16
Tiêu điểm
Quốc tế -
Thứ Tư1-4-2020
Tiềm năng hợp tác Mỹ, Trung
chống dịch COVID-19
Sự bùng phát COVID-19 đã “tạo ra một cơ hội hoàn hảo”
cho Washington và Bắc Kinh để vượt lên trên sự khác biệt
của họ và cùng nhau giải quyếtmộtmối đe dọa chung, theo
tạp chí
Foreign Affairs
.
Hai nước có thể đã chung tay hỗ trợWHO trong việc điều
phối phản ứng quốc tế đối với đại dịch. Các chuyên gia
từ Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC)
Mỹ có thể đã giúp TQ điều tra nguồn gốc và bản chất của
virus, tại thời điểm các đối tác TQ của họ cần chuyên môn
chuyên sâu hơn trong lĩnh vực này. Là một nhà sản xuất và
xuất khẩu hàng đầu về dược phẩm, TQ có thể đã hợp tác
chặt chẽ với Mỹ để giảm thiểu sự gián đoạn của chuỗi cung
ứng thuốc. Cả hai quốc gia đều có năng lực mạnh mẽ để
sản xuất vaccine...
Với những tiềm năng hợp tác như vậy, kết hợp với thỏa
thuận thươngmại giai đoạnmộtmà hai nước ký trong tháng
1-2020 sẽ làmdịu căng thẳng và khơi dậy mối quan hệ hợp
tác vốn đã bị rạn nứt bởi chiến tranh thươngmại và sự cạnh
tranh chiến lược trong suốt thời gian qua.
Lý do thế giới phản ứng kém
hiệu quả trước COVID-19
Tâm lý chủ quan, sự bất hợp tác của các nước lớn và vai tròmờ nhạt củaWHO là những yếu tố chính
khiến thế giới bị chậmđi đáng kể trong nỗ lực đẩy lùi dịch bệnh.
VĨ CƯỜNG
H
iện tại, toàn nhân loại
nói chung đều đang
phải đối mặt với dịch
bệnh COVID-19 bởi tốc độ
lây nhiễm chóng mặt và khả
năng dẫn đến tử vong cho
người bệnh. Mặc dù đã quan
sát Bắc Kinh vật lộn với đại
dịch suốt hai tháng liên tiếp,
phần còn lại của thế giới vẫn
lúng túng khi COVID-19
không còn giới hạn ở biên
giới Trung Quốc (TQ) nữa.
Nhiều nước còn
tâm lý chủ quan
Ngay thời điểm dịch bệnh
càng lúc càngdiễnbiếnnghiêm
trọng ở TQ và tâm dịch Vũ
Hán, người dân các nước
châu Á đã tỏ ra vô cùng quan
ngại. Đến hiện tại, khi dịch
đã bùng phát mạnh ở nhiều
nước châu Á thì từng ngày,
từng giờ thông tin được cập
nhật liên tục. Đa phần đều có
chung tâm lý hoang mang, lo
lắng, sợ sệt trước tình hình
nguy cấp của dịch bệnh.
Trong khi đó, nhìn sang
khu vực Âu Mỹ, tình cảnh
lại hoàn toàn trái ngược. Các
quốc gia ÂuMỹ luôn lạc quan
và không mấy quan tâm đến
sự việc này. Đối với họ, châu
Á hay TQ là những khu vực
nằm ở bên kia bán cầu và
dịch bệnh sẽ không thể tràn
đến lãnh thổ của họ.
Ngoài ra, hệ thống y tế
phương Tây phát triển mạnh
và làmột dịchvụ thông thường
được sửdụng.Người dânnhiều
quốc gia được thămkhám sức
khỏe tổng quát định kỳ, được
khám chữa bệnh tại các cơ sở
y tế một cách miễn phí. Nhờ
đó, người dân tin tưởng vào
hệ thống khám chữa bệnh
tại đây và sẵn sàng đến ngay
bệnh viện khi cần.
Trong khi TQ phong tỏa
hàng chục tỉnh, thành, tất cả
học sinh ởMỹ vẫn đi học bình
thường. Tại Ý, mọi người
vẫn tụ tập rất đông đúc mà
không đeo khẩu trang. Các
nước phương Tây còn đánh
giá TQ là quá khác biệt với
mình về chính trị, xã hội,
thậm chí là cả khía cạnh dân
tộc nên họ đã cho rằng virus
này không đáng được nhận
sự quan tâm tức thời.
