16
Quốc tế -
ThứBa4-8-2020
Sau Biển Đông, Mỹ, Trung sẽ
đối đầu ở sông Mekong
Với việc xây dựng 11 đập thủy điện ở thượng lưu sôngMekong, Trung Quốc đủ sức kiểm soát nguồn nước
của những nước dưới hạ lưu, buộcMỹ phải nhảy vào can thiệp trong tương lai gần.
VĨ CƯỜNG
N
hiều năm qua, các
nước ở khu vực hạ lưu
sông Mekong (gồm
Campuchia, Lào, Thái Lan,
Myanmar và Việt Nam) liên
tục phải đối mặt với tình trạng
hạn hán nghiêm trọng, ảnh
hưởng nghiêm trọng đến sản
xuất nông nghiệp, giao thông
và gây thiệt hại kinh tế cho
hơn 65 triệu người dân sống
nhờ vào con sông này.
Bên cạnh tình trạng biến đổi
khí hậu toàn cầu, việc khai thác
tài nguyên nước bất hợp lý thì
hầu hết chuyên gia đều đồng
ý là đập thủy điện, đặc biệt
là 11 con đập do Trung Quốc
(TQ) xây ở thượng nguồn, là
nguyên nhân chính gây hạn
hán. Đáng lo ngại hơn, số
đập này còn cho phép Bắc
Kinh kiểm soát nguồn nước
của năm nước hạ lưu, đặt các
quốc gia này vào thế bị động
trên chính lãnh thổ của mình.
Trong bối cảnh quan hệ
Mỹ -Trung xuống cấp nghiêm
trọng như hiện nay, tờ
South
China Morning Post
khẳng
định Washington chắc chắn
sẽ không ngồi yên để Bắc
Kinhđộc chiếmsôngMekong,
nhất là khi Mỹ thời quan qua
không ngại đối đầu trực diện
với TQ ở Biển Đông.
Mâu thuẫn chuyên
gia Mỹ, Trung
Chưa nói đến xung đột quân
sự hay cạnh tranh ngoại giao,
học giả Mỹ và TQ hiện đang
bất đồng sâu sắc về cáo buộc
đập thủy điệnTQ gây hạn hán
ở hạ lưu nói trên.
Cụ thể,một nghiên cứu công
bố vào tháng 7-2020 do ĐH
ThanhHoa (TQ) hợp tác cùng
ViệnTài nguyênnướcTQthực
hiện khẳng định đập nước này
chẳng những không gây khô
hạn cho các nước hạ lưu mà
còn giúp giảm thiểu tác động
bằng cách giữ bớt nước từ
mùa mưa và tháo nước trong
mùa khô.Tuynhiên, công ty tư
vấn rủi ro môi trường Eyes on
Earth (Mỹ), đượcWashington
tài trợ, hồi tháng4đã từngcông
bốnghiêncứuchokết quảhoàn
toàn trái ngược: Các đập thủy
điệnTQcố tìnhgiữ lại gần47 tỉ
m
3
nướcgầnhết năm2019, gây
thiếu nước trên sông Mekong
ngay cả trong mùa mưa.
Một ví dụ điển hình là khi
Eyes on Earth đánh giá độ
ẩm bề mặt qua vệ tinh tại
tỉnh Vân Nam, TQ thì thấy
lượng mưa tại khu vực này
trong năm 2019 cao hơn mức
trung bình cộng thêm lượng
tuyết tan từ tháng 5 đến tháng
10-2019.Tuynhiên,mực nước
sông Mekong thời điểm này,
tại đoạn chảy qua ở biên giới
Lào - Thái Lan, lại thấp hơn
đến 3 m so với thông thường.
Phản ứng trước nghiên cứu
trên, Đại sứ quán TQ tại Thái
Lan lập tức ra tuyên bố cáo
buộc Eyes on Earth Inc. đang
có ý đồ chính trị, muốn tấn
công Bắc Kinh theo chỉ đạo
của Washington. Các tác giả
trong cuộc và giới chức Mỹ
sau đó đã bác bỏ cáo buộc này.
Dù vậy, theo TS Sebastian
Biba thuộc ĐHGoethe (Đức),
đập thủy điện TQ trên thực tế
đã tàn phá chế độ chuyển đổi
nước theo mùa vốn có vai trò
rất quan trọng trong hệ sinh
thái của sông Mekong. Quá
trình này hằng năm giúp sản
sinh gần 15%-20% lượng cá
nước ngọt, đảm bảo an ninh
lương thực cho tất cả các nước
ở hạ nguồn.
