4
Thời sự -
ThứBa27-12-2022
NGHĨANHÂN
T
ập trung dân chủ (TTDC)
là nguyên tắc cơbản, được
đặt ở vị trí số 1 trong
Chương II Điều lệ Đảng - về
các nguyên tắc tổ chức và cơ
cấu tổ chức của Đảng.
TTDC là nguyên tắc
quan trọng của Đảng
Nguyên tắc TTDC rất quan
trọng và những năm qua, khi
Đảng đẩy mạnh công cuộc
chỉnh đốn, hàng loạt vụ việc
vi phạm đã được phát hiện.
Trong các thông báo của Ủy
ban Kiểm tra Trung ương
cũng như Ủy ban Kiểm tra
các cấp về kiểm tra, thi hành
kỷ luật, cụm từ “vi phạm
nguyên tắc TTDC” thường
xuyên xuất hiện.
Chưa có con số thống kê
của nhiệm kỳ Đại hội XIII
này nhưng báo cáo của Ban
chấp hành Trung ương khóa
XII cho biết trong nhiệm kỳ,
các vi phạmnguyên tắcTTDC
đã xảy ra ở 214 tổ chức Đảng,
3.943 đảng viên, chiếm24,6%
số tổ chứcĐảng và 7,1%đảng
viên bị kỷ luật.
Chính vì vậy, để chuẩn bị
cho việc xây dựng báo cáo
chính trị Đại hội XIV tới, Bộ
Chính trị đã giao cho Ủy ban
Kiểm tra Trung ương thực
hiện một đề tài khoa học lớn
về hoàn thiện cơ chế thực thi
nguyên tắcTTDC trongĐảng.
Và một hội thảo khoa học về
chủ đề này đã được Ủy ban
Kiểm tra Trung ương phối
hợp với Thành ủy TP.HCM
tổ chức vào chiều 26-12.
Còn đảng viên chưa
nhận thức đủ TTDC
Gửi tham luận tới hội thảo,
Thành ủy TP.HCM chia sẻ
thực tiễn địa phương. Bên
cạnh những kết quả tích cực
đã đạt được, TP cũng thẳng
thắn nêu ra những bất cập,
hạn chế, vướng mắc.
khuyến khích được tâmhuyết
của người đứng đầu.
Ngược lại, có nơi “tập thể
lãnh đạo” rơi vào hình thức,
còn “cá nhân phụ trách” trở
thành nắm quyền quyết định
tất cả. Dẫn tới người đứng
đầu lợi dụng quyền lực để
quyết định các vấn đề về công
tác cán bộ và các công việc
quan trọng khác theo ý chủ
quan cá nhân mà vẫn đúng
quy trình, không sợ bị xử lý
trách nhiệm. Như thế là biến
thành “cá nhân lãnh đạo, tập
thể chịu trách nhiệm”.
Người đứng đầu như vậy
sẽ có xu hướng lạm quyền,
chuyên quyền, độc đoán,
thiếu dân chủ. Trong lãnh
đạo, chỉ đạo, điều hành thì
không lắng nghe góp ý của
cán bộ, đảng viên dẫn tới vừa
gây mất đoàn kết nội bộ, vừa
nguy cơ cao vi phạm các quy
định của Đảng, pháp luật của
Nhà nước.
Ở những tổ chức Đảng
như vậy, sự đồng thuận của
số đông nhiều khi chưa phản
ánh đúng bản chất của nguyên
tắc TTDC. Việc lấy ý kiến
của tập thể hóa ra là để hợp
thức hóa quy trình ra quyết
định của lãnh đạo, của cấp ủy.
Một vài gợi ý giải pháp
Phân tích nguyên nhân
của những hạn chế này, TS
Mổxẻnguyêntắc tậptrungdânchủ
trong hoạt động của Đảng
Đầu tiên là vấn đề nhận
thức. Vẫn còn một bộ phận
cán bộ, đảng viên, kể cả cấp
ủy viên còn nhận thức chưa
đầy đủ yêu cầu, nội dung
nguyên tắc TTDC.
