7
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứBa14-5-2024
Luật Báo chí năm 2016 đã quy định rất rõ ràng, khá
đầy đủ, toàn diện về hoạt động tác nghiệp của PV, nhà
báo nói chung và tại các phiên tòa nói riêng.
Cụ thể, Điều 25 quy định rõ nhà báo là người hoạt
động báo chí được cấp thẻ nhà báo, được đến các cơ
quan, tổ chức để hoạt động nghiệp vụ báo chí. Khi
đến làm việc, nhà báo chỉ cần xuất trình thẻ nhà báo.
Các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm cung cấp cho
nhà báo những tư liệu, tài liệu không thuộc phạm vi bí
mật nhà nước, bí mật đời tư của cá nhân, bí mật khác
theo quy định của pháp luật. Nhà báo được hoạt động
nghiệp vụ báo chí tại các phiên tòa xét xử công khai,
được bố trí khu vực riêng để tác nghiệp, được liên lạc
trực tiếp với người tiến hành tố tụng, người thamgia tố
tụng để lấy tin, phỏng vấn theo quy định của pháp luật.
Dù vậy, thực tế tác nghiệp tại nhiều phiên tòa xét
xử công khai, nhà báo được yêu cầu không mang máy
tính, ghi âm, ghi hình vào phòng báo chí (phòng riêng).
Chẳng hạn, ngày 4-4, TAND quận Nam Từ Liêm (Hà
Nội) xét xử“ông trùm”NguyễnMinhThành và các đồng
phạm trong đường dây đánh bạc ngàn tỉ. Khi vào tác
nghiệp, các PV khôngđược ghi âm, chụpảnh. Một phiên
tòa mà số tiền đánh bạc, tổ chức đánh bạc vô cùng lớn
thì việc không cho ghi âm sẽ gây ra rủi ro vô cùng lớn
về độ chính xác của thông tin.
Việc ghi âm, ghi hình là đặc thù của nghề báo, đối với
các vụ án phức tạp, dài ngày, việc không được ghi âm,
ghi hình diễn biến phiên tòa khiến PV rất khó truyền tải
thông tinđếnbạnđọc. Dữ liệughi âm, ghi hình còngiúp
nhà báo kiểm chứng thông tin và tránh rủi ro pháp lý.
Luật Báo chí đã “phủ sóng” mọi phương diện hoạt
động của nhà báo, gồmcả phạm trù đạo đức, điều kiện
tác nghiệp. Luật Tổ chức TAND có thể điều chỉnh các
hoạt động đặc thù. Tuy nhiên, việc này phải đảm bảo
không chồng chéo, giẫm chân lên nhau.
BÙI TRANG
thông tin là rất lớn.
Tất nhiên, nói đi cũng phải nói
lại, nếu như để cho các cơ quan báo
chí tác nghiệp tùy nghi tại phiên
tòa phần nào cũng ảnh hưởng đến
tâm lý của chủ tọa khi điều hành
phiên tòa cũng như sự uy nghiêm
của phiên tòa. Tuy nhiên, không
thể lấy lý do đó mà quy định một
cách cứng nhắc để siết hoạt động
tác nghiệp của nhà báo.
Thay vì quy định siết chặt việc
ghi âm, ghi hình phiên tòa như
trong dự thảo, có nhiều phương
thức, cách thức khác để ghi âm,
ghi hình mà không ảnh hưởng đến
hoạt động xét xử.
Thực tế tác nghiệp tại các phiên tòa
xét xử các vụ đại án hoặc những vụ
án có số lượng người tham dự lớn,
nhà báo sẽ được bố trí khu vực tác
nghiệp riêng để theo dõi diễn biến
phiên tòa qua màn hình tivi. Việc
ghi âm, ghi hình qua màn hình vẫn
được thực hiện bình thường.
Nhà báo
THANH PHƯƠNG
,
báo
VietNamNet
:
Sử dụng sai mục đích
có thể xử lý nhà báo
Liên quan đến vấn đề ghi âm, ghi
hình của nhà báo tại tòa thì việc ghi
âm không chỉ có ý nghĩa giúp cho
thông tin phản ánh lênmặt báo được
chính xác, mà còn là căn cứ để nhà
báo, các cơ quan báo chí sử dụng
để chứng minh, bảo vệ quan điểm
khi có xung đột xảy ra.
Cạnh đó, việc ghi âm, ghi hình
của nhà báo khác với việc ghi âm,
ghi hình của các đương sự, người
tham gia tố tụng trong vụ án. Bởi lẽ
nhà báo ghi âm, ghi hình để phục vụ
cho mục đích báo chí, sử dụng cho
các sản phẩm báo chí, còn đương
sự ghi âm, ghi hình diễn biến phiên
tòa sử dụng vào mục đích gì rất khó
để kiểm soát.
Do đó, nếu nhà báo, các cơ quan
báo chí sử dụng ghi âm, ghi hình
phiên tòa sai mục đích thì cơ quan
chức năng, mọi người hoàn toàn
có thể yêu cầu xử lý theo quy định.
Quyền, nghĩa vụ của nhà báo đã
được quy định rất rõ trong Luật
Báo chí và các văn bản quy phạm
pháp luật có liên quan.
Như đã nói, mục đích của việc
ghi âm diễn biến phiên tòa là để
các nhà báo pháp đình, các cơ quan
báo chí có “tấm khiên bảo vệ” cho
chính mình. Ví dụ, khi thông tin về
nội dung, diễn biến phiên tòa mà có
đương sự khiếu nại tới các cơ quan
báo chí về hành vi thông tin không
đúng sự thật thì phải có căn cứ để
chứng minh và bản ghi âm là một
trong các căn cứ để giải quyết các
khiếu nại đến từ bạn đọc.