“Tệ hơn, việc TQ không
đồng ý hợp tác chia sẻ dữ
liệu khoa học của sông
Mekong đang khiến uy tín
của nước này trong mắt các
quốc gia xung quanh suy
giảm. Họ không cần phải
làm vậy nếu không có gì để
giấu. TQ có trữ nước sông
Mekong hay không có lẽ
không còn phải tranh cãi vì
thiệt hại đã rõ ràng” - ông
Biba khẳng định.
Mặt trận sông
Mekong tỏa nhiệt
South China Morning Post
cho biết trong cuộc đối đầu
Mỹ - Trung ở sông Mekong
thì mục tiêu lớn nhất vẫn là
giành được lòng tin của các
nước trong khu vực này. Như
vậy, có thể thấy Bắc Kinh rõ
ràngđã chậmhơnWashington.
Hơn nữa, Mỹ từ năm 2009
đã cho khởi xướng và đầu
tư hơn 120 triệu USD vào
chương trình Sáng kiến hạ
lưu sông Mekong (LMI) với
sự tham gia của cả năm nước
Campuchia, Lào, Myanmar,
Thái Lan và Việt Nam. Sáng
kiến này sử dụng các nguồn
Một ngư dân đứng bên bờ sôngMekong đoạn chảy qua tỉnhNong Khai, Thái Lan.
(Ảnh chụp vào tháng 10-2019) Ảnh: REUTERS
Đài
Sputnik
ngày 2-8 đưa tin trong một phiên thảo luận
do Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Mỹ) tổ
chức mới đây, Tham mưu trưởng lục quân Mỹ - Đại tướng
James McConville khẳng định Lầu Năm Góc đang chuẩn
bị đưa các loại tên lửa tầm xa có độ chính xác cao đến Ấn
Độ Dương - Thái Bình Dương
(ảnh)
.
“Chúng tôi hiện rất cần các loại tên lửa tầm xa có độ
chính xác cao ở khu vực này, đây là ưu tiên hàng đầu của
chúng tôi. Mỹ cũng đang phát triển công nghệ tên lửa siêu
thanh và các thử nghiệm sơ bộ đều cho kết quả rất khả
quan” - ông McConville chia sẻ.
Dù không tiết lộ cụ thể địa điểm Mỹ sẽ triển khai các
loại vũ khí nói trên, Đại tướng McConville nhấn mạnh
mục đích cuối cùng vẫn là “đẩy mạnh quá trình hiện đại
hóa toàn diện quân đội Mỹ, duy trì ưu thế vượt trội trước
bất kỳ đối thủ tiềm tàng nào khi xung đột nổ ra”.
Ngoài ra, quan chức này cũng nhấn mạnh Mỹ sẽ điều
tên lửa tầm trung đủ sức đánh chìm tàu ở Ấn Độ Dương
- Thái Bình Dương nhằm đối phó chiến lược chống tiếp
cận/chống xâm nhập (A2/AD) trên thực địa của TQ.
Theo tờ
The Nikkei
, chiến lược này bao gồm thiết lập
một mạng lưới dày đặc các hệ thống cảm biến, tên lửa, hệ
thống dẫn đường và tàu chiến để ngăn đối thủ tiếp cận các
căn cứ trên biển hoặc lãnh thổ TQ.
Để khắc chế A2/AD, tạp chí
The Diplomat
cho biết
hiện Mỹ đang thử nghiệm nhiều loại chiến thuật mới như
cho thủy quân lục chiến đổ bộ, lắp đặt các hệ thống tên
lửa, pháo hạng nặng lên đất liền để bắn ngược lại các tàu
TQ trên biển nhằm hỗ trợ hải quân di chuyển.
PHẠM KỲ
Mỹ sẽ đặt tên lửa siêu thanh ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương
Mỹ lên án Trung Quốc tận diệt
môi trường biển ở Ecuador
Ngày 2-8 (giờ địa phương), Ngoại trưởng Mỹ Mike
Pompeo trên trang Twitter cá nhân đã đăng tải dòng
trạng thái cảnh báoTQ cần ngừng ngay các hành vi đánh
bắt cá bất hợp pháp, ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi
trường biển ngoài khơi Ecuador.