Một số cấp ủy viên còn ngại
phát biểu, có hiện tượng né
tránh, đổ lỗi những yếu kém
của tổ chức, cá nhânmình cho
khách quan hoặc quy khuyết
điểm cho tập thể. Khi có vấn
đề “nhạy cảm” như phải xử
lý kỷ luật cán bộ thì dù đủ
thẩm quyền nhưng vẫn đẩy
lên cấp trên.
Cũng do không tuân thủ
đầy đủ nguyên tắc TTDC,
một số cấp ủy, chi bộ đã xảy
ra tình trạng mất đoàn kết,
không đạt được thống nhất
cao trong lãnh đạo, quản lý,
điều hành hoặc nhất trí không
cao trong đánh giá, xử lý hoặc
đề ra chủ trương, biện pháp
giải quyết những việc cụ thể
của địa phương, đơn vị mình.
Việc vi phạm nguyên tắc
TTDC ởmột số tổ chức Đảng
tại TP.HCMcòn do nguyên tắc
tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ
trách được hiểu và thực hiện
một cách hình thức. Chưa xác
định rõ cơ chế trách nhiệm,
mối quan hệ giữa tập thể với
cá nhân. Còn thiếu những quy
chế xác định trách nhiệm cụ
thể nên có nơi vận hành theo
cách dựa vào tập thể, không
Nguyễn Thị Thảo (Học viện
Chính trị khu vực II) cho
rằng nguyên tắc TTDC chi
phối tổ chức và hoạt động
của toàn Đảng như vậy
nhưng ngoài vài dòng mô
tả nội dung tại Điều 9 Điều
lệ Đảng và một số quy định
về thi hành điều lệ, đến nay
chưa có các văn bản quy
định, hướng dẫn cụ thể cơ
chế thực hiện trong từng
lĩnh vực công tác của Đảng.
Còn TS Nguyễn Thị Trâm
(Học viện Chính trị khu vực
II) chỉ ra một hạn chế của hệ
thống văn bản quy phạm của
Đảng là chưa có cơ chế cụ thể
để đảng viên thực hiện quyền
bảo lưu ý kiến.
“Bảo lưu ý kiến là quyền
đặc biệt quan trọng trong
thực hiện TTDC, là mặt dân
chủ của nguyên tắc này. Chỉ
khi tổ chức Đảng phát huy
được giá trị dân chủ thực sự
Nguyên tắcTTDCnóimột cách cụ thể là tập
trung trên cơ sở dân chủ, mang tính chất dân
chủ; là sự tập trung quyền lực của đa số, thiểu
sốphục tùng; là sự tập trunggắn liềngiữa cấp
trên với cấp dưới, cấp trên lắng nghe và tôn
trọng cấp dưới, kiểm tra cấp dưới và cấp dưới
tự giác chấp hành cấp trên, giámsát cấp trên.
Đồng thời, tập trung gắn liền với dân chủ,
được quyết định bởi nền tảng dân chủ, là sự
tập trung do toàn thể đảng viên xây dựng
lên, là sự tập trung của ý chí, trí tuệ, quyền lực
của đa số đảng viên tạo nên một cách thống
nhất và tự giác.
Trong thực tiễn cầm quyền của Đảng nổi
lên ba nhóm công việc chủ yếu: Lựa chọn và
phát triển lý luận cầmquyền đúng; xây dựng
và thực thi cương lĩnh cầm quyền phù hợp,
được đại đa số dân chúng trong xã hội ủng
hộ và thực hiện; kiến tạo bộ máy cầm quyền
hiệu quả và đội ngũ cán bộ cầm quyền giỏi.
Tất cả hoạt động đó của Đảng được vận
hành bằng nguyên tắc TTDC. Thước đo của
thành công khi thực hiện nguyên tắc TTDC
là ở“đầu ra của quyết định”, định lượng được.
Ông
NGUYỄNVĂN HIẾU
,
Ủy viên
dự khuyết Ban chấp hành Trung ương Đảng
khóa XIII, Phó Bí thư thường trực
Thành ủy TP.HCM
Rất hiếm hoi, một
hội thảo mang tính
học thuật, thực
tiễn của Đảng, về
nguyên tắc cốt lõi
của tổ chức và sinh
hoạt Đảng như thế
này được mở ra cho
báo chí tiếp cận,
tìm hiểu.
