4
Thời sự -
ThứNăm25-4-2024
ĐỖTHIỆN-ĐỨCHIỀN
C
hia sẻ với
Pháp Luật
TP.HCM
, Đại sứ Trần
Đức Mậu, nguyên Vụ
trưởng Vụ Chính sách đối
ngoại, Bộ Ngoại giao, nói:
“Tre Việt Nam (VN) đã có
từ ngàn đời nay và có ở khắp
mọi miền của đất nước, ẩn
dụ tính kế thừa và tiếp nối,
truyền thống và phổ quát của
ngoại giao VN, ngoại giao
không được đơn lẻ mà chỉ
có thể thành công khi hòa
nhập vào sức mạnh chung
của cả dân tộc”.
Tre là hình tượng ẩn
dụ phù hợp nhất
.
Phóng viên
:
Thưa đại sứ,
nói về ngoại giao vì sao lại
ví von với “cây tre VN”?
+ Đại sứ
Trần Đức Mậu
:
Tre là loài cây rất thân thuộc
và gắn bó với đời sống của
người VN chúng ta. Tre có ở
nhiều nơi trên thế giới nhưng
rất đặc biệt đối với đất nước
và con người VN. Tre đi vào
lịch sử và văn hóa VN suốt
quá trình dựng nước và giữ
nước mấy ngàn năm nay. Tre
phục vụ cuộc sống thường
nhật của người VN và là vũ
khí bảo vệ đất nước.
Ngoại giao là nghệ thuật
của ứng xử và kiến tạo, của
biến cái không thể thành
cái có thể trong quan hệ
giữa con người và giữa
các quốc gia. Ngoại giao
là sự vận hành của quốc
gia trong thế giới để quốc
gia yên bình và phát triển
thịnh vượng trong thế giới
biến động. Biến động của
thế giới thử thách quốc gia
và ngoại giao có sứ mệnh
giúp quốc gia vượt qua thử
thách ấy. Ngoại giao giúp
đẩy lùi mọi mối đe dọa và
mở ra vận hội mới cho đất
nước.
Một nền ngoại giao mạnh
phải có sứ mệnh rõ ràng, mục
tiêu nhất quán, kiên định
nguyên tắc, bản lĩnh vững
vàng, ứng xử linh hoạt, phải
có sức mạnh nội sinh cộng
hưởng với ngoại lực, có bề
dày truyền thống và bản sắc
đặc thù, phù hợp với xu thế
là hình ảnh ngoại giao VN
đóng vai trò tiên phong trong
công cuộc bảo vệ đất nước
từ sớm, từ xa, trong việc gây
dựng và duy trì môi trường
chính trị an ninh, đối ngoại
và kinh tế đối ngoại thuận
lợi cho đất nước phát triển
thịnh vượng.
Nhìn nhận như thế sẽ thấy
sự tương đồng giữa tre VN
và ngoại giao VN.
Nhuần nhuyễn
“ngũ tri”
. Những thập niên qua,
đặc biệt từ khi Đổi mới, sự
uyển chuyển của “cây tre
VN” biểu hiện cụ thể ra sao?
+ Ứng xử linh hoạt trong
hoạt động đối ngoại là phong
cách và nghệ thuật ứng xử.
Ứng xử linh hoạt trong ngoại
giao cũng như trong cuộc
sống được hiểu theo nghĩa
đen là tùy cơ ứng biến và
được khái quát hóa thành
một dạng “khẩu quyết” là
“dĩ bất biến, ứng vạn biến”.
Những tiêu chí quyết định ở
đây trước hết là xác định mục
tiêu hoàn cảnh thực tế trong
thế giới xung quanh và các
đối tác, đối thủ như thế nào
và dự định làm gì với mình.
Để có thể vận dụng phong
cách và nghệ thuật ứng xử
linh hoạt cần phải nhuần
nhuyễn “ngũ tri” (tức là biết
mình, biết người, biết thời
thế, biết dừng và biết biến)
và phải thực hiện “thẩm thời,
độ thế”, từ đó trên cơ sở kiên
định nguyên tắc và mục tiêu
mà xác định tâm thế thích
nghệ thuật ứng xử linh hoạt.
