6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứBảy11-5-2024
đình thì rất dễ vi phạm hình sự.
Do đó, môi trường sống cũng như
sự chăm sóc của cha mẹ, gia đình
đóng vai trò rất quan trọng trong
việc phòng ngừa vi phạm hình sự.
Ngoài ra, vi phạm hình sự của
NCTN thường được thể hiện một
cách rõ ràng, dễ nhận biết, được thực
hiện nhanh chóng và ít có quyết tâm
thực hiện đến cùng nếu bị ngăn cản.
Nếu như vi phạmhình sự do người
thành niên thực hiện thường được
chuẩn bị kỹ lưỡng, có cách thức, thủ
đoạn rõ ràng thì vi phạm hình sự do
NCTN thực hiện thường không có
những đặc điểm này. Ở cái tuổi “ăn
chưa no, lo chưa tới”, khi bị truy
cứu trách nhiệm hình sự thì thông
thường, NCTN rất hợp tác, ăn năn
hối cải, chủ động khai báo để nhận
được lượng khoan hồng từNhà nước.
Vì lẽ đó, việc áp dụng hình phạt
đối với NCTN cũng phải dựa trên
nền tảng nhân văn. Việc tước tự do
của NCTN chỉ nên xem là biện pháp
cuối cùng. Và nếu áp dụng thì chỉ
áp dụng trong khoảng thời gian ngắn
nhất, nếu không sẽ làm cho NCTN
càng khó hòa nhập với cộng đồng.
Dưới góc độ xã hội, hành vi trái
pháp luật là hành vi lệch chuẩn.
Hành vi lệch chuẩn này xuất phát
từ nhiều nguyên nhân khác nhau,
có cả nguyên nhân chủ quan lẫn
khách quan như: Sinh ra trong gia
đình không có tình thương, mồ côi,
thất học, thiếu hiểu biết, chưa chín
chắn, sớm tập tành lối sống hưởng
thụ hoặc ảnh hưởng bởi phim ảnh,
văn hóa phẩm không lành mạnh...
Một trường hợp không
được hưởng án treo
PTD (sinh ngày 9-8-2008, ngụ
TP.HCM) là một đứa trẻ như vậy.
Cha mẹ ly hôn khi D còn nhỏ,
mẹ bị ung thư giai đoạn cuối. D
học đến lớp 6 thì nghỉ học, đi làm
công nhân.
Tháng 3-2022, khi còn năm tháng
nữa mới được 14 tuổi, D đi làm ở cơ
sở làm bánh mì thuộc huyện Bình
Chánh. Tại đây, D và em N (nhỏ
hơn D 16 tháng) nảy sinh tình cảm.
Ngày 31-8-2022, D đến phòng
trọ của em N rồi cả hai cùng làm
chuyện người lớn. Hàng xóm ngay
lập tức phát hiện và trình báo. D lãnh
án hai năm sáu tháng tù về tội hiếp
dâm người dưới 16 tuổi.
VKSND TP.HCM kháng nghị,
đề nghị TAND TP.HCM xử phúc
thẩm, cho D được hưởng án treo
vì có nhân thân tốt, phạm tội lần
đầu, được bị hại bãi nại nhưng bản
án sơ thẩm không áp dụng khoản
2 Điều 52 BLHS để giảm nhẹ cho
bị cáo là thiếu sót.
Ngoài việc phạm tội khi bị cáo
vừa qua tuổi 14, khả năng nhận thức
còn hạn chế, bị cáo còn có trình độ
học vấn thấp (6/12), hoàn cảnh gia
đình khó khăn, phải lao động kiếm
sống khi còn nhỏ, có nơi cư trú rõ
ràng, có khả năng tự cải tạo nên
không cần thiết cách ly khỏi đời
sống xã hội.
Cho bị cáo hưởng án treo, giao
chính quyền địa phương nơi bị cáo
cư trú và gia đình giám sát, giáo
dục cũng đủ tác dụng giáo dục,
răn đe, đảm bảo nguyên tắc xử lý
khoan hồng đối với người thành
khẩn khai báo, đảm bảo lợi ích
tốt nhất đối với NCTN phạm tội,
giúp họ sửa chữa sai lầm, phát triển
lành mạnh, trở thành công dân có
ích cho xã hội theo Điều 3, Điều
8, Điều 91 BLHS.