Các đại biểu có những đóng góp tâmhuyết để phát huy nguyên tắc tập trung dân chủ, một trong những
nguyên tắc quan trọng trong hoạt động thực tiễn của Đảng.
thì quyền bảo lưu mới vận
hành theo nghĩa tích cực của
nó” - TS Trâm nói.
Quyền bảo lưu ấy được tôn
trọng và vận hành trên thực
tế thì mới khơi mở được tư
duy dám nghĩ, dám làm, tiên
phong của đảng viên trong tổ
chức; góp phần chống độc
quyền, lạm quyền, chống
dân chủ hình thức và đoàn
kết xuôi chiều, bị động hoặc
thờ ơ trong sinh hoạt Đảng.
Nhận thức rõ ý nghĩa của
quyền bảo lưu, trong văn bản
mới nhất về kỷ luật Đảng,
Quy định 69-QĐ/TWcủa Bộ
Chính trị ban hành hồi tháng
7-2022 đã đưa ra cơ chế bảo
vệ đảng viên không đồng lõa
với việc làm sai của tập thể,
của cấp trên.
Theo đó, “vi phạm do
chấp hành chủ trương, quyết
định, mệnh lệnh sai trái của
tổ chức, của cấp trên hoặc
do bị ép buộc nhưng đã chủ
động, kịp thời báo cáo bằng
văn bản với tổ chức, cơ quan
có thẩm quyền biết ý kiến, đề
xuất của mình trước khi thực
hiện thì miễn kỷ luật”.
Tuy nhiên, bà Trâm cho
rằng quy định vài dòng như
vậy là chưa đủ. Trung ương
nên nghiên cứu, ban hành
quy định cụ thể, bài bản, có
giá trị cơ chế để quyền bảo
lưu ý kiến, kể cả của thiểu
số đảng viên được vận hành
thực chất.
Văn bản có tính quy phạm
điều chỉnh hoạt động nội bộ
của Đảng cần phải mô tả các
trường hợp được bảo lưu ý
kiến thuộc về thiểu số; quyền,
nghĩa vụ của đảng viên khi
thực hiện quyền bảo lưu ý
kiến; quy trình, thủ tục bảo
lưu ý kiến thuộc về thiểu số;
chống bảo lưu hình thức, lợi
dụng quyền bảo lưu; hình
thức xử lý với hành vi cản
trở, ngăn chặn đảng viên thực
hiện quyền bảo lưu…
Đại diện Ủy ban Kiểm tra
Trung ương cho biết tất cả ý
kiến thẳng thắn nêu ra tại hội
thảo khoa học này sẽ được ghi
nhận làm cơ sở xây dựng đề
án về cơ chế thực hiện nguyên
tắc TTDC.•
Thước đo tập trung dân chủ định lượng được
Tiêu điểm
Nguyên tắc TTDC ở một số
cấp ủy, tổ chức Đảng thực hiện
chưa nghiêm, thậm chí có nơi
còn vi phạm nghiêm trọng…
Nguyên tắc tập thể lãnh
đạo, cá nhân phụ trách trong
tổ chức và hoạt động của cấp
ủy, tổ chức Đảng có nội dung
chưa được quy định cụ thểphù
hợp với tình hình thực tế, nhất
là vềmối quan hệ, trách nhiệm
giữa tập thể, cá nhân và người
đứng đầu nên khó xác định
được trách nhiệm của cá nhân
khi xảy ra sai phạm.
(Theo
văn kiện Đại hội Đảng
toàn quốc lần thứ XIII
)
Hội thảo về hoàn thiện cơ chế thực thi nguyên tắc tập trung dân chủ trongĐảng doỦy ban Kiểmtra
Trung ương phối hợp với Thành ủy TP.HCMtổ chức vào ngày 26-12. Ảnh: ANHQUỐC
Các đại biểu đóng góp ý kiến tại hội thảo.
ÔngNguyễn VănHiếu, Phó Bí thư thường trực
Thành ủy TP.HCM.
