13
Những khung dệt bỏ không
ở làng dệt Đa Phước
QUỐCHƯƠNG
N
ghề dệt thổ cẩm truyền
thống đã gắn liền với
cuộc sống và văn hóa
của đồng bào người Chăm tại
làng Đa Phước (xã Đa Phước,
huyệnAn Phú, An Giang) và
Châu Phong (xã Châu Phong,
thị xã Tân Châu, An Giang)
trong hàng chục nămqua. Thế
nhưng hiện nay nghề dệt thổ
cẩm truyền thống đang đối
mặt với những thách thức
không thể tránh khỏi.
Khung dệt chỉ mang
chức năng trang trí
Nghe có khách đến tham
quan làng dệt Đa Phước, chị
Pha La Hy Giah (34 tuổi, xã
Đa Phước, huyệnAn Phú) hối
hả từ trong nhà bước ra tiếp
chúng tôi. Phía trước hiên
nhà chị đặt một khung dệt
vải, bụi đóng thành từng lớp
do lâu ngày không dùng đến.
Biết chúng tôi muốn xem
qua khung dệt, chị vui vẻ đồng
ý: “Để tôi giở tấm bạt ra cho
mấy chú chụp thamquan, chứ
cái máy không chạy được”.
Khungdệt được làmbằnggỗ
có thiết kế đơn sơ, đã xuống
cấp và không được bảo quản
đúng cách trong thời gian dài.
Chị Giah kể nghề dệt của
người Chăm ở xã Đa Phước
xuất hiện từ rất lâu đời, trong
làng không ai nhớ chính xác
thời gian. Ngày xưa, khi còn
dệt nhiều thổ cẩm, trong làng
đi đâu cũng nghe tiếng máy
dệt lách cách suốt ngày đêm.
“Lúc trước, nhà nào cũng có
khungdệt hết, làmchogia đình
xài khônghết thì đemđi bán, bỏ
mối ngoài chợ, thậm chí mấy
khu du lịch cũng đặt hàng với
số lượng lớn nữa. Nhưng sau
này cạnh tranh không lại với
khăn bông nên người ta bỏ từ
từ” - chị Giah chia sẻ.
Chị Giah cho biết các loại
khăn, vải đa dạng mẫu mã
xuất hiện tràn ngập thị trường,
điển hình là khăn bông nên thổ
cẩm truyền thống trở nên lỗi
thời, buôn bán khó khăn hơn.
Kinh tế eo hẹp, nhiều hộ dệt
trong làng phải làm đủ nghề
khác như nhổ cỏ, trồng rau, đi
gặt lúa mướn để đắp đổi qua
ngày. Có nhiều người vì không
chấp nhận sự bấp bênh, èo uột
của nghề mà bỏ lên TP.HCM
mong tìm tương lai tươi sáng
hơn, vì thế mà những khung
dệt tay bỏ không, nép mình
trong góc nhà.
Đau đáu tìm người
kế nghiệp
Chúng tôi đến thăm ông
Mohamad (65 tuổi), một trong
những người cuối cùng giữ
lửa nghề dệt thổ cẩm truyền
thống của làng Chăm Châu
Phong (ấp Phũm Xoài, xã
ChâuPhong, thị xãTânChâu).
ÔngMohamad chobiết hiện
trong cộng đồng chỉ còn ông
và một nhà nữa theo nghề dệt
thổ cẩm truyền thống, riêng
ở cơ sở của ông là lớn nhất
với chín khung dệt sản xuất
khăn choàng, y phục để phục
vụ cộng đồng và bán cho
khách du lịch.
Theo ông Mohamad, ngày
xưaở làngChâuPhongnhànào
cũng làmnghề dệt. Lụa là, thổ
cẩm của người Chăm có đặc
điểm là họa tiết đơn giản như
răng cưa, sọc ngang, sọc dọc,
ô vuông... được làm thủ công.