Tuy nhiên, thật đáng tiếc là khi
xét xử phúc thẩm vào tháng 8-2023,
TAND TP.HCM dù đã nhận định
chấp nhận kháng nghị của VKS về
việc tòa áp dụng thiếu tình tiết giảm
nhẹ nhưng lại không cho bị cáo D
hưởng án treo. Hiện D đã chấp hành
án từ tháng 10-2023.
Đạo luật riêng tiếp cận toàn
diện, chuyên nghiệp hơn
Từ câu chuyện của PTD, vấn đề
có tính pháp lý đặt ra là phải có
một văn bản quy phạm pháp luật
có hiệu lực pháp lý cao, ở tầm đạo
luật do Quốc hội ban hành để điều
chỉnh trực tiếp về tư pháp hình sự
đối với NCTN.
Đây cũng là xu hướng chung của
các quốc gia trên thế giới. Theo đó,
nhiều quốc gia đã xây dựng một đạo
luật riêng về tư pháp NCTN thay
vì quy định rải rác ở nhiều đạo luật
khác nhau.
Trong khi đó, Việt Nam là quốc
gia duy nhất ở Đông Nam Á chưa
ban hành đạo luật riêng về tư pháp
NCTN, dùViệt Nam là nước đầu tiên
ở châu Á, nước thứ hai trên thế giới
phê chuẩn Công ước của Liên hợp
quốc về quyền trẻ em và nhiều văn
kiện quốc tế về quyền của NCTN.
Do đó, việc chậm trễ ban hànhmột
đạo luật riêng về tư pháp NCTN là
chưa phù hợp với các văn kiện quốc
tế mà Việt Nam cam kết.
Hiện nay, Việt Nam có ba bộ luật,
luật điều chỉnh trực tiếp về tư pháp
hình sự đối với NCTN (BLHS,
BLTTHS, Luật Thi hành án hình
sự). Bên cạnh ba đạo luật này, các
cơ quan có thẩm quyền còn ban
hành nhiều văn bản quy định chi
tiết, hướng dẫn thi hành.
Tuy nhiên, do tảnmạn trong nhiều
văn bản pháp luật khác nhau nên
các quy định về giáo dục, tái hòa
nhập cộng đồng đối với NCTN
còn mờ nhạt, hạn chế. Thủ tục tố
TS CAOVŨMINH,
TrườngĐHKinhtế-Luật,
ĐHQuốcgiaTP.HCM
N
gười chưa thành niên (NCTN)
là người còn non nớt về trí
tuệ. Đây là lứa tuổi mà kinh
nghiệm trong cuộc sống còn quá ít
ỏi, đặc biệt là khả năng nhận thức
về pháp luật. Do việc kiềm chế
cảm xúc còn hạn chế nên nhiều
hành vi của NCTN mang tính bột
phát. Chính vì tính bột phát nên
động cơ, mục đích không rõ ràng,
không được xác định trước...
Áp dụng hình phạt phải
trên nền tảng nhân văn
Có thể nói cách ứng xử của NCTN
còn phụ thuộc vào điều kiện, môi
trường sống cũng như sự giáo dục
từ gia đình, nhà trường và xã hội.
NCTN luôn có nhu cầu tìm hiểu
và khám phá cái mới. Tuy vậy, việc
tìm hiểu và khám phá cái mới cũng
có thể trở thành một trong những
nguyên nhân dẫn tới vi phạm pháp
luật hình sự.
