16
Quốc tế -
ThứBảy18-9-2021
Giới quan sát nói gì về cơ hội
tham gia CPTPP của Trung Quốc?
VĨ CƯỜNG
T
ờ
South China Morning
Post
đưa tin Bộ trưởng
Thương mại Trung Quốc
(TQ) Vương Văn Đào ngày
16-9đã chính thức gửi đơn cho
người đồng cấp NewZealand
- ông Damien O’Connor để
xin gia nhập Hiệp định Đối
tác toàn diện và tiến bộ xuyên
Thái Bình Dương (CPTPP).
Hai ông đã có một số trao
đổi về tiến trình liên quan
việc gia nhập.
HiệnCPTPPcó11thànhviên
là Úc, Brunei, Canada, Chile,
Nhật, Malaysia, Mexico, New
Zealand, Peru, Singapore và
Việt Nam. Năm nay, Nhật là
chủ tịch luân phiên CPTPP,
còn New Zealand chịu trách
nhiệm tiếp nhận đơn xin gia
nhập và triển khai một số hoạt
động hành chính của nhóm.
Đằng sau bước đi
của Trung Quốc
Theo giới chuyên gia, động
thái xin gia nhập CPTPP của
TQ nhiều khả năng là nằm
trong chiến lược mở rộng
ảnh hưởng dài hạn về mặt
kinh tế ở khu vực Ấn Độ
Dương - Thái Bình Dương
những năm gần đây.
Trả lời tờ
Thời báo Hoàn
Cầu
, TS Gao Lingyun thuộc
Học viện Khoa học xã hội TQ
cho rằng việc TQ gia nhập
CPTPP sẽ có lợi cho nước
này theo hướng TQ có được
vị thế trong quá trình đặt ra
các quy tắc thương mại khu
vực trong tương lai. Hiệp định
cũng được kỳ vọng sẽ giúp
bổ sung cho những nỗ lực cải
cách hành chính và tinh giản
thủ tục thương mại - đầu tư
từ nước ngoài vào thị trường
TQ thời gian qua.
“Hiệp định Đối tác kinh tế
toàn diện khu vực (RCEP) mà
TQ cũng đang đàm phán gia
nhập với khốiASEANvốn chỉ
tập trung vào thị trường châu
Á, CPTPP có tầm ảnh hưởng
về mặt địa lý sâu rộng hơn
khi có cả những nước ngoài
khu vực là Canada, Peru hay
New Zealand. Do đó, vào
được CPTPP góp phần mở
rộng liên kết thương mại giữa
TQ với thị trường toàn cầu và
tạo thêm tiếng vang về mặt
chính trị với các thành viên
CPTPP nói chung” - bà Gao
đánh giá.
Theo TS Song Wei, Phó
Giám đốc Học viện Hợp tác
kinh tế và thương mại quốc
tế TQ, việc nộp đơn xin gia
nhập CPTPP cho thấy Bắc
Kinh muốn thể hiện “cam
kết của mình với xu hướng
mở rộng thương mại toàn
cầu”, bất chấp sự gia tăng
của chủ nghĩa bảo hộ và ảnh
hưởng tiêu cực của đại dịch
COVID-19.
“TQ đang hy vọng CPTPP
sẽ đưa thương mại và hợp tác
kinh tế toàn cầu về đúng với
chủ nghĩa đa phương, qua đó
giúp vực dậy cả nền kinh tế
TQgiai đoạn hậu COVID-19.
TQmuốn được thế giới công
nhận là nước có đóng góp
vào nỗ lực thúc đẩy hội nhập
thương mại khu vực và toàn
cầu” - bà Song nói.
Đường vào CPTPP của
Trung Quốc không dễ
Trái với nhận xét tích cực
của giới học giả TQ, một số
học giả phươngTây lại không
đánh giá cao cơ hội TQ lọt qua
cửa xét duyệt thành viên của
CPTPP trong giai đoạn hiện
nay. TrướcTQ,Anh vào tháng
6 cũng từng nộp đơn xin gia
nhập và đến cuối tháng 8 đã
bắt đầu đàm phán chính thức
với các nước CPTPP, do đó
khả năng Anh được kết nạp
là rất cao. Theo cơ chế hoạt
động của CPTPP, mọi quyết
định về thêm, bớt nước tham
gia phải có sự đồng thuận của
toàn bộ thành viên hiệp định.
