XuânQuýMão
13
T
hời còn là sinh
viên trường
luật, tôi vẫn
giữ vững niềm
tin rằng một
đạo luật mới được ban
hành thể hiện sự quan tâm
thúc đẩy phát triển, tạo
ra động lực phát triển của
ngành nghề lĩnh vực đấy.
Sau này trong công việc,
khi tiếp xúc, thảo luận với
doanh nghiệp, người kinh
doanh thì tôi nhận ra thêm
một điều rằng pháp luật
không chỉ là ước mong, là
ý chí mà nó còn tạo ra chi
phí, rất nhiều chi phí.
QUY ĐỊNH RẤT ĐẮT ĐỎ!
Đó là chi phí mà doanh
nghiệp và người dân phải
bỏ ra để tuân thủ đúng quy
định. Chẳng hạn chỉ một câu
quy định thôi như doanh
nghiệp muốn kinh doanh
gas phải có điều kiện tối
thiểu sở hữu 100.000 bình
gas của một nghị định cách
đây vài năm nhưng có thể
làmmột doanh nghiệp phải
bỏ ra hàng chục, hàng trăm
tỉ đồng để đáp ứng thêm
điều kiện. Nếu có hàng
trăm, hàng ngàn doanh
nghiệp ngành này thì con số
sẽ lớn như thế nào!
Đó còn là chi phí của bộ
máy, cơ quan nhà nước
phải đầu tư để tổ chức thực
hiện quy định. Đó còn
là chi phí của xã hội khi
những quy định không hợp
lý ngăn cản cạnh tranh,
tạo ra độc quyền, cản trở
doanh nghiệp mới gia nhập
thị trường khiến doanh
nghiệp không có động lực
phải đổi mới, sáng tạo,
giảm giá thành, nâng cao
chất lượng sản phẩm…
Một điều khá phổ biến
trong quá trình xây dựng
pháp luật ở Việt Nam là
trong tờ trình hay lý giải lý
do cần ban hành nghị định
này, thông tư kia là “vì
mục tiêu đảm bảo quản lý
nhà nước”. Thực ra quản
lý nhà nước không phải
là mục tiêu mà chỉ là một
cách thức, phương thức để
đạt tới mục tiêu. Mục tiêu
mà Nhà nước cần hướng
tới là phải đảm bảo giữ
vững an ninh quốc gia, an
toàn xã hội, duy trì trật tự
công, bảo vệ người tiêu
dùng và quan trọng là phải
thúc đẩy sự phát triển.
Đạt được các mục tiêu này
có nhiều lựa chọn, đa phần
là Nhà nước tạo ra “luật
chơi” rõ ràng, minh bạch để
thị trường tự vận hành, tự
cạnh tranh. Giải pháp nữa
là cung cấp đầy đủ thông
tin, giáo dục, tuyên truyền,
hướng dẫn người dân…
NHIỀU CHƯA CHẮC
ĐÃ TỐT
Điều mà nhiều doanh
nghiệp ngán ngại, ngay cả
các cơ quan thực thi cấp
địa phương cũng rất lo lắng
là tình trạng có quá nhiều
quy định và “tuổi thọ” của
các quy định thay đổi quá
nhanh. Con số từ một báo
cáo của Chính phủ là trong
định lại đi theo hệ thống
luật riêng, do mỗi bộ,
ngành chủ trì soạn thảo…
nên dễ dẫn tới tình trạng
chồng chéo và xung đột,
gây khó khăn cho việc thi
hành…
CẦN GÓC NHÌN
VÌ LỢI ÍCH CHUNG
Một vấn đề lớn khác trong
quy trình xây dựng pháp
luật hiện nay là mỗi bộ,
ngành đều từ góc nhìn quản
lý của mình, thiếu thiết chế
có vị trí phù hợp để đánh giá
so sánh chi phí lợi ích chung
của cả nền kinh tế.
Chính vì vậy, nhiều
chính sách được ra đời
chưa có được góc nhìn
toàn diện cho cả nền kinh
tế mà thường bó hẹp góc
nhìn trong lợi ích của từng
ngành riêng lẻ. Thuận
lợi cho một ngành nhưng
chưa hẳn đã mang lại lợi
ích tổng thể cho đất nước.
Quy trình xây dựng văn
bản pháp luật hiện nay thì
cơ quan chủ trì soạn thảo
(thường là một bộ, ngành)
đóng vai trò chính. Các
thành viên khác dù có thể
đại diện nhiều nơi, nhiều
tổ chức nhưng vai trò vẫn
chưa thật sự hiệu quả.
giai đoạn 1-1-2016 đến
20-7-2020, chúng ta có 112
luật, pháp lệnh, nghị quyết
của Quốc hội, 645 nghị
định của Chính phủ, 232
quyết định của Thủ tướng
và 2.532 thông tư cấp bộ.
