16
Quốc tế -
ThứHai 23-8-2021
Vì saoViệt Namlàưu tiênchiến lược
của Mỹ ở khu vực?
Những chuyến thămnối tiếp nhau của các quan chức cấp caoMỹ cho thấyWashington đang coi trọng và
rất đầu tư vàomối quan hệMỹ - Việt Nam.
ĐỖTHIỆN
N
gày mai (24-8), Phó Tổng
thống Mỹ Kamala Harris dự
kiến sẽ rời Singapore và đến
thăm Việt Nam theo chương trình
công du châu Á kéo dài khoảng
một tuần. TS Lê Hồng Hiệp, nghiên
cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên
cứu Đông Nam Á (ISEAS - Yusof
Ishak Institute, Singapore), nhận
định: Quan hệ Việt Nam và Mỹ
đang vào giai đoạn thuận lợi nhất
trong vòng hơn hai thập niên qua.
Đây là nền tảng quan trọng để cả
hai nghiên cứu thúc đẩy mối quan
hệ song phương lên tầm cao mới
trong tương lai.
Vị thế Việt Nam đang
cao nhất trong mắt Mỹ
từ năm 1995
. Phóng viên:
Ông đánh giá như
thế nào về quan hệ Việt - Mỹ hiện
nay, nhất là khi Mỹ gần đây liên tục
có các chuyến thăm và các chính
sách tích cực với Việt Nam?
+
TS
Lê Hồng Hiệp:
Theo tôi,
quan hệ Việt - Mỹ chưa bao giờ
thuận lợi như hiện nay. Hiện tại,
Mỹ đang rất coi trọng quan hệ với
Việt Nam, vị thế củaViệt Nam trong
mắt Mỹ đang ở mức cao nhất kể từ
khi hai bên bình thường hóa quan
hệ năm 1995. Ngược lại, Việt Nam
cũng đang rất coi trọng vai trò của
Mỹ về mặt kinh tế cũng như an
ninh - quốc phòng và chiến lược.
Ngoài các lợi ích từ hợp tác kinh
tế vốn là nền tảng cho mối quan
hệ song phương hơn 25 năm qua,
chính sự song trùng lợi ích gia tăng
về mặt chiến lược trong bối cảnh
xuất hiện nhiều thách thức an ninh
trong khu vực, đặc biệt là trên Biển
Đông, cũng đang thúc đẩy hai nước
xích lại gần nhau hơn.
Chuyến thămcủa PhóTổng thống
Kamala Harris tới Việt Nam trong
tuần này sẽ góp phần vào tiến trình
đó. Việc bà Harris đến thăm Việt
Nam và Việt Nam là một trong hai
điểm đến chính thức của bà trong
hành trình ở châu Á (và diễn ra
không lâu sau chuyến thăm của Bộ
trưởng Quốc phòng Lloyd Austin)
cho thấy chính quyền Tổng thống
Joe Biden đang dành ưu tiên hàng
đầu cho Việt Nam trong chính sách
của họ đối với khu vực Đông Nam
Á. Chuyến thăm sẽ tạo điều kiện
cho hai bên tiếp tục xây dựng lòng
tin và phát triển quan hệ toàn diện,
thực chất hơn.
Ngoài ra, chuyến thăm cũng góp
phần tái khẳng định cam kết của
Mỹ đối với khu vực. Điều này có
ý nghĩa quan trọng khi chính quyền
ông Biden bị một số nhà phân tích
cho là đã có phần lơ là khu vực
Đông Nam Á trong những tháng
đầu cầm quyền. Trong bối cảnh
cạnh tranh Mỹ - Trung Quốc ngày
càng quyết liệt, Đông Nam Á nổi
lên như một “chiến trường” quan
trọng định hình kết cục của cuộc
cạnh tranh đó. Mỹ không thể để
ảnh hưởng của mình ở khu vực
này bị suy yếu. Chính vì vậy, tăng
cường hợp tác với những quốc gia
nòng cốt ở khu vực như Việt Nam
là một lựa chọn không thể bỏ qua.
Việt - Mỹ nhìn từ lợi ích
hai phía
. Cách tiếp cận chiến lược của
chính quyền Tổng thống Joe Biden
với Việt Nam có khác so với chính
quyền người tiền nhiệm Donald
Trump trong thời gian trước?
