16
Quốc tế -
Thứ Hai2-1-2023
Tiêu điểm
Năm 2023, thực tế biến đổi
khí hậu sẽ đẩy nhanh các cuộc
khủng hoảng nhân đạo trên
toàn thế giới, làm trầm trọng
thêmcác hậu quả do xung đột
vũ trang và suy thoái kinh tế
gây ra - Ủy ban Cứu trợ Quốc
tế (IRC).
Vấn đề an ninh sẽ là gammàu chủ đạo phủ bóng toàn bộ bức tranh toàn cầu năm2023.
Năm 2023, kỳ vọng một thế giới
an bình
DƯƠNGKHANG
L
ời giải cho xung đột Nga
- Ukraine, hướng đi cho
quan hệMỹ - Trung, rủi ro
bùng nổ xung đột ở bán đảo
Triều Tiên… vẫn là những
câu hỏi lớn và chờ được giải
đáp trong năm 2023.
Nỗ lực tìm lời giải
xung đột Nga -
Ukraine
Một trong những sự kiện
tốn không ít giấymực của báo
giới trong năm qua chắc chắn
là cuộc xung đột lớn nhất châu
Âu trong nhiều thập niên qua
giữaNgavàUkraine.Xungđột
bắt đầu từ ngày 24-2-2022 và
đến nay chưa có dấu hiệu kết
thúc, hai bên vẫn liên tục tấn
công vào vị trí đối phương.
Tuy nhiên, hai nước gần đây
đưa ra những tuyên bố có vẻ
như đang “bật đèn xanh” cho
hòa đàm.
Trả lời phỏng vấn hãng tin
AP
ngày 27-12-2022, Ngoại
trưởngUkraineDmitryKuleba
cho biết Kiev đang tìm kiếm
một hội nghị thượng đỉnh hòa
bình vào cuối tháng 2-2023
tại LiênHợpQuốc (LHQ) với
Tổng thư ký LHQ António
Guterres làm trung gian hòa
giải, vì “mọi cuộc chiến đều
kết thúc thôngqua ngoại giao”.
Dù thượng đỉnh hòa bình có
diễn ra thì lời giải cho cuộc
xung đột đẫmmáu kéo dài đã
hơn 10 tháng qua vẫn còn bỏ
ngỏ, khi Ukraine và Nga đến
lúc này vẫn chưa thống nhất
được “kế hoạch hòa bình”.
Tuy nhiên, theo
AP
, Nga và
Ukraine có một số ràng buộc
chung về lợi ích có thể khiến
hai nước nhượng bộ nhau và
chấp nhận ngồi vào bàn đàm
phán. Một trong số đó là thỏa
thuận ngũ cốc qua Biển Đen,
giúp hai bên kiềm chế lẫn
nhau hướng tới mục đích bảo
vệ ngành xuất khẩu ngũ cốc
Theo tạp chí
TIME
, năm 2023 sẽ chứng kiến một loạt
cuộc bầu cử quan trọng từ châu Mỹ, châu Âu, châu Phi
đến châu Á. Trong đó có những cuộc đua lãnh đạo có thể
sẽ định hình chính trị toàn cầu trong năm.
Đáng lưu ý nhất là cuộc bầu cử tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ
sẽ diễn ra vào tháng 6 - cuộc đua căng thẳng thách thức vị
trí lãnh đạo của Tổng thống đương nhiệm Recep Tayyip
Erdogan. Ông Erdogan mất dần mất sự ủng hộ trong
những năm gần đây, một phần do khủng hoảng kinh tế với
tỉ lệ lạm phát hiện hơn 80%.
Ở châu Âu, Cộng hòa Czech sẽ bầu cử vào tháng
1, Phần Lan vào tháng 4, Hy Lạp vào tháng 7... Châu
Mỹ thì có các cuộc bầu cử ở Guatemala vào tháng 6,
Mongmột thế giới sẽ hòa bình, ấmno cho tất cảmọi người trong nămmới 2023.
Trong ảnh: Một embé Ukraine đi tị nạn tránh xung đột Nga - Ukraine đang chờ tại nhà ga
Nyugati ở Budapest (Hungary). Ảnh: MARTONMONUS/REUTERS
Sẽ cần rất nhiều nỗ lực ngăn suy thoái
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), ba yếu tố chính định hình
bức tranh kinh tế năm 2023 là các chính sách tiền tệ đối phó
lạmphát, tác động của cuộc chiến ở Ukraine và tác động kéo
dài của các chính sách đối phó với dịch COVID-19, trong đó
có việc chuỗi cung ứng bị gián đoạn. TheoTrung tâmNghiên
cứu kinh tế và kinh doanh (CEBR, Anh), kinh tế thế giới khả
năng cao sẽ suy thoái trong năm 2023.
