CHỦNHẬT 29-10-2017
4
QUỐC TẾ
Thủ tướngTâyBanNhaMarianoRajoy thôngbáo tòaánhiến
phápquyếtđịnhcácquyếtđịnhđượcnghị việnCatalonia
thôngqua làvôhiệu.Ông tuyênbốcáchchức thủhiếnCarles
Puigdemont,phó thủhiếnvàcác thànhviêncòn lại trongchính
quyềnCatalonia.Cảnhsát trưởngvùngCatalonia, cácđạidiện
củaCatalonia tại thủđôMadridvàBrusselscũngbị cáchchức.
CáccơquanđạidiệnCatalonia trên thếgiới sẽđóngcửa, trừở
Brussels.
ÔngMarianoRajoy tuyênbốgiải tánnghị việnCataloniavà tổ
chứcbầucửkhuvực trước thờihạnvàongày21-12 tới.Viện tổng
công tốTâyBanNha thôngbáo tuần tới sẽxemxétquy trình
pháp lýđối với thủhiếnCarlesPuigdemontvới tộidanhchống
chínhquyền.Mứcánđối với tộidanhnày lênđến30năm tù.
Quy trìnhnàycó thểđượcmở rộngđểxemxétđếncác thành
viênkhác trongchínhquyềnCataloniavàvănphòngnghị viện
Catalonia.
Cataloniavà
luậtpháp
quốctế
Luật pháp quốc tế không thừa nhậnCatalonia độc lập.
DẠTHẢO
T
ối 27-10 (giờ địa
phương - sáng sớm
28-10 giờViệt Nam),
những người ủng hộ
vùng tự trị Catalonia
độc lập đã đổ ra đường xem bắn
pháo hoa ởBarcelona. Hôm sau,
tạiMadrid, đến lượt nhữngngười
phản đối Catalonia độc lập sẽ tổ
chức biểu tình.
15 giờ 27 phút ngày 27-10, với
70 phiếu thuận, 10 phiếu chống
ThủhiếnCarlesPuigdemont theobiếmhọacủaJoepBertrams
(báo
TheNetherlands
củaHàLan).
Dânchủcũngcó
nghĩa làtôntrọng
tínhhợppháp.
GS luậtquốctế
MARCELOKOHEN
vàhai phiếu trắng, nghị việnvùng
Catalonia(135 thànhviên)đã thông
quanghị quyết tuyênbốCatalonia
trở thành “quốc gia độc lập dưới
hình thức nước cộng hòa”.
Tuyênbốđộc lậpkhông
cógiá trị thực tiễn
Chuyên gia tư vấn luật quốc tế
Jean-ClaudePirisởBrussels (Bỉ),
nguyênGiámđốccácdịchvụpháp
lýcủaHộiđồngchâuÂu trongsuốt
23năm,khẳngđịnhbấtkỳ thực thể
nào cũng có quyền tuyên bố độc
lập, như vậy nghị viện Catalonia
không vi phạm luật pháp nào khi
đơn phương tuyên bốđộc lập.
Tòa án Công lý Quốc tế cũng
nhận định hành vi đơn phương
tuyênbốđộc lậpnàykhôngviphạm
luật phápquốc tếvì đócũngchỉ là
tuyênbốýđịnhmà thôi.Tuyênbố
này sẽ khônggây tác độngnàovề
mặt quốc tế. Bởi muốn trở thành
một quốc gia thì phải có lãnh thổ,
dâncư, chínhquyềnvàquan trọng
nhất là được cộng đồng quốc tế
công nhận.
Chuyên gia Jean-Claude Piris
khẳng định sẽ không có quốc gia
nào thừa nhận quốc giaCatalonia
độc lập, rốt cuộc đây cũng chỉ là
một tuyênbốvôgiá trị. Catalonia
sẽ không thể cử đại diện tham gia
các tổ chứcquốc tế, không cóghế
trong Liên minh châu Âu (EU),
không thểgianhậpLiênHiệpQuốc
và về pháp lý vẫn tiếp tục làmột
bộphậnkhông thể tách rờicủaTây
BanNha.
GS luật quốc tếMarceloKohen
tạiViệnNghiêncứuquốc tếvàphát
triển ở Genève (Thụy Sĩ) khẳng
định luật pháp quốc tế sẽ không
thừa nhận tuyên bố độc lập của
vùng tự trị Catalonia.