“Đã đến lúcTQphải chấmdứt các hoạt động đánh bắt
cá không bền vững, vi phạm pháp luật và làm suy thoái
môi trường biển. Mỹ sẽ sát cánh cùng Ecuador trong nỗ
lực yêu cầu Bắc Kinh ngừng hoàn toàn việc tổ chức đánh
bắt cá bất hợp pháp, không xin phép trước và không có
kiểm soát” - ông Pompeo nêu rõ.
Tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ được đưa ra trong bối
cảnh hàng trăm tàu cá TQ bị phát hiện tập trung ngay
bên ngoài vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) quanh quần đảo
Galapagos của Ecuador tuần trước.
Theo tờ
The Guardian
, khu vực nói trên được Tổ chức
Giáo dục, Khoa học vàVăn hóa Liên HợpQuốc (UNESCO)
công nhận là di sản thế giới từ năm 1978. Đây cũng là
nơi bảo tồn nhiều sinh vật quý hiếm như cá nhám voi
hay cá mập đầu búa.
Do thiếu dữ liệu từ phía TQ,
đến nay vẫn chưa thống kê
chính xác về thiệt hại kinh tế ở
khu vực hạ lưu sông Mekong
dưới tác động của tình trạng
hạn hán. Tuy nhiên, MRC ước
tính trong đợt hạn năm 2016,
Thái Lan đã thiệt hại gần 1,7 tỉ
USD.Toànbộ vùnghạ lưu cũng
bị cảnh báo sẽ còn hạn nặng
trong nhiều thập niên tới.
Tiêu điểm
vốn từ Cơ quan Phát triển
Quốc tế Mỹ (USAID) nhằm
đào tạo kỹ thuật và phát triển
cơ sở hạ tầng cho các nước
trên. Thời gian gần đây, Mỹ
còn tăng cường các động thái
ủng hộ với LMI và kêu gọi
thêmnguồn vốn hỗ trợ từHàn
Quốc hay Nhật Bản.
Với mục tiêu chính là hỗ trợ
xây dựng sự hiểu biết chung
liên khu vực về một loạt vấn
đề kinh tế và an ninh,
South
ChinaMorning Post
cho rằng
cơ chế LMI đến nay vẫn đang
hoạt động khá hiệu quả, có
sự phối hợp tích cực giữa các
quốc gia thành viên.
Trong một phiên thảo luận
hồi đầu tháng 7 với lãnh đạo
nămnướchạ lưusôngMekong,
trợ lý ngoại trưởngMỹ về các
vấn đề Đông Á từng khẳng
định thời gian tới sẽ đẩymạnh
hợp tác trên khuôn khổ LMI
để mở rộng hiện diện của Mỹ
trong chiến lược chung của
toàn khu vực Đông Nam Á.
Trong khi đó, TQ đến năm
2015 mới cho thành lập một
thiết chế đối trọng là Diễn đàn
hợp tácMekong - LanThương
và sử dụng các khoản viện trợ,
đầu tư và biện pháp ngoại giao
để kéo các quốc gia hạ lưu vào
các dự án phát triển chung.
Dù vậy, việc Bắc Kinh muốn
thông qua diễn đàn này để thay
thế luôn Ủy hội sôngMekong
(MRC) - vốn do Campuchia,
Lào, Myanmar, Thái Lan và
Việt Nam độc lập tổ chức và
quản lý - khiến các nước này
nghi ngờ động cơ thật sự của
Bắc Kinh. Mặt khác, việc Bắc
Kinhkhôngchiasẻdữliệusông
Mekong, không cho nămnước
hạ lưu có tiếng nói trong tiến
trình xả nước đập thủy điện
và điều chỉnh dòng nước đã
khiến kế hoạch của Bắc Kinh
phản tác dụng.
“Chúng tôi thực sự khuyến
khích TQ hợp tác với MRC
chứ không phải là tìm cách
gạt MRC sang một bên bằng
cách thành lập một tổ chức
riêng mà họ nắm quyền kiểm
soát” - Đại sứMỹ tại Thái Lan
Michael DeSombre cho hay.•
Các đập thủy điệnTQ
cố tình giữ lại gần 47 tỉ
m
3
nước gần hết năm
2019, gây thiếu nước
trên sôngMekong ngay
cả trongmùamưa.