IMF dự báo mức tăng trưởng toàn cầu năm 2023 khá yếu,
là 2,7%, giảm từ mức 3,2% của năm 2022. Trong đó, mức
tăng trưởng của các nền kinh tế tiên tiến sẽ rơi vào khoảng
1,1%, con số này của các thị trường mới nổi và các nền kinh
tế đang phát triển là 3,7%. Tổ chức Hợp tác và phát triển
kinh tế (OECD) thì dự đoán kinh tế toàn cầu năm tới chỉ tăng
trưởng ở mức 2,2%, thấp hơn dự đoán của IMF. Theo OECD,
lạm phát ở nhiều nước vẫn duy trì ở mức cao và chống lạm
phát phải là ưu tiên hàng đầu. OECD cũng kêu gọi các nước
hỗ trợ cho các hộ gia đình và doanh nghiệp trước tình trạng
giá cả leo thang, song nhấn mạnh chính sách tài khóa phải
hoạt động “song hành với chính sách tiền tệ”.
Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định rằng việc TQ nới lỏng
các hạn chế dịch COVID-19 và mở cửa trở lại trong thời gian
tới có thể giúp giảm bớt gánh nặng chuỗi cung ứng.
OECDcũngdựđoán rằng các nền kinh tế thị trườngmới nổi
châu Á sẽ chiếmgần 3/4 mức tăng trưởng GDP toàn cầu vào
năm2023. Điềunày phản ánhnền kinh tế toàn cầu có thểdịch
chuyển trọng tâm sang châu Á, giảmmạnh ởMỹ và châu Âu.
Nga và Ukraine có
một số ràng buộc
chung về lợi ích có
thể khiến hai nước
nhượng bộ nhau và
chấp nhận ngồi vào
bàn đàm phán.
và phân bón của cả hai ra thị
trường thế giới không bị ảnh
hưởng. Đây có thể được xem
là tia hy vọng cứu vãn tình
hình căng thẳng hiện tại và
thúc đẩy nhanh hơn tiến trình
đàm phán.
Vấn đề giữ an ninh cho nhà
máy điện hạt nhân lớn nhất
châuÂu làZaporizhzhia (thuộc
tỉnh Zaporizhia, Ukraine) có
thể được xem là một mối ràng
buộc khác giữa Moscow và
Kiev. Cả Nga và Ukraine hiện
đều phải tuân thủ “khu vực
bảo vệ” xung quanh Nhà máy
Zaporizhzhia do Tổng giám
đốc của Cơ quan Năng lượng
nguyên tử Quốc tế (IAEA)
Rafael Grossi đề ra.
Theo giới quan sát, dù có
đi tới đàm phán hay không
thì viễn cảnh xung đột Nga
- Ukraine vẫn rất khó đoán.
Theo
Reuters
, để đàm phán
có thể diễn ra, các bên trung
gian - như Thổ Nhĩ Kỳ và
LHQ - cần nỗ lực thúc đẩy
hơn nữa. Các bên khác như
Vatican, Belarus và Ấn Độ
cũng cần nỗ lực hơn nữa trong
việc thúc đẩy các bên chấp
nhận ngừng bắn, tiến tới đối
thoại và kết thúc xung đột.
Mỹ - Trung, Triều
Tiên vẫn khó đoán
2023 sẽ là năm Mỹ và
Trung Quốc (TQ) đứng trước
lựa chọn giữa tiếp tục đối
đầu hay xuống thang căng
thẳng, trang
Nikkei Asia
dẫn
nhận định của ông Daniel
Russel, Phó Chủ tịch phụ
trách ngoại giao và an ninh
quốc tế của Viện Chính sách
xã hội châu Á (Mỹ) và từng
là trợ lý ngoại trưởng Mỹ về
các vấn đề Đông Á và Thái
Bình Dương.
Có vẻMỹ đang tìm cách ổn
định quan hệ với TQ để giảm
nguy cơ xung đột. Cuộc gặp
trực tiếp đầu tiên giữa Tổng
thống Mỹ Joe Biden và Chủ
tịch TQ Tập Cận Bình bên lề
thượng đỉnh G20 hồi tháng
11-2022 tại Bali (Indonesia)
cho thấy cả hai lãnh đạo đều
mong muốn kết thúc thời kỳ
quan hệ lao dốc. Ngoại trưởng
Mỹ Antony Blinken sẽ công
du tới TQ đầu năm 2023.
