16
Quốc tế -
ThứNăm23-9-2021
AUKUS và kỳ vọng thay đổi
an ninh Biển Đông
Thỏa thuận AUKUS sẽ làmột thể chế doMỹ lãnh đạo đủ khả năng đối trọng Trung Quốc và hỗ trợ các nước
trong khu vực.
VĨ CƯỜNG
thực hiện
N
gày 15-9, lãnh đạo ba
nước Mỹ - Anh - Úc
cùng lúc công bố Hiệp
định Đối tác tăng cường an
ninh ba bên (AUKUS) nhằm
mục tiêu củng cố hợp tác
an ninh - quân sự và ngoại
giao, tập trung vào khu vực
Ấn Độ Dương - Thái Bình
Dương (AĐD-TBD). Một
trong những nội dung đáng
chú ý của thỏa thuận này là
Úc sẽ được Mỹ, Anh chuyển
giao công nghệ và hỗ trợ
mở rộng hạm đội tàu ngầm
chạy bằng năng lượng hạt
nhân, bên cạnh việc cùng
nhau đẩy mạnh phát triển
các công nghệ quan trọng
như trí tuệ nhân tạo, công
nghệ lượng tử và bảo mật
an ninh mạng.
Trao đổi với
Pháp Luật
TP.HCM
, Giám đốc Trung
tâm Nghiên cứu quốc tế
(SCIS) thuộcĐHKHXH&NV
TP.HCM - TS Nguyễn Thành
Trung nhận định sự ra đời
thỏa thuận AUKUS sẽ tác
động đáng kể lên cục diện an
ninhAĐD-TBD nói chung và
BiểnĐông nói riêng trong bối
cảnh Trung Quốc (TQ) liên
tục tăng cường hiện diện quân
sự ngoài thực địa.
An ninh khu vực
sẽ có bước
biến chuyển lớn
.
Phóng viên
:
Điểmqua nội
dung chung của thỏa thuận
AUKUS có thể thấy Mỹ - Anh
- Úc tập trung phần lớn vào
việc hợp tác phát triển công
nghệ quân sự hoặc các lĩnh
vực công nghệ có tính ứng
dụng quân sự cao. Liệu điều
này có tạo ra được bất kỳ
thay đổi đáng kể nào trong
cục diện quân sự khu vực
không, thưa ông?
+TS
NguyễnThànhTrung
:
Trước mắt, AUKUS sẽ tạo
ra một sự biến đổi lớn về cái
gọi là cân bằng sức mạnh ở
AĐD-TBD. Đây là điều dễ
hiểu bởi ba nước tham gia
ký kết đều có mức tổng chi
tiêu quốc phòng thuộc hàng
cao nhất thế giới, trong đó
Mỹ bỏ xa toàn bộ quốc gia
khác, theo sau là Anh rồi
đến Úc. AUKUS đánh dấu
sự thiết lập một thể chế đa
phương do Mỹ lãnh đạo có
sự hợp tác hết sức sâu sắc
giữa các thành viên. Việc
duy trì số lượng thành viên
ít đảm bảo các tương tác
diễn ra thực chất, không bị
lỏng lẻo.
Bên cạnh đó, khi chúng ta
suy xét kỹ vào nội dung của
AUKUS thì rõ ràng đây là
một thỏa thuận hợp tác về
an ninh rất sâu, không chỉ
về chuyển giao công nghệ
mà cả về chiến tranh trên
mạng, trí tuệ nhân tạo và
nhiều hoạt động khác nữa.
Dù quả thực là hiện tại phần
lớn những thứ này chỉ mới
nằm ở trên giấy và chúng
ta cần phải chờ đợi để thấy
được sự hợp tác là như thế
nào, song tôi vẫn tin rằng
việc cục diện an ninh khu
vực thay đổi chỉ còn là vấn
đề thời gian.
.
Theo ông thì việc Mỹ triển
khai và nắm vai trò lãnh đạo
nhóm AUKUS có cho thấy
điểm mới nào trong chính
sách an ninh Biển Đông,
AĐD-TBD của chính quyền
Tổng thống Joe Biden so với
người tiền nhiệm Donald
Trump không?
