16
Quốc tế -
ThứSáu 5-11-2021
Tiêu điểm
Giải pháp xoa dịu căng thẳng
Mỹ - Trung ở Biển Đông
Mỹ, Trung Quốc thời gian qua tăng cường đáng kể hoạt động quân sự ở BiểnĐông và các vùng biển kế cận,
do đó cần nhanh chóng có cơ chế quản lý khủng hoảng trước khi xảy ra đụng độ đáng tiếc.
VĨCƯỜNG
V
ừa rồi, Hải quânMỹ công
bốnguyênnhânkhiến tàu
ngầm USS Connecticut
gặp nạn trên Biển Đông là do
va phải núi ngầm dưới lòng
biển, chứ không phải va chạm
với tàu khác. Tuy nhiên, phía
Trung Quốc (TQ) chỉ trích
rằngMỹ thông tin “thiếu trách
nhiệm” và yêu cầu phía Mỹ
phải công bố đầy đủ, chi tiết
vị trí, diễn biến xảy ra tai nạn,
cũng như tàuMỹ làmgì tại địa
điểm đó để rồi gặp nạn.
Từ vụ việc và từ sự theo
đuổi quyết liệt của TQ, có thể
thấy tình hình Biển Đông vẫn
tiềm ẩn nhiều nguy cơ căng
thẳng có thể dẫn đến xung
đột. Điều này càng đáng ngại
hơn với việc cả hai nước thời
gian qua đều tăng hiện diện ở
vùng biển này.
Cả Mỹ, Trung Quốc
đều tăng hoạt động
quân sự
Tờ
SouthChinaMorningPost
ngày4-11dẫnbáocáovừacông
bốcủa tổchứcnghiêncứuSáng
kiến thăm dò tình hình chiến
lược ở Biển Đông (SCSPI)
thuộc ĐH Bắc Kinh (TQ) về
hoạt động quân sự của Mỹ tại
các vùng biển trong khu vực.
Theo Chủ tịch Viện nghiên
cứu Biển Đông (TQ) Ngô Sĩ
Tồn, quân độiMỹ đã thực hiện
khoảng500chuyếnbaydothám
ở Biển Đông từ đầu năm đến
nay, nếu tính cả ở Hoàng Hải
và biển Hoa Đông thì con số
này lên2.000, tăngnhiều sovới
con số 1.000 của năm ngoái.
Mỹ cũng đã 14 lần điều máy
bay ném bom đến Biển Đông
trong năm nay.
Không chỉ trên không, Mỹ
cũng tăngcườnghoạt động trên
biển. Từ đầu nămđến nay, các
nhóm tàu sân bay Mỹ đi vào
BiểnĐông chín lần, đưa 11 tàu
Tên lửa đạn đạoDF-41 có thểmang theo đầu đạt hạt nhân
trongmột đợt duyệt binh kỷ niệm70 nămQuốc khánh Trung
Quốc hồi tháng 10-2019. Ảnh: AP
Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 3-11 công bố Báo cáo thường
niên về sức mạnh quân sự Trung Quốc (TQ) 2021, trong
đó đánh giá các diễn biến quân sự và an ninh liên quan
đáng chú ý, cổng thông tin chính thức của cơ quan này
đưa tin.
Theo báo cáo, TQ có thể sở hữu ít nhất 1.000 đầu đạn
hạt nhân vào năm 2030 - vượt xa tốc độ và quy mô dự
báo trong báo cáo Sức mạnh quân sự TQ năm 2020 là
khoảng 200 đầu đạn. TQ có thể đã thiết lập một bộ ba
hạt nhân, bao gồm năng lực phóng tên lửa đạn đạo có thể
mang đầu đạn hạt nhân từ trên không, trên mặt đất và trên
biển. Điểm mới của báo cáo năm nay là đánh giá của Lầu
Năm Góc về các nỗ lực nghiên cứu hóa học và sinh học
của quân đội TQ, trong đó nêu bật các ứng dụng sinh học
lưỡng dụng.
TQ tiếp tục bày tỏ tham vọng cạnh tranh với các cường
quốc quân sự tầm cỡ thế giới. Một phần lớn nỗ lực cải
cách và hiện đại hóa quân đội TQ là nhằm đối trọng sức
mạnh của một “kẻ thù mạnh”.
TQ cũng đang nỗ lực mạnh hơn trong việc thiết lập một
cơ sở hạ tầng hậu cần và căn cứ ở nước ngoài, nhằm tạo
điều kiện phát triển và duy trì sức mạnh quân sự ở những
khu vực xa xôi.