NCTN nếu thiếu sự hướng dẫn,
kiểm tra, giám sát của cha mẹ, gia
Phiên tòa sơ thẩmxét xử bị cáo chưa thành niên PTD. Ảnh: SONGMAI
GÓP Ý LUẬT TƯ PHÁPNGƯỜI CHƯA THÀNHNIÊN - BÀI CUỐI
Kỳvọng
vào đạo luật
nhân văn,
tiến bộ này
Luật Tư pháp người chưa thành niên được
kỳ vọng sẽ cung cấp khung pháp lý thống
nhất hơn, xây dựng quy trình thủ tục tố
tụng thân thiện, phù hợp với lứa tuổi.
tụng hình sự hiện hành vốn được
thiết kế dành cho người trưởng
thành và có điều chỉnh một số quy
định để giải quyết các vấn đề liên
quan đến NCTN, dẫn đến các thủ
tục chưa thực sự thân thiện, phù
hợp với độ tuổi và sự phát triển
của NCTN.
Với các điều khoản được chuẩn
bị khá công phu, chỉn chu, đầy đủ,
dự thảo Luật Tư pháp NCTN được
kỳ vọng sẽ cung cấp khung pháp lý
thống nhất hơn dành cho hệ thống
tư pháp NCTN, xây dựng quy trình
thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp
với lứa tuổi.
Với các quy phạm pháp luật nhân
văn, đạo luật này sẽ hướng đến bảo
đảm tiếp cận toàn diện và chuyên
nghiệp hơn trong giáo dục và giám
sát NCTN vi phạm pháp luật cũng
như tăng cường phối hợp, hợp tác
và cải thiện hiệu quả của các biện
pháp xử lý đối với NCTN.
Với sự ra đời của Luật Tư pháp
NCTN, những trường hợp như PTD
sẽ được áp dụng biện pháp xử lý
chuyển hướng nhằm hạn chế tác
động tiêu cực của thủ tục tố tụng
hình sự, giáo dục và tạo cơ hội cho
những trường hợp như Duy có thể
sửa chữa sai lầm, phát triển lành
mạnh và trở thành công dân có ích
cho xã hội.•
“
Với các quy phạm pháp
luật nhân văn, đạo luật
sẽ tiếp cận toàn diện và
chuyên nghiệp hơn trong
giáo dục, giám sát người
chưa thành niên vi phạm
pháp luật cũng như tăng
cường hiệu quả của các
biện pháp xử lý đối với
người chưa thành niên.
”
Suýt mất hơn 300 triệu đồng vì nhận điện thoại của công an rởm dọa điều tra
Ngày 10-5, Công an tỉnh Cao Bằng cho biết địa phương
này vừa ngăn chặn vụ giả danh công an lừa đảo chiếm đoạt
tài sản, giúp người dân không bị mất hơn 300 triệu đồng.
Theo đó, chiều 9-5, Bưu điện huyện Quảng Hòa được
một người dân mang số tiền lớn đến đề nghị chuyển tiền.
Nhận ra dấu hiệu bất thường, cán bộ bưu điện đã gọi điện
thoại báo cho Công an huyện Quảng Hòa hỗ trợ.
Đến xác minh, tìm hiểu, Công an huyện Quảng Hòa xác
định ông LVT bị một đối tượng tự xưng là cán bộ Công an TP
Đà Nẵng gọi điện thoại, nói ông có liên quan đến một vụ án.
Công an rởm này yêu cầu ông T chuyển 310 triệu đồng
để phục vụ quá trình điều tra, nếu không sẽ ngay lập tức
bị bắt. Đáng chú ý, qua điện thoại, người này yêu cầu ông
T giữ bí mật việc chuyển tiền, khi chuyển tiền thì ghi nội
dung là “mua máy móc”.
Bị thao túng tâm lý, ông T đã đến ngân hàng rút tiền tiết
kiệm, sau đó chuẩn bị chuyển cho các đối tượng thì được
bưu điện và công an kịp thời ngăn lại. Lúc này, ông T mới
biết mình đang mắc bẫy lừa đảo.
Đây không phải là vụ lừa đảo qua mạng đầu tiên nhưng
vẫn còn nhiều người mắc bẫy. Công an tỉnh Cao Bằng lưu
ý người dân cảnh giác.
XUÂN NGUYỄN
CôngantuyêntruyềnchoôngLVTvềcácthủđoạnlừađảo.Ảnh:CA
TS Cao VũMinh, Trưởng bộmôn Luật
hành chính - nhà nước, TrườngĐH
Kinh tế - Luật, ĐHQuốc gia TP.HCM
