7
Luật & đời
(Tiếp theo trang 1)
Pháp luật
&
cuộc sống -
Thứ Hai11-12-2023
Để tòaán thoát cảnh
“nhân sựmỏngmà
việc gì cũngđến tay”
Chánh án một tỉnh khác cũng cho biết trong bảy
năm qua, lượng án tăng gấp đôi nhưng biên chế con
người chưa có sự thay đổi nào. Tình trạng đó dẫn đến
mỗi thẩm phán ở địa phương này phải giải quyết hơn
100 vụ/năm, vượt xa chỉ tiêu do TAND Tối cao giao.
“Chính vì vậy, năm vừa qua có rất nhiều thư ký, thẩm
phán nghỉ việc, trong đó có cả phó chánh án TAND
huyện”.
Thật ra tình trạng quá tải của tòa án/thẩm phán đã
từng được đề cập từ nhiều năm trước. Các thẩm phán
và người đứng đầu các tòa án vẫn “kêu than”, thậm
chí có người chịu không nổi áp lực phải bỏ cuộc. Trong
khi đó, người dân có việc đáo tụng đình vẫn không
ngớt kêu ca về việc tòa “ngâm án”.
Có cách nào khắc phục tình trạng này không?
Một giải pháp mà ai cũng có thể nghĩ đến đó là tăng
biên chế thẩm phán và thư ký cho tòa án. Đây là giải
pháp “dễ nói” nhất nhưng lại “khó làm” nhất, vì nó
liên quan đến quỹ lương dành cho tòa án và ngân sách
nhà nước dùng cho việc này.
Giải pháp thứ hai là tăng lương cho thẩm phán để
tuyển được người có năng lực, hiệu suất làm việc cao,
toàn tâm toàn ý cho công việc, góp phần nâng cao
năng suất và hiệu quả giải quyết án. Đây cũng là giải
pháp rất “khó làm”, vì nó cũng liên quan đến quỹ
lương dành cho tòa án.
Do “khó làm” nên hai giải pháp nêu trên gần như
không thể thực hiện được. Vậy còn cách nào khác
không? Muốn tìm ra giải pháp khắc phục thì phải quay
lại nguyên nhân dẫn đến tình trạng quá tải của tòa án.
Theo dõi hoạt động xét xử của tòa án nhiều năm qua,
có thể thấy một trong những nguyên nhân góp phần
làm tăng khối lượng công việc của tòa án chính là tình
trạng hủy án và xử đi xử lại nhiều lần một vụ án, cả án
hình sự lẫn phi hình sự. Điều này làm tốn kém nhân lực
và kéo dài thời gian giải quyết vụ án, tạo thêm gánh
nặng cho tòa. Việc hủy án, ngoài một số ít trường hợp
do nguyên nhân khách quan, còn phần lớn là do sai
sót, vi phạm tố tụng của tòa cấp dưới. Cũng có nhiều
trường hợp do sai lầm của chính tòa cấp trên khi hủy
án của tòa cấp dưới. Thậm chí có trường hợp tòa giám
đốc thẩm hủy án của tòa cấp dưới thì lại bị TAND Tối
cao ra quyết định hủy quyết định giám đốc thẩm đó.
Nhiều bản án dân sự sơ thẩm bị cấp phúc thẩm hủy
còn xuất phát từ quy định thiếu chặt chẽ của Bộ luật Tố
tụng dân sự và sự ngại khó của tòa cấp trên khi phúc
thẩm những vụ án phức tạp. Thay vì chịu khó xác minh,
thu thập bổ sung chứng cứ để xét xử phúc thẩm và kết
thúc vụ án thì nhiều tòa phúc thẩm lại lấy lý do hồ sơ
thiếu chứng cứ hoặc có vấn đề mà cấp sơ thẩm chưa
xác minh, làm rõ để hủy án sơ thẩm và giao hồ sơ về
cho tòa sơ thẩm giải quyết lại từ đầu, “đẻ” thêm nhiều
việc cho tòa.
Một nguyên nhân nữa cũng góp phần làm cho tòa
án nước ta quá tải, đó là các phương thức giải quyết
tranh chấp ngoài tòa án như trọng tài, hòa giải chưa
được quan tâm nhiều. Trong khi ở các nước phát triển,
phần lớn tranh chấp thương mại được giải quyết bằng
phương thức trọng tài.
Để khắc phục tình trạng quá tải của tòa án, các cơ
quan có thẩm quyền cần hoàn thiện pháp luật tố tụng,
giảm bớt gánh nặng chứng minh cho tòa án trong xét
xử án dân sự. Nâng cao chất lượng đội ngũ thẩm phán,
từ đó cải thiện chất lượng xét xử các loại án để hạn chế
tình trạng hủy án, đồng thời nâng cao năng suất lao
động của thẩm phán, thư ký tòa án.
Ngoài ra, biện pháp trước mắt cũng như lâu dài
nhằm giảm tải cho tòa án là Nhà nước cần tạo điều
kiện thúc đẩy xã hội hóa hoạt động giải quyết tranh
chấp, không chỉ đối với tranh chấp kinh doanh thương
mại mà cả tranh chấp lao động và một số loại tranh
chấp dân sự. Khi doanh nghiệp và người dân có nhiều
giải pháp giải quyết tranh chấp, thoát khỏi quán tính
chuyện gì cũng “cầu viện” đến tòa thì tòa án sẽ được
giảm tải.
Luật sư
NGUYỄN CÔNG PHÚ
,
trọng tài viên
VIAC, nguyên Phó Chánh Tòa Kinh tế TAND TP.HCM
Xử lý tiền chưa có điều kiện thi hành án
trong vụ án tham nhũng
Nêu vướng mắc, một số VKS cho rằng hiện chưa có biện pháp xử lý số việc, số
tiền chưa có điều kiện thi hành án (THA) trong các vụ án về tham nhũng, kinh tế.