Chính tâm lý chủ quan này
cuối cùng dẫn đến những hậu
quả nghiêm trọng, trước hết là
Bài học về dịch bệnh
lần này không phải
là Mỹ nên ngừng
hợp tác với TQ, mà
đó là Mỹ cần phải
xây dựng lại hợp tác
y tế vốn đã bị phá
hủy trước đó.
Tính đến 21 giờ ngày 31-3,
trangthốngkê
Worldometer
dẫn
nguồn cơ quan y tế các nước
ghi nhận toàn cầu có 39.040
người tử vong vì COVID-19,
803.541 ca nhiễm. Đại dịch đã
lan rahơn201quốcgiavàvùng
lãnhthổ.Đếnnay,172.426bệnh
nhân đã xuất viện sau khi điều
trị thành công.
Lục đục giữa các nước lớn khiến thế giới gặp khó khăn trong nỗ lực chống dịch chung.
Ảnhminh họa: REUTERS
việc lãng phí hàng tháng trời
mà không chuẩn bị các cơ sở
y tế, bộ xét nghiệm và thiết
bị bảo hộ. Khi dịch tiến triển
quá nhanh, khu vực Âu Mỹ
không còn lựa chọn nào khác
mà phải tiến hành phong tỏa
nhiều thành phố lớn, điều mà
họ đã có thể hoàn toàn tránh
được nếu phòng bị từ sớm.
Dù vậy, về phía TQ, chính
chủ quan từ một số cấp chính
quyền trung ương lẫn địa
phương cũng là nguồn cơn
cho COVID-19 bùng phát
đến mức không thể kiểm soát
được như hiện nay. Cụ thể, từ
cuối năm 2019, BS Lý Văn
Lượng đã lên tiếng cảnh báo
về một loại bệnh viêm phổi
đang diễn biến xấu và nếu
không ngăn chặn từ sớm sẽ
lỡ mất cơ hội vàng. Ngay lập
tức, chính quyền tỉnh Hồ Bắc
đã buộc tội ông này gây rối
trật tự công cộng vì phát tán
thông tin trên, theo tờ
The
New York Times
.
The New York Times
tiếp
tục phỏng vấn gần 20 bác
sĩ, quan chức và người dân
Vũ Hán rồi đi đến kết luận
các quan chức địa phương
đã tìm cách trì hoãn, không
hành động ngay và cố tình
trấn an dư luận bằng thông
tin sai về tình hình dịch sau
khi ca nhiễm đầu tiên được
phát hiện.
Đến khi vụ việc đã vượt quá
khả năng của chính quyền địa
phương và đến tai cấp trung
ương, Bí thư Thành ủy Vũ
HánMã Quốc Cường đã phải
xin lỗi công khai trên truyền
hình về công tác yếu kém của
lãnh đạo thành phố vào ngày
31-1. Đến đầu tháng 2, Bộ
Chính trị TQ cũng đứng ra
thừa nhận sai lầm và hứa hẹn
đẩy mạnh nỗ lực chống dịch.
Các nước không
đoàn kết chống dịch
Trả lời phỏng vấn của đài
CNN
ngày 29-3, Thủ tướng
Singapore Lý Hiển Long đã
lên án việc Mỹ và TQ chơi
trò đổ lỗi lẫn nhau về đại dịch
COVID-19 trong nhiều tuần
qua và nói “như thế sẽ không
giúp chúng ta giải quyết vấn
đề sớm hơn”.
“Nếu Mỹ và TQ tiếp tục
lời qua tiếng lại và đổ lỗi cho
nhau về việc ai là bên tạo ra
virus này và thả nó ra ngoài
thế giới, tôi không nghĩ điều
đó có thể giúp chúng ta giải
quyết vấn đề sớm hơn” - ông
Lý Hiển Long tuyên bố, đồng
thời cảnh báo các nước có thể
tìm đến nơi khác nếu không
có sự lãnh đạo rõ ràng của
Mỹ trong cuộc chiến chống
virus.
Được biết, mỗi khi các
bệnh truyền nhiễmbùng phát,
những cơ hội hợp tác quốc tế
cũng xuất hiện. Thời kỳ Chiến
tranh lạnh, các nhà khoa học
của Liên Xô (cũ) và Mỹ đã
cùng nhau phát triển và cải
tiến một loại vaccine bại liệt.