+ Về cơ bản thì cả ông
Trump và ông Biden đều
đồng ý xem TQ là đối thủ
lớn nhất và là mối đe dọa
chiến lược của Mỹ trong giai
đoạn hiện nay. Dù vậy, để
giải quyết vấn đề này như
thế nào thì hai người lại chọn
hai hướng đi rất khác nhau.
Ông Trump khi còn đương
nhiệm thì có xu hướng đối
kháng rõ ràng với TQ, dựa
vào sức mạnh của nước Mỹ
nhiều hơn chứ không hành
động chung với các nước
khác. Dĩ nhiên, ông ấy cũng
có một số động thái kêu gọi
các đồng minh hỗ trợ nhất
định nhưng chúng rất hạn
chế và không được chính
thức như một thỏa thuận
kiểu AUKUS lúc này.
Trong khi đó, chính quyền
ông Biden trong năm nay
đã nhiều lần đánh tiếng sẽ
theo đuổi chiến lược ngăn
chặn tích hợp ở AĐD-TBD,
tức sẽ dựa vào sự hỗ trợ từ
mạng lưới đồng minh nhiều
hơn. AUKUS là sáng kiến
đầu tiên của chiến lược này
để chính quyền ông Biden
dần dần thiết lập được một
mạng lưới nhiều quốc gia
cùng đối phó với TQ. So với
cách tiếp cận của ông Trump
thì tôi đánh giá hướng đi của
ông Biden là tốt hơn cả bởi
nó sẽ giúp Mỹ tạo được một
mạng lưới rộng khắp, tập hợp
được các quốc gia có chung
chí hướng và quyết tâm mà
Mỹ theo đuổi.
Việc ngày càng nhiều nước
tham gia vào mạng lưới của
Mỹ cũng tạo ra được phản
ứng tích cực ở những nước
nhỏ và tầm trung vẫn còn
do dự, tạo động lực cho họ
có những bước đi chủ động
hơn. Chúng ta cũng có thể
thấy rõ việc này ở Úc; dù họ
chỉ mới là một nước trung
cường nhưng Úc thấy rõ lợi
ích rõ ràng nếu tham gia
AUKUS với Mỹ và Anh
vì được chuyển giao công
nghệ tàu ngầm sử dụng năng
lượng hạt nhân.
Trung Quốc cần
dè chừng AUKUS
.
Sự xuất hiện của AUKUS
có đem lại bất kỳ lợi thế nào
cho các nước Đông Nam Á
trong nỗ lực giải quyết tranh
chấp Biển Đông với TQ hay
không? Một số nước cảnh
báo AUKUS có thể kéo theo
tình trạng chạy đua vũ trang
Một tàu ngầmthuộc biên chế hải quânHoàng giaÚc neo tại căn cứ hải quânHMAS Stirling
thuộc bangWestern, Úc. Ảnh: GETTY/BỘQUỐC PHÒNGÚC
AUKUS không phải là “bình mới
rượu cũ”
Khi được hỏi tại sao Mỹ tập trung mở rộng, nâng cấp
một cơ chế có sẵn ở AĐD-TBD, Biển Đông là nhóm “Bộ
tứ kim cương” (QUAD - gồm Mỹ, Nhật, Ấn Độ và Úc)
mà lại lập riêng AUKUS, TS Nguyễn Thành Trung nhận
định thời gian qua vai trò của QUAD đã có phần bị thổi
phồng hơi quá.
QUAD thực chất chỉ là một diễn đàn để những nước
tham gia nêu ra các quan ngại của họ về một vấn đề an
ninh nào đó, ngoài ra không còn gì thêmnữa. Nó không
phải là một dạng thỏa thuận an ninh như AUKUS nên
tính liên kết giữa các thành viên không cao.
Hơn nữa, ngay cả trong trường hợp Mỹ muốn nâng
cấp QUAD lên thành một liên minh quân sự chính thức
thì nhiều khả năng cũng sẽ vấp phải phản đối từ chính
thành viên bên trong, ở đây là Ấn Độ. Nước này từ lâu
luôn duy trì một chính sách ngoại giao trung lập, họ giữ
quan hệ với cả Mỹ lẫn Nga nên chắc chắn sẽ không bao
giờ đồng ý tham gia một liên minh cố định nào đó với
Mỹ. Một liên minh QUAD nếu được thành lập sẽ không
có chỗ cho Ấn Độ.