Hơnnữa, việcTQđềnghị gia
nhậpCPTPPđược đưa ra chưa
đầymột ngày sau khi Úc,Anh
và Mỹ vừa tuyên bố tham gia
một thỏa thuận hợp tác ba bên
AUKUStrêncáclĩnhvựcngoại
giao - quân sự - an ninh nhằm
đối trọng lại nguy cơ an ninh
ngày càng tăng từTQ. Một số
quanchứcBắcKinhhiệnđã lên
tiếng chỉ trích thỏa thuận này
là “vô trách nhiệm” và “mang
nặng tâm lý chiến tranh ý thức
hệ thời Chiến tranh lạnh”. Tuy
Tiền thân của Hiệp định CPTPP là Hiệp định Đối tác
xuyên Thái Bình Dương (TPP) được chính quyền Tổng
thống Mỹ Barack Obama đề xuất và ký kết vào năm
2016. TPP lúc đó có 12 thành viên làMỹ, Canada, Mexico,
Peru, Chile, New Zealand, Úc, Nhật, Singapore, Brunei,
Malaysia và Việt Nam; tổng giá trị kinh tế chiếm khoảng
40% GDP toàn cầu.
Tuy nhiên, đến khiTổng thốngDonaldTrump lên nắm
quyền thì ông ký sắc lệnh rút Mỹ khỏi TPP vào tháng
1-2017 với lý do bảo vệ lợi ích thương mại Mỹ và công
ăn việc làm của lao động trong nước.
11 thành viên còn lại của TPP, trong đó có Việt Nam,
sau đó đã tiến hành đổi tên Hiệp định TPP thành Hiệp
định CPTPP (Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ
xuyên Thái Bình Dương) và chính thức ký kết vào tháng
3-2018. Đến ngày 14-1-2019, CPTPP chính thức có hiệu
lực tại Việt Nam, theo cổng thông tin chính thức của Bộ
Công Thương.
Đến thời Tổng thống Joe Biden thì Mỹ vẫn chưa có
bất kỳ chính sách thương mại cụ thể nào liên quan đến
CPTPP, mặc cho một số thành viên Quốc hội Mỹ đã kêu
gọi ông tái gia nhập hiệp định này hoặc đóng vai trò tích
cực hơn về ngoại giao thương mại trong khu vực châu
Á - Thái Bình Dương.
13.500
tỉ USD là tổnggiá trị kinh tế ước
tính của 11 thành viên CPTPP
hiện nay, chiếm khoảng 13%
GDP toàn cầu, theo trang tin
Devdiscourse
. Nếu gia nhập
CPTPP thành công, TQ cũng
sẽ trở thành nền kinh tế lớn
nhất trong nhóm - vị trí đang
do Nhật nắm giữ.
Tiêu điểm
Trường hợp Anh gia
nhập CPTPP trước
TQ thì nhiều khả
năng đơn của TQ
sẽ bị Anh, Úc, New
Zealand và Canada
đồng loạt phủ quyết.
nhiên, nếu giờ muốn gia nhập
CPTPP thì TQ không thể nào
tránh được khả năng phải đàm
phán trực tiếp với Úc, thậmchí
là cả Anh.
Chưa kể, việc đàm phán
thương mại sẽ là một vấn đề
nhạy cảm giữa TQ và Úc khi
hai nước vẫn đang có tranh
chấp kinh tế với việcBắcKinh
vẫn đang áp thuế quan và chặn
hàngtỉUSDhànghóaxuấtkhẩu
của Canberra. Một thành viên
khác của CPTPP là Canada
cũng đang mâu thuẫn với TQ
sau vụ kiện của lãnh đạo Tập
đoàn viễn thông TQ Huawei.
“Trong trường hợpAnh gia
nhập CPTPP trước TQ thì
nhiều khả năng đơn của TQ
sẽ bị Anh, Úc, New Zealand
và Canada đồng loạt phủ
quyết. Bên duy nhất có thể tỏ
ý hoan nghênh TQ là Nhật,
còn các nước châu Á khác
như Singapore, Malaysia,
Brunei sẽ tỏ ý không hài
lòng” - chuyên gia Sourabh
Gupta thuộc Viện nghiên cứu
Mỹ - Trung (Mỹ) trao đổi với
South China Morning Post
.