Đáng chú ý là tỉ lệ văn
bản cấp dưới luật, đặc biệt
là thông tư cấp bộ, hiện
vẫn còn rất nhiều, theo con
số ở trên thì 1 luật hiện nay
sẽ có bình quân 6,8 nghị
định, 1,8 quyết định của
Thủ tướng, 25,8 thông tư
cấp bộ…
Thử xem ở lĩnh vực đất
đai. Ngoài Luật Đất đai
2013, theo thống kê của Bộ
TN&MT thì để thực hiện
luật này, Chính phủ đã
ban hành đến 25 nghị định
(trong đó có 16 nghị định
ban hành mới, 7 nghị định
sửa đổi, bổ sung và 2 nghị
định ban hành thay thế);
các bộ, ngành đa ban hành
59 thông tư, thông tư liên
tịch, trong đó Bộ TN&MT
đã chủ trì ban hành 46
thông tư.
Chính vì tính phức tạp
của hệ thống quy định nên
quá trình thực hiện rất khó
khăn. Chi phí tìm hiểu và
tuân thủ pháp luật quá cao,
cơ quan thực thi mỗi nơi
am hiểu pháp luật một khác
nên cách thực hiện không
giống nhau. Tìm được một
chuyên gia để nhớ, để hiểu
hết hệ thống pháp luật về
đất đai thôi cũng là một
điều cực kỳ khó.
Điều đáng nói là “con số
nhiều” ấy tạo ra rất nhiều
hệ lụy trong thực thi. Có
trường hợp các văn bản
hướng dẫn làm hạn chế,
thậm chí vô hiệu hóa các
văn bản luật. Thực tế có
tình trạng dù luật đã được
thông qua và có hiệu lực
nhưng nếu nghị định và
thông tư hướng dẫn chưa
ban hành thì luật vẫn chưa
thể đi vào cuộc sống.
Đó là chưa nói do có quá
nhiều quy định, mỗi quy
Việt Nam đã đi được một
hành trình dài trong việc
xây dựng và hoàn thiện
một khung khổ pháp lý
tương đối toàn diện và đầy
đủ, đáp ứng tốt các yêu cầu
hội nhập. Tuy nhiên, đã
đến giai đoạn chúng ta cần
dồn lực cho việc cải thiện
chất lượng hệ thống pháp
luật hiện có. Năng lực cạnh
tranh của hàng hóa sản
phẩm của doanh nghiệp,
hiệu quả công tác quản lý
nhà nước, sự hấp dẫn của
môi trường đầu tư kinh
doanh, sự phát triển của
nền kinh tế đang phụ thuộc
rất lớn vào điều này.
Một tín hiệu tích cực là
công tác cải cách thể chế
hiện là công việc ưu tiên
hàng đầu xác định trong
nghị quyết Đại hội Đảng
cho đến trọng tâm hoạt
động của Quốc hội, Chính
phủ. Quốc hội nhiệm kỳ
này đã có sự thay đổi mạnh
mẽ trong công tác lập pháp.
Chính phủ cũng đã có nhiều
phiên họp định kỳ về xây
dựng pháp luật hơn. Đây là
điều để chúng ta vững tin
hơn về định hướng pháp
luật phải vì sự phát triển.•
ĐậuAnhTuấn
– Phó tổng Thư ký
VCCI
THEO THỐNG KÊ CỦA BỘ TN&MT ĐỂ
THỰC HIỆN LUẬT ĐẤT ĐAI 2013, CHÍNH
PHỦ ĐÃ BAN HÀNH ĐẾN 25 NGHỊ
ĐỊNH; CÁC BỘ, NGÀNH ĐA BAN HÀNH
59 THÔNG TƯ, THÔNG TƯ LIÊN TỊCH,
TRONG ĐÓ BỘ TN&MT ĐÃ CHỦ TRÌ
BAN HÀNH 46 THÔNG TƯ.
QUỐC HỘI ĐÃ
CÓ SỰ THAY ĐỔI
MẠNH TRONG
CÔNG TÁC LẬP
PHÁP; CHÍNH PHỦ
CŨNG CÓNHIỀU
PHIÊN HỌP ĐỊNH
KỲ VỀ XÂY DỰNG
PHÁP LUẬT. ĐÂY
LÀ CHỈ DẤUQUAN
TRỌNG VỀ ĐỊNH
HƯỚNG PHÁP LUẬT
VÌ SỰ PHÁT TRIỂN.
