là
đã công bố trên các tạp chí
kiểm duyệt quốc tế.
Tương tự các loại vaccine
khác, hồ sơ tiền lâm sàng của
vaccine Sinopharm (mà tôi đã
đọc qua) bao gồm nghiên cứu
an toàn, sinh miễn dịch đã
học về Sinopharm đã được
công bố đủ ở mức tin cậy.
Niềm tin đối với WHO
ra sao?
. Vì nhiều lý do khác nhau,
nhiều người hoài nghi về năng
lực thẩmđịnh củaWHO, thậm
chí hoài nghi luôn việc phê
duyệt của gần 90 quốc gia
khác. Nếu tạm bỏ WHO hay
phê duyệt từ các nước thì còn
chỉ dấu nào nói về độ tin cậy
của vaccine Sinopharm?
+ Hoài nghi WHO hay
bất kỳ ai là chuyện bình
thường trong khoa học. Tôi
cho rằng đã làm khoa học
thì luôn luôn nhớ rằng luôn
đặt mình trong tâm thế nghi
ngờ, không vội tin vào bất
kỳ yếu tố tác động nào (ví
dụ WHO hay sự phê chuẩn
của các nước với Sinopharm).
Bản thân tôi và nhiều đồng
nghiệp cũng chỉ tin vào
những số liệu hay công bố
khoa học mà chúng tôi đã có
thể đọc qua và đánh giá. Với
Sinopharm, chúng tôi đã có
đánh giá về thiết kế nghiên
cứu, cỡ mẫu, kết quả thống
kê, các sai lệch có thể xảy
ra. Từ đó chúng tôi mới có
Chúng ta không
nên hiểu rằng
vaccine bất hoạt
như Sinopharm ít
hiệu lực hơn vaccine
mRNA thì không
sử dụng được. Hiệu
lực kém hơn miễn là
trên 50%.
160.000
làconsốướctínhvềliềuvaccine
đã được tiêm trong ngày 4-8.
Trong tháng8,TP.HCMcần tiêm
mũi đầu tiên cho 4,3 triệu dân
nếu muốn bao phủ 70% dân
số trên 18 tuổi. Hiện nay, các
quận, huyện của TP.HCM đã
mở hết công suất, cải thiệnmô
hình tiêm chủng để có thể đạt
được con số 150.000-170.000
liều mỗi ngày.
Tiêu điểm
Chủng virus mới hiện nay là Delta xuất
phát từ Ấn Độ. Chủng này có những đột
biến trên protein gai của nó, khiến cho việc
xâm nhập của virus vào trong tế bào cơ thể
người rất nhanh chóng. Vậy nên chủng này
lây lan mạnh mẽ hơn, thời gian ủ bệnh ngắn
hơn. Trước đây, mỗi chu kỳ lây nhiễm chỉ ở
mức 2-3 người nhưng với biến chủng mới
thì một bệnh nhân (F0) có thể lây cho 7-8
người. Với thực trạng này, dịch bệnh có thể
gia tăng mạnh và các biện pháp phòng dịch
thông thường (như 5K, giãn cách, truy vết,
cách ly…) đã không đủ sức để ngăn đại dịch.
Về tử vong, chủng Delta không tăng độc
lực so với các chủng khác. Tuy nhiên, chính vì
tốc độ lây lan nhanh nên số ca F0 quá nhiều,
trong đó số ca F0 trở nặng cần điều trị y tế đã
tăng nhanh chóng, gây quá tải cho hệ thống
y tế, từ đó làm tăng số người tử vong. Có thể
nói với chủng Delta, các khu vực chống dịch
chưa tốt, bao gồm cả vaccine và giãn cách
thì số người bị nhiễm, tử vong sẽ gia tăng.
PGS-TS
ĐỖVĂN DŨNG,
Trưởng Khoa y tế công cộng,
ĐH Y Dược TP.HCM
Virus SARS-CoV-2 hiện nguy hiểm ra sao?
Chuyên gia y tế trả lời 3 vấn đề
quan trọng về chất lượng vaccine
Tất cả các vaccine đượcWHO công nhận đều phải trải qua các giai đoạn bắt buộc
nhằmđảmbảo an toàn cho người sử dụng.
