16
Quốc tế -
ThứBảy4-6-2022
Thổ Nhĩ Kỳ đổi tên nước vì
không muốn bị gọi là... gà tây
Thổ Nhĩ Kỳ đổi tên quốc gia từ Turkey (nghĩa tiếng Anh là con gà tây) sang Türkiye.
ĐĂNGKHOA
T
heo tin từ hãng
AP
ngày
2-6,Ngoại trưởngThổNhĩ
KỳMevlut Cavusoglu đã
chính thức gửi thư tới Liên
Hợp Quốc (LHQ) và nhiều
cơ quan quốc tế khác thông
báo đổi tên nước từ Turkey
sang Türkiye.
Thực ra tên Türkiye không
mới hay xa lạ với người dân
ThổNhĩKỳ, vì người dânnước
này đã tự gọi quốc gia mình là
“Türkiye” (được đánh vần và
phát âm bằng tiếng Thổ Nhĩ
Kỳ là tur-key-YAY) từ năm
1923 sau khi đất nước tuyên
bố độc lập. Song khi viết và
đọc từ “Türkiye” bằng tiếng
Anh thì lại thành từ “Turkey”
(theo nghĩa tiếng Anh là con
gà tây).
Có hẳn chiến dịch
từ bỏ tên “gà tây”
Từ tháng 12-2021, thời
điểmThổ Nhĩ Kỳ đang trong
giai đoạn lạm phát tăng vọt
và khủng hoảng kinh tế ngày
càng trầm trọng, chính phủ
Tổng thống Recep Tayyip
Erdogan đã đẩy mạnh nỗ lực
đổi tên Turkey được quốc tế
công nhận thànhTürkiye. Lúc
phát động chiến dịch, Tổng
thống Erdogan đã nói rằng từ
“Türkiye đại diện và thể hiện
tốt nhất nền văn hóa, nền văn
minh và các giá trị của người
dân Thổ Nhĩ Kỳ”.
Với bên ngoài, Tổng thống
Erdogan đưa ra bản ghi nhớ
yêu cầu các nước khác sửdụng
tênTürkiye.Trongnước, tháng
12-2021, Tổng thống Erdogan
ra lệnh dùng tênTürkiye, trong
đó có việc sử dụng “Made in
Türkiye” (sản xuất tại Thổ
Nhĩ Kỳ) thay vì “Made in
Turkey” trên các sản phẩm
xuất khẩu. Các bộ và các cơ
quan nhà nước của Thổ Nhĩ
Kỳ bắt đầu sử dụng Türkiye
trong các tài liệu chính thức.
Đầu năm nay, chính phủ đã
phát hành một video quảng
cáo nhưmột phần trong nỗ lực
thay đổi tên nước bằng tiếng
Anh. Video cho thấy khách
du lịch từ khắp nơi trên thế
giới nói “Xin chào Türkiye”
tại các điểm đến nổi tiếng.
Tổng cục Truyền thông đã
chia sẻ video quảng bá “Xin
chào Türkiye” trên các tài
khoản mạng xã hội và đã thu
hút hơn 30 triệu người xem.
Các hãng hàng không Thổ
Nhĩ Kỳ như TurkishAirlines
cũng tích cực tham gia chiến
dịch này.
Đài phát thanh truyền hình
nhà nước nói tiếng Anh
TRT
World
của Thổ Nhĩ Kỳ cho
biết mục tiêu của chiến dịch
là “thông báo và nâng cao
nhận thức toàn cầu về việc sử
dụng tên gốc của đất nước”.
TRT World
đã chuyển sang
sử dụng từ “Türkiye” mặc dù
các nhà báo thỉnh thoảng vẫn
nói “Turkey” vì chưa quen
với sự thay đổi này.
TRT World
đã giải thích
quyết định này trong một bài
báo vào đầu nămnay rằng khi
tra từ “Turkey” trong trang tìm
kiếm Google thì ra “một tập
hợp lộn xộn các hình ảnh, bài
báo và định nghĩa từ điển liên
hệ đất nước với Meleagris,
hay còn được gọi là gà tây,
một loài chim lớn có nguồn
gốc từ BắcMỹ - vốn nổi tiếng
được phục vụ trong thực đơn
Giáng sinh hay bữa tối trong
lễ tạ ơn”. Trong khi đó, lướt
qua Từ điển Cambridge thì
“Turkey” được định nghĩa là
“thứ gì đó thất bại nặng nề”
hoặc “một người ngu ngốc
hoặc ngớ ngẩn”.
TRT World
lập luận rằng
người Thổ Nhĩ Kỳ thích quốc
gia của họ được gọi làTürkiye
để góp phần thực hiện mục
đích của quốc gia là xác định
cách người khác nhận dạng
quốc gia mình.