+ Với chính quyền ông Biden,
vị trí, vai trò của Việt Nam không
những không thay đổi mà có phần
còn được nhấn mạnh hơn. Cần nhớ
rằng quan hệ Việt - Mỹ đã được
thúc đẩy rất mạnh mẽ dưới thời
Tổng thống Barack Obama, vốn
cũng là một đại diện của đảng Dân
chủ. Hiện tại, đối phó với chính
sách bành trướng của Trung Quốc
đang là ưu tiên hàng đầu của chính
quyền ông Biden, do đó trong mắt
họ, Việt Nam càng có vai trò quan
trọng hơn. Mặc dù chính sách Việt
Nam của chính quyền ông Biden
nhìn chung tiếp nối chính sách của
chính quyền ông Trump nhưng có
hai điều chỉnh cơ bản.
Thứ nhất, chính quyền ông Biden
áp dụng một cách tiếp cận linh hoạt
và ít gay gắt hơn, ví dụ như trong
vấn đề thâm hụt thương mại của
Mỹ với Việt Nam hay việc Mỹ cáo
buộc Việt Nam thao túng tiền tệ.
Thứ hai, chính quyền ông Biden
quan tâm nhiều hơn tới vấn đề hệ
giá trị. Việc bà Harris dự kiến gặp
gỡ đại diện một số nhà hoạt động
xã hội trong chuyến thăm lần này
là một ví dụ. Điều này tương tự như
chuyến thăm Việt Nam năm 2016
của Tổng thống Barack Obama.
Tuy nhiên, chính quyền ông Biden
sẽ không để vấn đề hệ giá trị gây
ảnh hưởng đến tiến trình phát triển
quan hệ song phương.
. Về phía Việt Nam, liệu rằng Mỹ
sẽ đóng vai trò như thế nào trong
chiến lược phát triển kinh tế - thương
mại và đảm bảo an ninh quốc gia,
nhất là tại Biển Đông?
+Việt Nam đang nổi lên như một
mắt xích đáng kể trong chuỗi cung
ứng toàn cầu, trong bối cảnh chiến
tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc
thúc đẩy các công ty đa quốc gia
đa dạng hóa chuỗi cung ứng của
họ ra khỏi Trung Quốc. Việt Nam
vì vậy sẽ là một nguồn cung cấp
hàng nhập khẩu quan trọng của
Mỹ và cũng là một thị trường ngày
càng lớn cho hàng xuất khẩu cũng
như dòng vốn đầu tư của nước này.
Trong bối cảnh đó, quan hệ kinh
tế - thương mại song phương vẫn
còn nhiều không gian để phát triển.
Về an ninh quốc gia, nhất là vấn
đề Biển Đông, Mỹ và Việt Nam
chia sẻ nhiều lợi ích chiến lược ở
đây, nhất là trong việc bảo đảm tự
do hàng hải và hàng không, giải
quyết hòa bình các tranh chấp phù
hợp với luật pháp quốc tế và duy trì
một trật tự quốc tế mở và tự do dựa
trên luật lệ. Tất cả điều này được
phản ánh qua chiến lược Ấn Độ
Dương - Thái Bình Dương mở và
tự do (FOIP) từ thời chính quyền
ông Trump mà hiện tại chính quyền
ông Biden vẫn đang duy trì.
Từ góc độ đó, Mỹ không chỉ
Mỹ không chỉ đã ủng
hộ các lập trường của
Việt Nam, đặc biệt là
trong vấn đề Biển Đông,
mà còn hỗ trợ xây dựng
năng lực hàng hải cho
Việt Nam thông qua việc
tài trợ các tàu tuần tra,
tàu cảnh sát biển.
đã ủng hộ các lập trường của Việt
Nam, đặc biệt là trong vấn đề Biển
Đông, mà còn hỗ trợ xây dựng
năng lực hàng hải cho Việt Nam
thông qua việc tài trợ các tàu tuần
tra, tàu cảnh sát biển…Trong thời
gian tới, dự kiến các hoạt động hợp
tác này vẫn sẽ được duy trì và hai
bên sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ để
đối phó với các thách thức an ninh
mới trên Biển Đông.