Quá trình đổi mới tư duy đối
ngoại của Đảng ta từ khi bắt
đầu công cuộc Đổi mới là
bằng chứng điển hình nhất
và thuyết phục nhất về vận
dụng phong cách, nghệ thuật
ngoại giao này. Trong từng
giai đoạn và hoàn cảnh cụ
thể, Đảng ta nhiều lần xác
định và điều chỉnh chính sách
đối ngoại, chỉ rõ ngoại giao
có thể và phải làm gì để phục
vụ tốt nhất và có lợi nhiều
nhất cho đất nước, xác định
trọng tâm và khâu đột phá.
. Xin ông chia sẻ những ví
dụ cụ thể cho nhận định trên?
+ Có thể thấy được điều
này qua hai ví dụ điển hình.
Thứ nhất là việc đưa ra
phạm trù đối tác và đối tượng
trong Nghị quyết Trung ương
8, khóa IX năm 2003. Khi
ấy, tình hình đất nước đã
chuyển biến mạnh mẽ và tình
hình thế giới thay đổi rất cơ
bản. Từ nhận thức về thực
trạng và triển vọng của thế
và lực của đất nước sau gần
20 năm Đổi mới cũng như
về bản chất của chính trị thế
giới, chiều hướng xoay vần
của thời cuộc và sự cấu trúc
lại cục diện quan hệ quốc
tế, Đảng ta đã có tư duy và
cách tiếp cận hoàn toàn mới
về hợp tác và đấu tranh, chỉ
ra rằng nếu ngoại giao linh
hoạt và uyển chuyển giữa
hợp tác và đấu tranh thì VN
có thể thúc đẩy được quan
hệ hợp tác với tất cả đối
tác để phục vụ đắc lực cho
các lợi ích về an ninh, phát
triển và nâng cao vị thế, uy
tín của đất nước.
Ví dụ thứ hai là xử lý quan
hệ của VN với các nước lớn,
đặc biệt giữa với Trung Quốc
và với Mỹ. Mối quan hệ song
phương giữa hai nước lớn
này dù có những biến động
nhưng mối quan hệ của VN
với Trung Quốc và với Mỹ
tiếp tục phát triển tích cực,
đạt được cấp độ mới, tầm
vóc mới, chất lượng mới.
“Ngoại giao cây tre”
trong thời đại mới
. Về nguyên tắc và giải
pháp cho “ngoại giao cây
tre” để đảm bảo lợi ích cốt
lõi của đất nước trong bối
cảnh tình hình mới thì sao,
thưa đại sứ?
+ Bản sắc “ngoại giao cây
tre” chiếm vị trí trung tâm
trong nền đối ngoại toàn diện
và hiện đại. Vấn đề đặt ra là
tiếp tục vận dụng và phát huy
Mối quan hệ của Việt Namvới TrungQuốc và với Mỹ tiếp tục phát triển tích cực, đạt được cấp độmới,
tầmvócmới, chất lượngmới. Trong ảnh: Tổng Bí thưNguyễn Phú Trọng tiếp đón
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước TrungQuốc Tập Cận Bình tháng 12-2023
(ảnh trái)
và Tổng thốngMỹ Joe Biden tháng 9-2023
(ảnh phải)
. Ảnh: TTXVN
của thời đại và hài hòa vào
dòng chảy chung của ngoại
giao thế giới.
Ngoại giao VN mạnh nhờ
hội tụ đủ những yếu tố trên.
Cây tre VN ẩn dụ được đầy
đủ nhất và xác thực nhất
những thành tố cốt lõi của
ngoại giao VN. Tre VN luôn
là sự gắn kết giữa cây tre với
bụi tre và lũy tre, tạo nên
tổng thể chung chứ không
tách biệt. Tre vẫn sinh sôi
bất kể trên đất cằn cỗi hay
tươi tốt biểu trưng cho ngoại
giao VN luôn chế ngự được
mọi hoàn cảnh.
Cây tre uyển chuyển thân
cành và dựa vào nhau để
đứng vững vàng trong mọi
phong ba bão táp hiện thân
cho ngoại giao VN ứng xử
linh hoạt và mềm dẻo, kiên
cường và bản lĩnh trong mọi
tình huống và hoàn cảnh. Gốc
rễ tre không bị lay chuyển đại
diện cho sự kiên định mục
tiêu, định hướng và nguyên
tắc của ngoại giao VN, đặc
biệt và trước hết là phục vụ
lợi ích quốc gia - dân tộc.