Tra từ “Turkey” trong trang tìmkiếmGoogle phần lớn cho ra hình ảnh con gà tây.
Ảnh: Màn hìnhGoogle
Ngày 3-6, cuộc xung đột Nga - Ukraine bước sang
ngày thứ 100 và vẫn chưa có hồi kết. Hiện Nga đang tăng
cường tấn công ở phía đông và nam Ukraine, trong khi
phương Tây liên tiếp tính toán trừng phạt Nga và hỗ trợ vũ
khí cho Ukraine. Cùng hãng tin
Reuters
điểm lại một số
diễn biến chính trong 100 ngày xung đột qua.
* Ngày 24-2: Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt
vào Ukraine.
* Ngày 2-3: Nga bao vây cảng Mariupol ở phía đông nam,
được cho nhằm liên kết khu vực phía đông Donbass với
Crimea trên biển Đen. Quân Nga tiến vào cảng Kherson ở
biển Đen, Kherson trở thành trung tâm đô thị lớn đầu tiên ở
Ukraine bị Nga kiểm soát. 1 triệu người chạy khỏi Ukraine,
theo Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn (UNHCR).
* Ngày 4-3: Nga chiếm giữ nhà máy điện hạt nhân
Zaporizhzhia. NATO bác lời kêu gọi của Ukraine về khu
vực cấm bay, lo sẽ leo thang xung đột.
* Ngày 8-3: 2 triệu người rời Ukraine, theo UNHCR.
* Ngày 13-3: Nga mở rộng chiến tranh vào sâu phía
tây Ukraine, bắn tên lửa vào một căn cứ gần biên giới với
thành viên NATO là Ba Lan.
* Ngày 25-3: Nga có dấu hiệu chuyển hướng về phía
đông, trong khi Ukraine nỗ lực chiếm lại các thị trấn bên
ngoài Kiev.
* Ngày 30-3: Hơn 4 triệu người rời Ukraine, theo UNHCR.
* Ngày 3-4: Ukraine cáo buộc Nga phạm tội ác chiến
tranh sau khi một ngôi mộ tập thể và thi thể người bị bắn ở
cự ly gần được tìm thấy tại thị trấn Bucha. Nga bác bỏ, nói
hình ảnh các thi thể được dàn dựng.
* Ngày 14-4: Soái hạm Moskva của Nga ở biển Đen
chìm mà lý do theo Ukraine là vì nước này tấn công tên
lửa, còn Nga nói do nổ kho đạn.
* Ngày 18-4: Nga phát động trận chiến mà Ukraine mô
tả là trận Donbass.
* Ngày 21-4: Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên
bố Mariupol “được giải phóng” nhưng hàng trăm quân
Ukraine vẫn cố thủ bên trong nhà máy thép Azovstal.
* Ngày 25 và 26-4: Khu vực ly khai Transdniestria của
Moldova xảy ra nhiều vụ nổ và đổ lỗi cho Ukraine. Kiev
cáo buộc Moscow dàn dựng tấn công để nới rộng xung đột.
* Ngày 28-4: Nga bắn hai tên lửa vào Kiev trong
khi Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đến
Ukraine. Điện Kremlin cáo buộc Ukraine tấn công các khu
vực của Nga gần biên giới.
* Ngày 10-5: Ukraine tái chiếm các ngôi làng ở phía bắc
và đông bắc Kharkiv.
* Ngày 12-5: Hơn 6 triệu người rời Ukraine, theo UNHCR.
* Ngày 18-5: Phần Lan và Thụy Điển nộp đơn xin gia
nhập NATO.
* Ngày 20-5: Quân Ukraine cầm cự tại nhà máy thép
Azovstal buông súng.
* Ngày 21-5: Nga tấn công Luhansk, tập trung vào TP
Sloviansk và TP Sievierodonetsk.
* Ngày 31-5: Nga kiểm soát phần lớn Sievierodonetsk.
* Ngày 1-6: Nga chỉ trích quyết định của Mỹ cung cấp
các hệ thống tên lửa tiên tiến cho Ukraine, cảnh báo rằng
Nga có thể mở rộng xung đột và tăng nguy cơ đối đầu trực
tiếp với Mỹ.
* Ngày 2-6: Liên minh châu Âu ra gói trừng phạt thứ sáu với
Nga, trong đó có cấm nhập 90% dầu Nga từ cuối năm nay.
* Ngày 3-6: Ukraine nói không có kế hoạch sử dụng các hệ
thống tên lửa nhận được từ Mỹ để tấn công các cơ sở ở Nga.