Sắp tới vàongày 24-9, lãnhđạo cácnướcQUADsẽ tham
gia phiên thượng đỉnh trực tiếp đầu tiên ở Nhà Trắng.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki khi thông tin về sự
kiện này đã khẳng định cuộc gặp thượng đỉnh sẽ thảo
luận về các biện pháp siết chặt quan hệ hợp tác giữa các
thành viên trong nhóm và thúc đẩy chương trình hành
động nhằm giải quyết các thách thức chung.
“Tôi cho rằng nếu ông Biden thực sự vẫn còn ý định
nâng cấp QUAD thì đây sẽ là cơ hội để ông thêm vào
nhóm nhiều sáng kiến mới thực chất và thiết thực để
giúp “Bộ tứ kim cương” thay đổi bộ mặt hiện nay” - ông
Trung chia sẻ.
Trongmộttuyênbốngày21-9,
Ngoại trưởng Philippines - ông
Teodoro Locsin Jr. đã lên tiếng
ủng hộ thỏa thuận AUKUS và
bày tỏ kỳ vọng Mỹ - Anh - Úc
sẽ giúp duy trì cán cân quyền
lực ở AĐD-TBD, theo tờ
South
China Morning Post
.
Tiêu điểm
TQ sẽ phải hành
động cẩn trọng và
phải biết tiết chế
những hành vi
mang tính phiêu lưu
của họ ở khu vực.
trong khu vực thời gian tới,
ông có cho rằng mối lo này
có cơ sở?
+ Nhìn chung thì việc
thành lập AUKUS là điều
hoàn toàn có lợi cho tình
hình an ninh khu vực Biển
Đông và Đông Nam Á nói
chung. TQ sẽ phải hành động
cẩn trọng và phải biết tiết
chế những hành vi mang tính
phiêu lưu của họ ở khu vực
bởi vì từ nay họ không chỉ
đối đầu với mỗi Mỹ nữa mà
còn với Anh và Úc. Cả hai
nước này xét về sức mạnh
hải quân đều ở mức tương
đối mạnh, hoàn toàn đủ khả
năng để đối trọng với TQ
nếu kết hợp với Mỹ.
Dĩ nhiên, trong thời gian
tới, TQ vẫn sẽ khó bỏ việc
thực hiện chiến thuật “vùng
xám” lâu nay của họ bởi nó
vẫn chưa làm leo thang căng
thẳng đến mức nghiêm trọng
nhưng tôi cho rằng Mỹ và
các đồng minh sẽ khắc chế
những chiến thuật giống vậy
mạnh tay hơn.
Về lợi thếcụ thểmàAUKUS
có thể đem tới cho các nước
Đông Nam Á thì vẫn khó có
thể đoán định được bởi hiện
vẫn còn quá sớm để xem
Mỹ - Anh - Úc có thể làm
gì. Dù vậy, tôi nghĩ rằng sắp
tới, những nước này có thể
sẽ tổ chức những cuộc tập
trận chung, chuyển giao công
nghệ hay tăng cường năng
lực, năng lực quốc phòng cho
các quốc gia trong khu vực.
Về lo ngại xảy ra tình
trạng chạy đua vũ trang thì
tôi không cho đây là một
mối lo ngại quá nghiêm
trọng vì thực tế phần lớn
các nước Đông Nam Á lúc
này không có khả năng
chạy đua vũ trang vì thiếu
kinh phí, còn những nước
đủ tiềm lực tài chính thì họ
đã tiến hành từ nhiều năm
nay . TQ cũng vậy, nước này
cũng đã hiện đại hóa quân
đội từ nhiều năm nay chứ
không phải chỉ đợi tới khi
Mỹ nhảy vào AĐD-TBD
mới bắt đầu. Do đó, khó
có thể nói AUKUS sẽ gây
ra hiện tượng chạy đua vũ
trang ráo riết hơn những
gì đang diễn ra vào những
năm gần đây.
.
Xin cám ơn ông
.•