Trả lời về vấn đề này, VKSND Tối cao cho biết đã ban hành Chỉ thị 06/CT-VKSTC
ngày 26-6-2020 về tăng cường kiểmsátTHA dân sự về thu hồi tài sản bị thất thoát,
chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế.
Cạnh đó, khoản 2 Điều 44 Luật THA dân sự quy định về xác minh điều kiệnTHA:
Trường hợp người phải THA chưa có điều kiện THA thì ít nhất sáu tháng một lần,
chấp hành viên phải xác minh điều kiện THA. Sau hai lần xác minh mà người phải
THA vẫn chưa có điều kiện THA thì cơ quan THA dân sự phải thông báo bằng văn
bản cho người được THA về kết quả xác minh. Việc xác minh lại được tiến hành
khi có thông tin mới về điều kiện THA của người phải THA.
Một phiên tòa dân sự tại TP.HCM. Ảnh: YC
Tranh chấp đất đai:
Có được kiện ra tòa
khi đã hòa giải thành?
Các bên đã ký biên bản hòa giải thành nhưngmột bên đương sự
sau đó không thực hiện nội dung hòa giải, vậy bên còn lại
có được quyền khởi kiện ra tòa?
YẾNCHÂU
V
ừa qua,
VKSND
Tối cao
ban hành Văn
bản 4962 giải
đáp khó khăn,
vướng mắc,
kiến nghị, đề
xuất của các
đơn vị, VKS
các cấp qua
sơ kết, giao
ban công tác
chín tháng đầu
năm 2023.
Trong đó,
VKSND Tối
cao đã hướng
dẫnmột sốkhó
khăn, vướng
mắc liên quan
đến dân sự, tố tụng dân sự.
Hòa giải thành nhưng
một bên không thực hiện
Theo Luật Đất đai năm 2013, Nhà
nước khuyến khích các bên tranh chấp
đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh
chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở.
Trường hợp các bên tranh chấp không
hòa giải được thì gửi đơn đến UBND
cấp xã nơi có đất tranh chấp để hòa giải.
Việc hòa giải thành được lập thành biên
bản và có xác nhận của UBND cấp xã.
Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có những
trường hợp hai bên hòa giải thành, tuy
nhiên sau đó cả hai bên hoặc một bên
thay đổi ý kiến, không thực hiện nội
dung đã hòa giải.
Từ đây đặt ra vấn đề: Đối với vướng
mắc về trường hợp tranh chấp đất đai
đã được hòa giải thành tại UBND cấp
xã nhưng một bên đương sự không thực
hiện theo nội dung đã hòa giải thành thì
bên đương sự còn lại có quyền khởi kiện
đến TAND để giải quyết không?
Giải đápđiềunày,VKSNDTối cao cho
biết khoản 4Điều 88Nghị định 43/2014/
NĐ-CP(hướngdẫnLuậtĐất đai) quyđịnh
trường hợp hòa giải không thành hoặc
sau khi hòa giải thành mà có ít nhất một
trong các bên thay đổi ý kiến về kết quả
hòa giải thì UBND cấp xã lập biên bản
hòa giải không thành và hướng dẫn các
bên gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền
giải quyết tranh chấp tiếp theo.
Như vậy, đương sự có quyền khởi kiện
đến TAND để giải quyết, UBND cấp xã
có trách nhiệmlập biên bản và hướng dẫn
các bên tranh chấp gửi đơn đến TAND.
VKS rút kháng nghị khi nào?
Sau khi hòa giải thành
tranh chấp đất đai mà một
bên không thực hiện, đương
sự vẫn có quyền khởi kiện
đến TAND để giải quyết.
Cũng theo Văn bản 4962, VKSND
Tối cao cho biết một số VKS cho rằng
nhiều vụ án VKS phát hiện vi phạm và
ban hành kháng nghị phúc thẩm nhưng
thẩm phán giải quyết vụ án lại thông
báo sửa chữa, bổ sung bản án có liên
quan đến nội dung kháng nghị. Điều
này có được chấp nhận không?
VKSNDTối cao cho rằng theo Quyết
định 363/QĐ-VKSTC ngày 12-10-2020
thì tùy trường hợp mà việc sửa chữa có
được chấp nhận hay không.
Nếu tòa án ban hành quyết định sửa
chữa, bổ sung bản án đúng theo Điều
268 BLTTDS về quy định sửa chữa, bổ
sung bản án dân sự thì người nghiên
cứu hồ sơ, báo cáo đề xuất người có
thẩm quyền rút kháng nghị đối với
nội dung kháng nghị mà tòa án đã sửa
chữa, bổ sung.
Đối với trường hợp tòa án ban hành
quyết định sửa chữa, bổ sung bản án
không đúng theo Điều 268 nêu trên
thì đề xuất người có thẩm quyền giữ
nguyên nội dung kháng nghị.
Cũng liên quan đến việc kháng nghị,
VKSNDTối cao cho rằng khi VKS phát
hiện vi phạm pháp luật nghiêm trọng,
cần phải chủ động thực hiện quyền
kháng nghị để đảm bảo thời hạn.
Nếu sau khi kháng nghị mà đương
sự không yêu cầu tiếp tục giải quyết,
đồng thời có văn bản hoặc lời khai từ
chối việc bảo vệ quyền lợi và chấp nhận
bản án sơ thẩm thì kiểm sát viên đề xuất
rút kháng nghị (do liên quan đến quyền
tự định đoạt của đương sự), trừ trường
hợp xâm phạm đến lợi ích công cộng,
lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích
hợp pháp của người thứ ba.•