PHẠM KỲ
Nhómtác chiến tàu sân bay USS Carl Vinson củaHải quânMỹ thamgia tập trận cùngmột số
tàu chiến thuộc Lực lượng phòng vệ Nhật ở BiểnĐông hồi cuối tháng 10. Ảnh: AP
Việt Nam phản đối Trung Quốc
xâm phạm chủ quyền
Tại buổi họp báo hôm 4-11, phó phát ngôn Bộ Ngoại giao
Việt Nam Phạm Thu Hằng đã lên tiếng trước các thông tin
và hình ảnh vệ tinh ghi cảnh gần 150 tàu nghi là tàu dân
quân biển TQ hiện diện ở cụm đảo Sinh Tồn thuộc quần đảo
Trường Sa của Việt Nam, sau nhiều tháng tản ra các thực thể
xung quanh.
Bà Hằng cho biết việc các tàu TQ hoạt động trong phạm
vi lãnh hải cụm đảo Sinh Tồn Đông đã xâm phạm nghiêm
trọng chủ quyền của Việt Nam, vi phạm các quy định của
Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) và đi
ngược lại tinh thần của Tuyên bố về ứng xử của các bên trên
Biển Đông (DOC).
“Việt Namkiên quyết, kiên trì thực hiện các biện pháp phù
hợp với luật pháp quốc tế để bảo vệ các quyền, lợi ích hợp
pháp.Việt Namcó đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử,
khẳng định chủ quyền với quần đảo Trường Sa, phù hợp với
luật pháp quốc tế, được hưởng chủ quyền, quyền chủ quyền
và quyền tài phán đối với các vùng biển của mình được xác
lập theo UNCLOS 1982” - bà Hằng nhấn mạnh.
Mỹ và TQ nên xúc
tiến thiết lập một
cơ chế giải quyết
mâu thuẫn, phòng
trường hợp xảy ra
xung đột.
Dù cạnh tranh trên nhiều
lĩnh vực ở châu Á, song Mỹ và
TQ vẫn có điểm tương đồng
về lợi ích để có thể tìm kiếm
cơ hội hợp tác, mà vấn đề giải
trừ hạt nhân trênbánđảoTriều
Tiên là một ví dụ. Lãnh đạo hai
bêncầnphảitậndụngsựtương
đồng này để hòa hoãn và tiến
tới tương lai hòa bình.
TS Đông Á học
ROBINWELLS
,
ĐH Harvard (Mỹ)
Mỹ rabáo cáo về sứcmạnhquânsựTrungQuốc năm2021
ngầmđến vùng biển này, trong
đócó tàuUSSConnecticut vừa
bị nạn. Hải quânMỹ cũng tăng
cường tập trận với đồngminh,
đối tácởBiểnĐông, chẳnghạn
nhóm tác chiến tàu sân bay
USS Carl Vinson đã có nhiều
cuộc tập trận chung với tàu sân
bayHMSQueenElizabeth của
Anh trong tháng 10.
Theo nhiều nhà quan sát thì
động thái của Mỹ là chỉ dấu
của chiến lược vây hãm quân
sựmà nước này và đồngminh,
đối tác đang theo đuổi nhằm
đối phó TQ.
Không kém cạnh Mỹ, dù
chưa có số liệu chính thức về
các cuộc tập trận mà TQ đã
thực hiệnở các vùngbiểnxung
quanh nước này thời gian gần
đây, songdựa vàonhững thông
tin được truyền thôngTQcông
bố chính thức cũng có thể thấy
nước này thời gian qua không
hề ngồi yên nhìn Mỹ và đồng
minh ồ ạt tiến vào khu vực.
Gần đây nhất, tờ
Thời báo
Hoàn Cầu
dẫn thông báo của
Cơ quan Hải sự TQ cho biết
các lực lượngTQ từ ngày 3-11
tổ chức một cuộc diễn tập bắn
đạn thật ở biển Hoa Đông kéo
dài một tuần. Sự kiện này diễn
ra ngay sau khi một cuộc tập
trận khác trên Biển Đông vừa
kết thúc hôm31-10. Hồi tháng
8, TQ cũng từng tiến hành
chuỗi ba cuộc tập trận với quy
mô tương tự liên tiếp trênBiển
Đông, phía bắc biển Hoàng
Hải và vịnh Bột Hải. Tính từ
tháng 1 tới thời điểm đó, TQ
cũng đã thực hiện ít nhất 26
cuộc tập trận lớn nhỏ.