Theo ông Russel, phía
TQ có thể đang tìm cách
cải thiện quan hệ với Mỹ và
châu Âu để khôi phục nền
kinh tế trong nước - vốn bị
thiệt hại không ít vì đại dịch
COVID-19 khiến nhiều công
ty Mỹ (gồm Apple) rút khỏi
TQ, cũng như vì phương Tây
nỗ lực ngăn Bắc Kinh tiếp cận
công nghệ của mình.
Tuy nhiên, quan hệ hai
bên vẫn vướng nhiều rào
cản. Ngoài Đài Loan, trong
bối cảnh rục rịch chuẩn bị
cho chiến dịch tranh cử tổng
thống Mỹ năm 2024, lưỡng
viện Mỹ khả năng sẽ dùng
lập trường với TQ như một
con bài tiềm năng cho cuộc
đua vào Nhà Trắng, theo ông
Russel. Năm 2023, Hạ viện
hiện đảng Cộng hòa lãnh đạo
có thể sẽ có lập trường cứng
rắn với TQ, khiến Nhà Trắng
khó thể hiện sự linh hoạt trong
quan hệ với Bắc Kinh.
Về căng thẳng hiện nay
trên bán đảo Triều Tiên, trao
đổi với hãng thông tấn
TASS
,
Tổng giám đốc Hội đồng Các
vấn đề quốc tế Nga Andrey
Kortunov rằng tình hình trên
bán đảo có thể sẽ bước vào
giai đoạn đối đầu vào năm
2023. Năm 2022, bán đảo
Triều Tiên đã chứng kiến rất
nhiều diễn biến căng thẳng,
thậm chí nguy hiểm, với một
năm thử tên lửa kỷ lục của
Triều Tiên. Triều Tiên trong
ngày 31-12-2022 đã phóng ba
tên lửa đạn đạo tầm ngắn ra
ngoài khơi bờ biển phía đông.
Theo ông Kortunov, tới
đây khả năng sẽ còn xuất
hiện thêm những động thái
rất nghiêm trọng từ các bên.
Bình Nhưỡng rất có khả năng
sẽ tiếp tục thử tên lửa đạn
đạo và thậm chí không loại
trừ thử hạt nhân trong năm
2023. Trong khi đó, phía Hàn
Quốc cho biết trong năm nay
nước này và Mỹ sẽ thực hiện
hơn 20 cuộc tập trận chung
quy mô lớn nhân kỷ niệm 70
nămquan hệ liênminh và khả
năng Triêu Tiên sẽ có động
thái đáp trả.
Những điều này có nguy cơ
tác động xấu đến sự ổn định
trên bán đảo. Để giữ bán đảo
Triều Tiên không nóng quá
mức kiểm soát cần có sự nỗ
lực giữa các bên. Giới quan
sát cho rằng Triều Tiên sẽ
không dừng phóng tên lửa
cho đến khi có cuộc đàmphán
với Hàn Quốc và với Mỹ.•
Một số cuộc bầu cửquan trọng trongnăm2023
Argentinavào tháng 10...
Năm 2023 được gọi là “năm bầu cử châu Phi” khi có
tới 17/54 quốc gia châu lục này sẽ bầu cử tổng thống,
thủ tướng hoặc cơ quan lập pháp quốc gia. Theo hãng tin
AA
, điều này sẽ làm tăng nguy cơ biểu tình, đình công
ở các nước. Các cuộc bầu cử sắp tới ở Algeria, Ai Cập,
Ethiopia, Congo, Libya, Madagascar, Nigeria, Nam Phi và
Zimbabwe có nguy cơ trở thành điểm nóng bất ổn dân sự
trong năm nay.
Tại châu Á, tổng tuyển cử ở Thái Lan sẽ diễn ra vào
tháng 5, Campuchia vào tháng 7 và Myanmar vào tháng 8.
Một số cuộc bầu cử địa phương ở Ấn Độ cũng sẽ diễn ra
trong năm 2023.
KHANG DƯƠNG
Một điểmbất lợi lớn của ông Erdogan và đảng Liênminh
nhân dân trong cuộc bầu cử tổng thống ThổNhĩ Kỳ nămnay
là lạmphát cao. Ảnh: SHUTTERSTOCK