Hình ảnh lũy tre bao bọc
xung quanh vùng miền cũng
hợp, bản lĩnh cần phải có
và những biện pháp, chính
sách ngoại giao đúng đắn,
tổ chức triển khai thực hiện
hiệu quả vào đúng thời điểm
nhằm đúng đối tác hay đối
tượng và với đúng mức độ.
Ứng xử linh hoạt thể hiện
và cần được thực hiện trước ở
nhận thức và tư duy để hoạch
định chiến lược và xác định
biện pháp chính sách cụ thể,
rồi triển khai thực hiện và kịp
thời điều chỉnh, đổi mới, bổ
sung và hoàn thiện.
Thực tiễn đã cho thấy ngoại
giao VN rất thành công trong
việc vận dụng phong cách,
Trong bối cảnh tình hình quốc tế có nhiều
bất ổn, đặc biệt là các cuộc xung đột gần đây
ở Trung Đông và Nga - Ukraine, VN vẫn luôn
giữ vững nguyên tắc “chắc ở gốc” khi luôn
nhấn mạnh nguyên tắc tuân thủ luật pháp
quốc tế, phản đối bạo lực, đặt ưu tiên vào việc
bảo vệ sinh mạng của dân thường và các cơ
sở hạ tầng dân sự.
Với các nguyên tắc đó, VN đảmbảo không
chọn phe trong các cuộc xung đột nhưng
cũng nỗ lực cùng cộng đồng quốc tế giải
quyết vấn đề bằng biện pháp hòa bình. Nói
như Thủ tướng PhạmMinh Chính, VN không
chọn bên mà chọn chính nghĩa - trên cơ sở
luật pháp quốc tế.
Tuy nhiên, khi thế giới ngày càng phân cực
thì áp lực với các quốc gia đứng giữa như VN
ngày càng lớn. Để đảm bảo lợi ích của mình,
VN cần nâng cao nội lực về mọi mặt kinh tế,
chính trị, xã hội, đồng thời đẩymạnh hợp tác
songphương và đa phương với các đối tác tin
cậy, đặc biệt là những nước ở vị thế tương tự
nhưVNtrongkhuvựcnhưcácquốcgiaASEAN
và ẤnĐộ.Việc kết hợp chặt chẽ giữa nội lực tự
thân và mạng lưới đối tác vững chắc sẽ giúp
VN xây dựng được khả năng “tự chủ chiến
lược”, đối phó được với một môi trường địa
chính trị ngày càng nhiều bất trắc.
Đối ngoại phải giữ
vững độc lập, tự chủ
nhưng vận dụng
độc lập, tự chủ để
phục vụ gia tăng
sức mạnh, vị thế và
uy tín của đất nước
trên thế giới.
TS
NGUYỄNKHẮCGIANG
,
ViệnNghiêncứuĐôngNamÁ (ISEAS-Yusof Ishak Institute, Singapore)
:
Sự “tự chủ chiến lược” giữa thế giới biến động
LTS:
Tính đến tháng 4-2024, Việt Nam
trải qua đúng 11 năm thực hiện Nghị
quyết 22-NQ/TW của Bộ Chính trị về
hội nhập quốc tế. Đây cũng là năm bản
lề để chuẩn bị tổng kết 40 năm thực
hiện công cuộc Đổi mới, đồng thời nhìn
lại hơn nửa nhiệm kỳ Đại hội XIII của
Đảng. Đặc biệt, cả nước đang kỷ niệm
49 năm, hướng tới chào mừng kỷ niệm
50 nămngày thống nhất đất nước.
Trong những thập niên qua, một trong
những thành tựu nổi bật nhất của Việt
Nam chính là đường lối ngoại giao linh
hoạt, hiệu quả, đột phá.
Loạt bài
“Ngoại giao cây tre Việt Nam”
Cây tre Việt Nam là hình tượng ẩn dụ gần gũi,
phù hợp nhất khi nhắc đến hoạt động đối ngoại
của nước ta nhiều thập niên qua.
Giải mã
“Ngoại giao
cây treViệt Nam”
- Bài 1
Nghệ thuật đối ngoại tạo