Thế nhưng mối quan hệ Mỹ,
Trung dưới thời Tổng thống
Donald Trump đã căng thẳng
trước COVID-19. Theo tờ
The Atlantic
, bài học về dịch
bệnh lần này không phải là
Mỹ nên ngừng hợp tác với
TQ, mà đó là Mỹ cần phải
xây dựng lại hợp tác y tế
vốn đã bị phá hủy trước đó.
Thế nhưng, cuộc khẩu chiến
không khoan nhượng giữaMỹ
và TQ về nguyên nhân dẫn
đến dịch COVID-19, trong đó
đỉnh điểm là việc Tổng thống
Donald Trump cùng các quan
chức của ông gọi virus Corona
chủng mới là virus TQ đã lại
làm cho quan hệ ngoại giao
vốn dĩ căng thẳng giữa hai
nước này lại càng nóng hơn.
Saukhi liên tiếp lời qua tiếng
lại, tới ngày 27-3, ông Trump
đã nói rằng hai nước đang tiến
hành hợp tác chặt chẽ để ứng
phó với dịch bệnh. Chủ tịch
Tập Cận Bình cũng cho biết
TQ sẽ hỗ trợ nước Mỹ nhưng
cũng kêu gọiWashington thực
hiện các bước cụ thể để thúc
đẩy hợp tác. Dù vậy, mối quan
hệ căng thẳng giữa hai nước
đều khiến người ta hoài nghi
về việc liệu hai bên có thực
sự duy trì sự phối hợp này
trong lâu dài.
Về phía Mỹ, vai trò lãnh
đạo thế giới của nước này
dưới thời Tổng thống Donald
Trump đã suy giảm rõ rệt.
Đúng theo tinh thần “nước
Mỹ trên hết”, ông Trump
liên tục rút Mỹ khỏi hàng
loạt tổ chức và thỏa thuận đa
phương. Tình hình đại dịch
COVID-19 hiện nay là mối
đe dọa cho toàn nhân loại
và rất cần một cường quốc
đứng ra chỉ đạo, phối hợp và
thống nhất nỗ lực chống dịch
chung. Trong lịch sử, Mỹ
trước đây luôn đảm đương
vị trí này nhưng nước Mỹ
của ông Trump là một câu
chuyện hoàn toàn khác.
WHO không phát
huy hiệu quả
Trong mắt giới quan sát,
đại dịch COVID-19 đã đặt ra
câu hỏi về năng lực của Tổ
chức Y tế Thế giới (WHO)
trong khi phải ứng phó với
những cuộc khủng hoảng
mang tầm quốc tế. Theo GS
Anne-Marie Moulin thuộc
ĐH Quốc gia Pháp, vị thế
của WHO khiến tổ chức
này bị phân tâm giữa một
bên là đòi hỏi thận trọng
về mặt ngoại giao và bên
kia là mục tiêu hướng đến
hiệu quả, đưa ra các cảnh
báo dịch bệnh mang ý nghĩa
biểu tượng. Trong nhiều thập
niên chiến đấu với các dịch
bệnh đã qua, WHO hiếm khi
phải xử lý dịch bệnh liên
quan tới một quốc gia có vị
thế mạnh cả về kinh tế lẫn
chính trị như TQ.
Phải chịu sức ép quá lớn
từ phía giới lãnh đạo Bắc
Kinh, WHO do đó không
thể phát huy hiệu quả vai trò
là tổ chức lĩnh xướng một
phản ứng toàn cầu với các
dịch bệnh, đảm bảo duy trì
các nguyên tắc quản lý y tế
quốc tế. Các chuyên gia cho
rằng bằng việc ca ngợi thái
quá phản ứng của TQ với
dịch COVID-19, WHO đang
làm tổn hại những tiêu chuẩn
phản ứng với dịch bệnh của
tổ chức này, làm xói mòn vị
thế cũng như chức năngmà tổ
chức này được giao phó, đồng
thời cũng phát đi thông điệp
sai lầm đến các nước có thể
phải đối mặt với những dịch
bệnh khác trong tương lai.
“Thông điệp của WHO là
đừng làm ai hoảng sợ, hãy
cứ đi lại, hãy cứ mở cửa biên
giới và rồi nói rằng chúng
tôi ủng hộ chính phủ TQ là
một thông điệp lộn xộn” -
GS thuộc ĐH Simon Fraser
(Canada) Kelley Lee nói.•