100 ngày qua, Nga đã không đạt được mục tiêu ban đầu
là chiếm giữ Kiev và các trung tâm chính phủ Ukraine
nhưng thành công về mặt chiến thuật ở Donbass, theo
đánh giá của Bộ Quốc phòng Anh.
THIÊN ÂN
Nhìn lại 100ngày xungđộtNga -Ukraine
Thổ Nhĩ Kỳ không phải là
trường hợp ngoại lệ
Theo đài
NPR
, không có gì lạ khi các nước thay đổi tên
quốc gia. Có vô số ví dụ lịch sử, như Ba Tư trở thành Iran và
Xiêm trở thành Thái Lan. Và gần đây hơn, vào năm 2020,
chính phủ Hà Lan bắt đầu đổi tên quốc gia là Netherlands
thay vì Holland.
Hay như người phát ngôn của LHQ Stephane Dujarric nói
nhân chuyện Thổ Nhĩ Kỳ đổi tên quốc gia:“Một điều mà tôi
nghĩ đến là Côte d’Ivoire, từng được gọi bằng tiếng Anh
là Bờ Biển Ngà và họ đã yêu cầu được gọi là Côte d’Ivoire”.
Không rõ liệu cái tên Türkiye, với một chữ cái không tồn
tại trong bảng chữ cái tiếng Anh, có được phổ biến rộng rãi
ở nước ngoài hay không. Vào năm 2016, Cộng hòa Czech
chính thức đăng ký tên viết tắt củamình là Czechia và trong
khi một số tổ chức quốc tế sử dụng tên này, nhiều người
vẫn gọi quốc gia này bằng tên dài hơn là Czech Republic.
“Tôimuốn thôngbáo với các
bạn rằng phù hợp với thông tư
của tổng thống được đề ngày
2-12-2021, về việc sử dụng từ
“Türkiye”ở các ngôn ngữ nước
ngoài và chiến lược xây dựng
thương hiệu, chính phủ Cộng
hòa Turkiye từ đây sẽ bắt đầu
sử dụng “Türkiye” để thay thế
các từ như “Turkey”, “Turkei”
và “Turquie” đã được sử dụng
trong quá khứ để chỉ Cộng hòa
Turkiye“ - Ngoại trưởng Mevlut
Cavusogluviếttrongthưtrìnhlên
TổngthưkýLHQAntonioGuterres.
Tiêu điểm
Thổ Nhĩ Kỳ chính
thức được LHQ
chấp nhận sử dụng
từ “Türkiye” thay
vì “Turkey” làm tên
quốc gia trên trường
quốc tế.
LHQ chấp nhận
Türkiye là tên
quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ
ViếttrênTwittersaukhiLHQ
nhận thư đề nghị đổi tên quốc
gia từ Turkey sang Türkiye,
Ngoại trưởngCavusoglukhẳng
định quá trình và nỗ lực dưới
sự lãnh đạo của Tổng thống
Erdogan nhằm nâng cao giá
trị thương hiệu quốc gia đã
hoàn thành.
“Cùng với Ban giám đốc
truyền thông, chúng tôi đã
thành công chuẩn bị một nền
tảng tốt cho việc này. Chúng
tôi đã tạo điều kiện cho LHQ
và các tổ chức quốc tế, các
quốc gia khác nhận thấy sự
thay đổi này khi sử dụng
tên Türkiye” - Ngoại trưởng
Cavusoglu trao đổi với hãng
tin
Anadolu.
Trao đổi với đài
CNN
ngày
2-6, người phát ngôn LHQ
Stephane Dujarric cho biết
LHQ đã chấp nhận thay đổi
theo thư của Ngoại trưởng
Cavusoglu, điều này có hiệu
lực ngay sau khi LHQ nhận
được yêu cầu và đảm bảo
rằng tài liệu này là hợp pháp.
“Điều này không có vấn
đề gì, nó không phải là điều
để chúng tôi chấp nhận hoặc
không chấp nhận. Các quốc
gia được tự do lựa chọn cách
đặt tên mà họ muốn. Điều
đó không diễn ra hằng ngày
nhưng không có gì lạ khi các
quốc gia đổi tên” - người phát
ngôn LHQ Dujarric nói với
CNN
ngày 2-6.
Hãng tin
Anadolu
cho biết
ông Stephane Dujarric, phát
ngôn viên của Tổng thư ký
LHQ Antonio Guterres, xác
nhận đã nhận được thư từ
Ngoại trưởng Cavusoglu và
việc thay đổi tên đã có hiệu
lực “kể từ thời điểm” bức
thư được nhận. Như vậy Thổ
Nhĩ Kỳ có một cái tên mới
là Türkiye, trước mắt ít nhất
là tại LHQ.•