Cơ hội nghiên cứu thúc
đẩy quan hệ song phương
. Trong các cuộc gặp Chủ tịch
nước Nguyễn Xuân Phúc và Thủ
tướng Phạm Minh Chính hồi cuối
tháng 7, Bộ trưởng Quốc phòng
Mỹ Lloyd Austin đề nghị hai nước
nên nghiên cứu, nâng cấp quan hệ
lên tầm đối tác chiến lược trong
tương lai. Giới quan sát cho rằng
bà Harris sẽ nhắc lại ý tưởng này.
Ông nhìn nhận vấn đề này thế nào?
+ Hiện tại, Việt Nam và Mỹ đang
đứng trước một thời điểm thuận lợi
để nâng cấp quan hệ song phương
lên mức đối tác chiến lược. Cụ thể,
sự thách thức gia tăng trên Biển
Đông tạo ra một động lực, cũng
nhưmột lý do hợp lý cho một quyết
định như vậy. Thực tế, Việt Nam đã
thiết lập quan hệ đối tác chiến lược
với nhiều nước, trong đó có Trung
Quốc nên nếu thiết lập đối tác chiến
lược với Mỹ thì cũng làmột điều hết
sức bình thường. Tôi tin là không
quốc gia nào có quyền và có lý do
chính đáng để có những phản ứng
tiêu cực đối với vấn đề này.
Nếu nhìn về tương lai, việc thiết
lậpmột khuôn khổ đối tác chiến lược
chính thức vẫn rất quan trọng bởi
quan hệ song phương muốn phát
triển suôn sẻ và thực chất thì cần
phải có một khuôn khổ pháp lý và
chính trị chính thức, một sự “chính
danh” để làm cơ sở. Ví dụ, nếu
không có khuôn khổ đối tác chiến
lược, liệu các hoạt động hợp tác an
ninh - quốc phòng thực chất giữa
hai nước hoặc việc phân bổ ngân
sách liên quan từ phía Mỹ, liệu có
được các cơ quan có thẩm quyền
ở Mỹ như Quốc hội thông qua?
Ngoài ra, việc thiết lập đối tác
chiến lược cũng khẳng định sự coi
trọng mà hai nước dành cho nhau.
Động thái này cũng gửi đi một thông
điệp ý nghĩa làViệt Nam luôn bảo vệ
và đề cao sự tự chủ chiến lược của
mình, Việt Nam không chấp nhận
sức ép, can thiệp của các nước khác,
bất kể nước đó là ai, khi điều đó đi
ngược lại lợi ích quốc gia của Việt
Nam. Vì vậy, theo tôi, việc nâng
cấp quan hệ Việt - Mỹ lên mức đối
tác chiến lược hiện nay là hợp lý về
mặt thời điểm và phù hợp với lợi
ích quốc gia của hai nước.
. Xin cám ơn ông.•
Việt Nam có nhiều lợi ích từ “ngoại giao vaccine”
của Mỹ
Lĩnh vực hợp tác y tế, nhất là phòng chống dịch COVID-19 cũng đang
nổi lên như là một ưu tiên trong quan hệ hai nước Việt - Mỹ. Mỹ cũng
đang ưu tiên Việt Nam hơn so với các đối tác khác trong khu vực trong
việc hỗ trợ chống dịch. Ví dụ, vừa qua Mỹ đã viện trợ hơn 5 triệu liều
vaccine ngừa COVID-19 choViệt Nam, đây là nguồn viện trợ vaccine song
phương lớn nhất của Việt Nam cho đến nay. Đặc biệt, các khoản viện
trợ của Mỹ không đi kèm điều kiện. Nhìn tổng thể toàn thế giới thì Việt
Nam cũng là một trong những nước được hưởng lợi lớn nhất từ chính
sách “ngoại giao vaccine” của Mỹ.
Ngoài ra, trong chuyến thăm của bà Harris, Mỹ cũng sẽ khai trương
văn phòng khu vực Đông Nam Á của Trung tâm Kiểm soát và phòng
ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đặt tại Việt Nam. Đây làmột biểu hiện nữa
cho thấy Mỹ ngày càng coi trọng Việt Nam trong chiến lược của mình.
Nó cũng có ý nghĩa rất quan trọng đối với Việt Nam trong bối cảnh dịch
COVID-19 đang gây ra những tác động nghiêm trọng, kéo dài ở nước ta.
TS LÊ HỒNG HIỆP