Hiện tại, thị trường xuất hiện
nhiều loại cómẫumã đẹp hơn
và tiện dụng hơn, thay thế cái
Đời sống xã hội -
ThứNăm28-9-2023
Không cạnh tranh nổi với thị trường cùng sự thiếu vắng người kế thừa nghề
khiến những làng dệt truyền thống đang dầnmai một theo thời gian.
cũ nên thổ cẩm của làng bán
ra ngoài rất khó khăn.
Không chấp nhận nghề dệt
truyền thống ngày càng điêu
tàn, ôngMohamad vẫn tiếp tục
kêu gọi Nhà nước hỗ trợ và
dành thời gian thamdự các hội
chợ xúc tiến thương mại trên
cả nước. Từ năm 2000, ông
đã đi khắp trong Nam ngoài
Bắc gặp những người có kinh
nghiệm, kỹ năng nghề dệt và
tự tay phân phối sản phẩmdệt
truyền thống đến khách du lịch
và người tiêu dùng.
Với sự phổ biến của các
ngành công nghiệp hiện đại,
nghề dệt thổ cẩm truyền thống
trở nên lạc hậu và ít hấp dẫn
đối với người trẻ. Điều này
dẫn đến tình trạng thiếu hụt
nhân lực và góp phần làm
giảm tiềm năng phát triển
của ngành dệt truyền thống.
Ngoài sản xuất, nhiều năm
qua ông Mohamad còn nhận
dạynghềchonhiềungười trong
làng với mong muốn duy trì
nghề dệt ChâuPhong. “Tôi sẵn
sàng chia sẻ mọi kinh nghiệm
về nghề miễn phí cho anh em.
Có mấy người cũng theo học,
thấy khó nên họ cũng rớt từ
từ. Giờ có nhỏ con gái út quan
tâmđến thổ cẩm truyền thống
nhưng cũng chưa dứt khoát có
theo nghề hay không” - ông
Mohamad tâm sự.
Những năm gần đây, chính
quyền tỉnh An Giang và thị
xã Tân Châu thường xuyên
phối hợp tổ chức những tour
du lịch tìm hiểu về nghề dệt
Chăm truyền thống làng Châu
PhongvàĐaPhước.Tuynhiên,
theo ông Mohamad, việc đó
“không ăn thua” vì lâu lâu
mới có một đoàn ghé thăm,
trong khi đó chi phí vận hành
hằng ngày của ông rất lớn.•
Bài 2: Người cuối cùng
giữ hồn nghề dệt nhuộm
lãnh Mỹ A
Trải qua hàng chục nămnay, nghề dệt thổ
cẩm truyền thống đã trở thành một phần
không thể thiếu trong văn hóa và đời sống
của các cộng đồng người Chăm tại An Giang.
Tuy nhiên, thu nhập bấp bênh và thế hệ trẻ
tại đây không còn mặn mà với nghề, khiến
nghề dệt truyền thống đang gặp khó khăn
và có nguy cơ biến mất.
Hiện tại làng Châu Phong (tức làng Phũm
Xoài xưa) còn hai hộ làm nghề.
Chỉ còn hai hộ theo nghề dệt truyền thống
1 lớp học tại TP.HCM thu hơn 310 triệu tiền quỹ phụ huynh
Phản ánh tới báo
Pháp Luật TP.HCM
, một phụ huynh lớp
1/2 Trường Tiểu học Hồng Hà, quận Bình Thạnh cho biết
tất cả phụ huynh của lớp đã đóng quỹ với tổng số tiền 310
triệu đồng.
Tính đến ngày 19-8, giáo viên chủ nhiệm đã công bố bảng
thu chi quỹ phụ huynh của lớp cụ thể các khoản như chi ứng
trước cho nhà thầu sửa chữa phòng học là 150 triệu đồng;
chi quỹ cho cô Th mua quà cho học sinh ngày 21-8, mua đồ
trang trí lớp và mua cây xanh để ở lớp là 10 triệu đồng; chi
thanh toán tiền sửa chữa phòng học là 50 triệu đồng; chi phí
văn nghệ khai giảng của học sinh lớp 1/2 là 4 triệu đồng; chi
tiền sơn bàn ghế (3,5 triệu đồng) + lót gạch bên hông lớp học
(2 triệu đồng); chi tiền mua micro gắn loa có sẵn từ tivi hơn
1,5 triệu đồng.