Cataloniadẫnchứng trườnghợp
nghịviệnKosovo tuyênbốđộc lập
khỏi Serbia hồi tháng 2-2008 bất
chấpSerbiaphảnđốiđểbiệnminh
chohànhđộng tuyênbốđộc lậpcủa
mình. Song GSMarcelo Kohen
nhận định cho dù nhiều nước lên
tiếng thừanhậnKosovođộc lậpđã
gọi đây là “luật trừ”, Kosovo vẫn
đang là trường hợp gây tranh cãi
về pháp lý.
Giảđịnhnếucácnước thừanhận
Cataloniađộc lập, theo luậtcủaEU,
mộtquốcgiahình thànhdo lykhai
khỏimộtnướcEUsẽkhôngđương
nhiên được xem là thuộc về EU.
Quốc gia này sẽ phải làm đơn gia
nhậpEU, saukhicácnướcEUnhất
trí thì mới bàn đến việc gia nhập
EU.Tuynhiên, hiệnnay cácnước
EU đều đã tuyên bố không thừa
nhận quốc giaCatalonia độc lập.
NhưvậyluậtphápEUvẫnsẽđược
tiếp tụcápdụng tạiCatalonia.Tây
BanNha sẽ tiếp tục làquốcgiađại
diệncủaCatalonia trên trườngquốc
tế.Sẽkhôngcóbiệnphápkiểmsoát
nào được thiết lập giữa Catalonia
với phần còn lại củaTâyBanNha
hay giữa Catalonia với các nước
láng giềng. Catalonia sẽ phải tiếp
tụcsửdụngđồngeurovàphụ thuộc
vàomọi điềuướcquốc tếTâyBan
Nha đã phê chuẩn.
Vậndụngquyền
dân tộc tựquyết
đượckhông?
NếuCataloniaviệndẫnquyềndân
tộc tự quyết thì sao? GSMarcelo
Kohencho rằngmọiphong tràođòi
lykhaiđềuviệndẫnđếnquyềndân
tộc tự quyết, song quyền tự quyết
chỉđượcápdụng trongbốicảnhmột
dân tộc thuộcđịabị ápbức, bóc lột
dưới chế độ thực dân. Năm 1998,
phán quyết của Tòa án hiến pháp
Canadacũngđãgiải thíchnhư thế
liên quan đến vấn đề tỉnhQuébec
muốn độc lập.
Trong thập niên 1950 và 1960,
cácdân tộcởchâuPhiđãvậndụng
quyềndân tộc tựquyết tuyênbốđộc
lập, thoát khỏi xiềngxích của chủ
nghĩa thựcdân.Nhưvậyquyềndân
tộc tự quyết chỉ dành cho dân tộc
bịápbức, trongkhivùngCatalonia
đang thụ hưởng quy chế tự trị rất
rộng rãi, có thể tự do phát triển
tiếngnói và văn hóa riêng.
GS luật quốc tế Stefan Talmon
ởĐHBonn (Đức) giải thích theo
luậtphápquốc tế,mộtdân tộc trong
một nhà nước-quốc gia không thể
sử dụng quyền dân tộc tự quyết.
Luậtphápquốc tếcũngkhông thừa
nhậnquyền lykhainếuhaibên liên
quan không đạt được thỏa thuận
với nhau. Ví dụ Cộng hòa Czech
vàSlovakia tách ravàonăm1992
nhờhai bên đã đồng thuận.
Nói tóm lại, cácdân tộc thiểu số
không thể việndẫnquyềndân tộc
tự quyết. Người Catalonia làmột
trong những dân tộc hình thành
quốc giaTâyBanNha. Họ không
bị cưỡng ép chấp thuậnhiếnpháp
TâyBanNha.Dođómuốnhủybỏ
hiến pháp, toàn dânTâyBanNha
phải có tiếng nói. Theo chuyên
gia Jean-Claude Piris, sẽ không
có tòa án quốc tế nào phán quyết
Cataloniacóquyềnápdụngquyền
dân tộc tự quyết.
NếuCataloniachorằng luậtpháp
quốc tếkhôngchophépnhưngcũng
khôngcấm lykhai thìvấnđềcó thể
được xử lý bằng luật quốc gia và
hiến phápTâyBanNha đã không
thừanhậnđơnphương lykhai.