Một chuyên gia quân sựTQ
giấu tên cho biết các cuộc diễn
tậpgầnđâykhôngnhất thiết chỉ
cómục tiêuduynhất làđối chọi
trực tiếp với hoạt động quân sự
chung của Mỹ và đồng minh,
mà thểhiện“quyết tâmvànăng
lực bảo vệ lãnh thổ” của TQ.
Nguy cơ va chạm
quân sự gia tăng
Theo ông Ngô Sĩ Tồn, nhìn
chunghệ lụy trướcmắt khiMỹ,
đồng minh và TQ tăng hoạt
động quân sự ở Biển Đông và
các vùng biển khác trong khu
vựcẤnĐộDương -Thái Bình
Dương là làm gia tăng nguy
cơ đụng độ quân sự dù vô tình
hay hữu ý. Chỉ cần binh sĩ của
một bên không giữ được bình
tĩnh khi đối đầu với lực lượng
nước còn lại là sẽ gây ra các
hậu quả khó lường.
ÔngNgô nhắc lại một sự cố
năm 2001 khi máy bay trinh
sát của Mỹ va chạm với một
máy bay chiến đấu của TQ,
khiến phi côngTQ thiệt mạng
và buộc máy bay Mỹ phải hạ
cánhxuốngđảoHảiNam. Ông
Ngô cho rằng nếu có một vụ
va chạm khác ở Biển Đông
giống những gì đã xảy ra vào
năm2001 thì đó sẽ là thảmhọa.
Theo ông Ngô, TQ và Mỹ
trong thời gian tới nếu đã xác
định là không thể giảm được
mức độ hoạt động quân sự
dày đặc trên Biển Đông và
các vùng biển kế cận thì nên
xúc tiến thiết lập một cơ chế
giải quyết mâu thuẫn, phòng
trườnghợpxảy ramột vụ tương
tự năm2001. Cơ chếmới phải
cập nhật đầy đủ các loại hình
khí tài mới nhất mà hai bên
đem ra triển khai ngoài thực
địa, như các loại tàu ngầm và
máy bay không người lái, chứ
không chỉ mỗi tàu chiến nổi có
người lái.
Trong một bài viết cho tạp
chí
War on the Rocks
gần đây,
chuyên gia Jacob Stokes thuộc
Viện Hòa bình Mỹ cũng có
quan điểm tương tự khi cho
rằng tình thế đối đầu quân sự
hiện nay đòi hỏi hai bên phải
thống nhất được loạt cơ chế
mới với đầy đủ công cụ thích
hợp cần thiết để hai bên tự giải
quyết mâu thuẫnmột cách chủ
động và hiệu quả.
Mỹ và TQ cần tìm hiểu
càng nhiều càng tốt cách bên
kia sẽ phản ứng như thế nào
trong trường hợp khủng hoảng
xảy ra. Cụ thể, cần phải nắm
rõ cách thức thông tin từ các
kênh ngoại giao được chuyển
lên các cấp lãnh đạo ở quân
đội, chính phủ và ngược lại.
Những thông tin này sẽ cho
phép lãnh đạo hai bên tìm và
kết nối đúng người cần trao
đổi để giải quyết khủng hoảng.
Bên cạnh đó, Washington
nên thiết lập cơ chế quản lý
khủng hoảng trong các lĩnh
vực mà nước này có thể kiềm
chế,cũngnhưtránhcócácđộng
thái có thể thúc đẩy thamvọng
của Bắc Kinh. Mỹ nên thận
trọng tránh để TQ có niềm tin
rằng Mỹ sẽ không leo thang
khủng hoảng, vì điều đó có
thể sẽ khuyến khích TQ ngày
càng lấn tới trongviệcmở rộng
ảnh hưởng quân sự ở Ấn Độ
Dương - Thái Bình Dương
hoặc tiếp tục bắt nạt các nước
xung quanh.
Hai nước cũng nên kêu gọi
các quốc gia khác cùng tham
giakiểmsoátkhủnghoảng.Việc
thiết lập cơ chế đa phương nên
bao gồm cả những nước vừa
và nhỏ, thay vì chỉ những chủ
thể lớn có tiếng nói mạnh trên
trường quốc tế, bởi các nước
vừa và nhỏ không muốn bị
kẹt ở giữa khi mâu thuẫn hai
nước lên cao.•