Bên cạnh đó, có những khoản chi rất đặc biệt như hỗ trợ
nguyên năm cô T nhờ thêm người bưng bê, dọn dẹp ăn trưa
trước lớp 1,5 triệu đồng; chi tiền hỗ trợ cô T nguyên học kỳ 1
là 4 triệu đồng và một số khoản khác...
Cũng theo vị phụ huynh trên, tại buổi họp đầu năm, năm
học này mỗi phụ huynh sẽ đóng 10 triệu đồng. Số tiền này
ngoài việc sửa chữa lớp học sẽ dùng để thực hiện các hoạt
động của lớp vào các ngày lễ và dàn trải trong năm năm,
trong đó năm đầu và năm thứ hai sẽ đóng nhiều hơn do sửa
chữa lớp học. Tại buổi họp hôm đó, đa số phụ huynh đều
đồng ý mức thu nói trên, một số ít phụ huynh không đồng ý
đã cho con chuyển trường hoặc không đóng.
“Tôi tá hỏa khi giáo viên chủ nhiệm gửi bảng dự toán thu
chi vào nhóm. Giáo viên không báo sửa chữa gì, các khoản
chi cũng không thông qua phụ huynh, một số khoản khá cao
và không phù hợp như mua micro cho giáo viên, chăm lo cho
bảo mẫu, đóng tiền mạng...” - vị phụ huynh này bức xúc.
Trao đổi với báo chí, bà Bùi Thị Hải Yến, Hiệu trưởng
nhà trường, cho biết trường đã kiểm tra, xác minh. Theo bà
Yến, đây là các khoản thu theo sự thỏa thuận với phụ huynh.
Trường đã cho dừng ngay việc thu chi của lớp.
“Việc chi các khoản như tiền sửa chữa phòng học là theo
sự thỏa thuận, tự nguyện của phụ huynh. Còn riêng với
khoản chi cho bảo mẫu, trường đã yêu cầu Ban đại diện cha
mẹ học sinh dừng chi và bảo mẫu đã hoàn trả lại tiền đã
nhận” - bà Yến nói và cho biết sau sự việc này, trường sẽ họp
rút kinh nghiệm, chấn chỉnh tình hình thu chi của lớp 1/2
cũng như các lớp khác.
NGUYỄN QUYÊN
Níu giữ
các làng
nghề
truyền
thống
- Bài 1
LTS:
Đứng trước sự cạnh
tranh trong thời đại mới,
không còn trong thời hoàng
kim nhưng những nghệ
nhân ở các làng nghề truyền
thống tại An Giang và Đồng
Tháp vẫn đang cố níu kéo,
tìm cách gìn giữ làng nghề
của cha ông.
Khó khăn và thách
thức chính của nghề
dệt không chỉ đến
từ đầu ra của sản
phẩm, mà còn từ
việc thiếu hụt lớp kế
thừa nghề tiếp theo.
Tiêu điểm
Thực tế cho thấydệt thổ cẩm
cho thu nhập thấp, có nghĩa là
dệt để bán được cái khăn thì
cần rất nhiều thời gian. Trong
khi đó, người ta chỉ cần đi bán
dạobênmiễuBàChúa xứChâu
Đốc mỗi ngày thôi cũng kiếm
được vài trăm ngàn nên dân
trong làng không còn ai khoái
cái nghề này nữa.”
Ông
MOHAMAD
,
ấp Phũm Xoài,
xã Châu Phong, thị xã Tân Châu,
An Giang
Ông
Mohamad
bên cạnh
những sản
phẩmdệt
truyền thống
của đồng bào
người Chăm.
Ảnh:
QUỐCHƯƠNG
Các khung dệt nằmbên góc nhà, chỉ để làmkỷ niệm. Ảnh: QUỐCHƯƠNG