Ngay cả khi TQ bằng một
cách nào đó giải quyết xong
các mâu thuẫn với những
thành viên của CPTPP nói
trên, vẫn cònmột câu hỏi khác
là liệu TQ có chấp nhận và
chịu tuân thủ các quy định,
cơ chế hoạt động của hiệp
định khi gia nhập hay không.
Theo hãng tin
Bloomberg
,
một trong những điểm trọng
tâm của CPTPP là các thành
viên phải cam kết tạo ra sân
chơi công bằng cho doanh
nghiệp tư nhân và doanh
nghiệp quốc doanh, không
áp dụng các chính sách bảo
hộ cho khối quốc doanh làm
ảnh hưởng tới năng lực cạnh
tranh chung của thị trường.
“Căn cứ vào điều kiện như
vậy, rõ ràng làTQkhi gia nhập
sẽ gặp rất nhiều khó khăn, nếu
muốn nói là không thể, trong
tuân thủ các quy tắc thương
mại của CPTPP” - Phó Chủ
tịch Viện Chính sách xã hội
châu Á (Mỹ) Wendy Cutler
nhận định.•
Ngày 16-9, tại thủ đôWashington, D.C. (Mỹ), Ngoại trưởng
Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng LloydAustin tiếp
Ngoại trưởng Úc Marise Payne và Bộ trưởng Quốc phòng
Úc Peter Dutton trong khuôn khổ hội nghị tham vấn cấp bộ
trưởng ngoại giao và quốc phòng Mỹ - Úc lần thứ 31.
Theo tuyên bố sau sự kiện đăng tải trên cổng thông tin
chính thức của Bộ Ngoại giao Úc, một trong những vấn
đề được các bộ trưởng quan tâm và thảo luận là tình trạng
an ninh bất ổn ở khu vực Biển Đông. Các bộ trưởng cùng
chia sẻ lo ngại về các bước đi củng cố yêu sách chủ quyền
đường chín đoạn (đường lưỡi bò) không có căn cứ pháp lý
của Trung Quốc ở Biển Đông.
“Chúng tôi phản đối mạnh việc quân sự hóa các thực thể
địa lý tại Biển Đông và các hành động gây mất ổn định khác,
như việc điều động một cách nguy hiểm lực lượng tuần duyên
và dân quân hàng hải cũng như các hành vi làm gián đoạn
các hoạt động khai thác tài nguyên ngoài khơi của các quốc
gia khác” - tuyên bố nêu rõ.
Tuyên bố cho rằng Bắc Kinh phải tuân thủ luật pháp quốc
tế, mọi hành động phải nhất quán với Công ước Liên Hợp
Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982. Các bộ trưởng nhấn
mạnh phán quyết của Tòa Trọng tài năm 2016 bác bỏ yêu sách
quyền lịch sử đường chín đoạn là phán quyết cuối cùng và có
tính ràng buộc về mặt pháp lý với các bên tham gia vụ kiện.
Ngoài ra, bộ trưởng hai nước cũng tái khẳng định vị thế
trung tâm của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)
trong khu vực và sự cần thiết của việc thiết lập, triển khai Tầm
nhìn Cộng đồngASEAN 2025 phù hợp với chiến lược Ấn Độ
Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở.
PHẠMKỲ
Chưa biết cơ hội thamgia CPTPP của Trung Quốc đến đâu khi việc nàymâu thuẫn với lợi íchmột số
thành viên, chính sách kinh tế - thươngmại của Trung Quốc cũng bị cho là không tương thích với hiệp định.
Lãnhđạo các thành viênCPTPP trong lễ ký kết hiệpđịnhở thủđô Santiago củaChile hồi tháng3-2018.
Ảnh: GETTY IMAGES
Ngoại trưởngMỹ
Antony Blinken và Bộ
trưởngQuốc phòng
Mỹ LloydAustin tiếp
Ngoại trưởngÚc
Marise Payne và Bộ
trưởngQuốc phòng
Úc Peter Dutton tại
thủ đôWashington,
D.C. ngày 16-9. Ảnh:
Đại sứ quánMỹ tại Úc
Mỹ - Úc cùng chỉ trích yêu sách Biển Đông của Trung Quốc