◄
Cộng đồng quốc tế đã đứng về phíaThủ tướngTâyBan
NhaMarianoRajoy sau khi nghị việnCatalonia thông qua
nghị quyết tuyên bố Catalonia trở thành quốc gia độc lập.
Chủ tịchỦy ban châuÂu Jean-Claude Juncker nhận định
EU không can thiệp vào cuộc tranh luận ở Tây Ban Nha
nhưngEUkhôngmuốn “ngàymai EU sẽ baogồm95quốc
gia thành viên”.
Tổng thốngPhápEmmanuelMacronnhấnmạnh: “Tôi chỉ
cómộtngườiđối thoạiởTâyBanNha làThủ tướngRajoy…
CónhànướcphápquyềnởTâyBanNhavới nhữngnguyên
tắc hợp hiến. Ông ấymuốn tôn trọng những nguyên tắc ấy
và tôi hoàn toàn ủng hộ ông ấy”. Ông lặp lại khủng hoảng
Catalonia là vấnđề nội bộ củaTâyBanNha. Ngoại trưởng
PhápJean-YvesLeDrian tuyênbố: “HiếnphápTâyBanNha
phải được tôn trọng.Trongkhuônkhổnhànướcphápquyền
mà vấnđềCatalonia phải được giải quyết”.
Đức tuyênbốkhông thừanhậnquốcgiaCataloniađộc lập.
Người phát ngôn của thủ tướngĐức Steffen Seibert thông
báo: “ChínhphủĐứcquanngại tìnhhìnhCatalonia trởnên
nghiêm trọng.Chủquyềnvà toànvẹn lãnh thổcủaTâyBan
Nha đang và vẫn tiếp tục không thể bị vi phạm…Chính
phủ ủng hộ quan điểm rõ ràng của thủ tướngTâyBanNha
muốnbảođảmvà khôi phục trật tựhiếnpháp”.Người phát
ngôn kêu gọi các bên liên quan ưu tiên đối thoại để giảm
tình hình căng thẳng.
Anhđưa raquanđiểm tương tự.Ngườiphátngôncủachính
phủAnh tuyên bố: “Chính phủAnh không thừa nhận và sẽ
không thừanhận tuyênbốđộc lậpđơnphươngcủanghị viện
Catalonia. Tuyên bố được xây dựng trên cuộc bỏ phiếumà
tòa ánTâyBanNha đã phán quyết là bất hợp pháp. Chúng
tôi tiếp tụcmongmuốnnhìn thấynhànướcphápquyềnđược
duy trì, hiếnphápTâyBanNhađược tôn trọngvà tính thống
nhất củaTâyBanNhađượcbảovệ”.
Ngoại trưởngÝAngelinoAlfanođánhgiá tuyênbốđộc lập
đơnphươngcủanghị việnCatalonia làhànhvi nghiêm trọng
ngoài vòng pháp luật, do đó “chúng tôi lên ánmạnhmẽ và
cùng lúcđóhyvọngcó thể tái lậpđối thoại, tôn trọnghiếnpháp
TâyBanNhađể tránh leo thangcăng thẳngchongườidân…”.
Thủ tướngBỉCharlesMichel đã lên tiếngkêugọi đối thoại.
Người phát ngônBộNgoại giaoMỹHeatherNauert tuyên
bố: “Catalonia làmột phần không thể tách rời củaTâyBan
Nha.Mỹ ủng hộ các biện pháp hợp hiến của chính phủTây
BanNhanhằmduy trìTâyBanNhavữngmạnhvàđoànkết…
Mỹvuimừngvới tìnhhữunghị to lớnvàquanhệđối tácbền
vữngvớiTâyBanNha,đồngminhcủaMỹ trongNATO”.Thủ
tướngCanadaJustinTrudeau tuyênbốCanada thừanhậnmột
TâyBanNha thốngnhất vàđoànkết.
Trongkhiđó,Scotlandbày tỏ tháiđộủnghộCatalonianhưng
không thừanhậnCataloniađộc lập.Ngoại trưởngFionaHyslop
tuyênbố: “Chúng tôi thônghiểuvà tôn trọngquanđiểm của
chính quyềnCatalonia”. Bà kêu gọi “thiết lập đàm phán để
tìm lối ra tôn trọngdânchủ”.BàđánhgiáđặtCataloniadưới
sự bảo hộ của chính quyền trungươngTâyBanNha không
phải là giải pháp.
D.THẢO
Cataloniabịquốctếcô lập