Một phiên tòa kéo dài nhiều ngày
luôn được người dân, dư luận quan
tâm và phần diễn biến xét hỏi, tranh
tụng tại tòa được đặc biệt chú ý vì
phản ánh đầy đủ diễn biến hành vi
phạm tội (vụ án hình sự) hoặc diễn
biến tranh chấp (vụ án dân sự, hành
chính). Do vậy, cần thiết phải cho
phép ghi âm, ghi hình diễn biến
phiên tòa thay vì quy định như dự
thảo. Việc ghi âm, ghi hình tùy vào
từng tính chất, quy mô phiên tòa
mà tòa án, HĐXX sẽ có phương
thức phù hợp.
Còn nếu xét về ý nghĩa, quyền
giám sát của các lực lượng xã hội,
trong đó có các cơ quan báo chí tác
nghiệp tại các phiên tòa công khai,
nếu quy định như dự thảo thì người
dân khó biết công lý được thực thi
thế nào ở chốn pháp đình.
Nhà báo
THÀNH CHUNG
,
báo
Sài Gòn Giải Phóng
:
Nên hài hòa đôi bên
Thực tế khi đi tác nghiệp đưa
tin diễn biến phiên tòa (chủ yếu
tác nghiệp tại các vụ án hình sự)
thì hình ảnh, video của các bị cáo
tại các vụ án hình sự chiếm phần
HỮUĐĂNG
K
hoản 3 Điều 141 dự thảo Luật
Tổ chức TAND (sửa đổi) quy
định: Việc ghi âm lời nói, ghi
hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp
chỉ được thực hiện trong thời gian
khai mạc phiên tòa, phiên họp và
tuyên án, công bố quyết định khi
có sự cho phép của chủ tọa phiên
tòa, phiên họp. Trường hợp ghi
âm, ghi hình ảnh của người tiến
hành tố tụng khác, người tham gia
phiên tòa, phiên họp thì phải được
sự đồng ý của họ.
Dự thảo không có quy định riêng
đối với hoạt động tác nghiệp của nhà
báo như Luật Tố tụng hành chính,
BLTTDS 2015.
Quyđịnhnàyđượcđánhgiá là chưa
phù hợp với thực tiễn hoạt động báo
chí, gần như tước đi công cụ hành
nghề của các nhà báo pháp đình.
Để rộng đường dư luận,
Pháp
Luật TP.HCM
xin giới thiệu ý của
một số nhà báo pháp đình về quan
điểm của họ đối với dự thảo, với tư
cách là đối tượng bị tác động của
chính sách.
Nhà báo
PHAN THƯƠNG
,
báo
Thanh Niên
:
Không nên quy định
cứng nhắc
Theo tôi, dự thảo quy định chỉ
được ghi âm, ghi hình phần khai
mạc, tuyên án của phiên tòa, phiên
họp khi có sự đồng ý của chủ tọa
phiên tòa, phiên họp… là đang thu
hẹp, siết chặt hoạt động tác nghiệp
tại tòa của nhà báo.
Một trong những yêu cầu tiên
quyết đặt ra với các nhà báo pháp
đình là phải thông tin diễn biến, nội
dung xét xử vụ án một cách khách
quan, chính xác nhất. Để làm được
điều này, ngoài kiến thức, kỹ năng
thì việc ghi âm, ghi hình là phương
thức hiệu quả, cần thiết để mỗi nhà
báo pháp đình sử dụng để đối chiếu,
kiểm chứng thông tin trước khi đưa
lên mặt báo.
Việc quy định cho phép ghi âm,
ghi hình trong thời gian khai mạc
phiên tòa giống như một quy định
“sáo rỗng”, hình thức. Bởi thực tế,
khoảng thời gian khai mạc chỉ diễn
ra các thủ tục bắt buộc phải thực
hiện theo quy định như chủ tọa đọc
quyết định đưa vụ án ra xét xử, thư
ký báo cáo việc có mặt của những
người được triệu tập... Ghi âm, ghi
hình trong khoảng thời gian này
không có nội dung, ghi âm cũng
như không.
Trong khi đó, các phần xét hỏi,
tranh luận trong phiên tòa hình sự
chứa nhiều diễn biến quan trọng,
giúp người dân nắm được mạch
diễn biến của phiên xử thì lại không
cho phép ghi âm. Khi đó, rủi ro về
Nhà báo Phan Thương
(giữa)
trongmột lần tác nghiệp tại tòa. Ảnh: NVCC
Hạn chế ghi âm, ghi hình tại tòa:
Các nhà báo nói gì?
Nhiều nhà báo pháp đình cho rằng việc không cho phép ghi âm, ghi hình phần diễn biến phiên tòa
sẽ gây nhiều khó khăn, rủi ro về mặt thông tin.
nhiều trong các sản phẩm báo chí
của các nhà báo pháp đình.
Bởi lẽ các cơ quan báo chí đều
hiểu rằng các vụ án dân sự thường
rất phức tạp vì có thể liên quan đến
quyền riêng tư, bí mật cá nhân, bí
mật kinh doanh và hình ảnh của các
đương sự trong vụ án nên HĐXX
hạn chế cho báo chí tác nghiệp để
bảo vệ thông tin của các đương sự.
Một khi các cơ quan báo chí đưa
những thông tin đó lên, đặc biệt là
các cơ quan báo chí có uy tín, lượng
độc giả lớn sẽ ảnh hưởng đến quyền
và lợi ích của đương sự nên rất dễ
bị khiếu nại.
Tuy nhiên, không nên vì thế mà
siết hoạt động tác nghiệp tại phiên
tòa của các nhà báo. Bản thân
việc ghi âm, ghi hình không phải
là nguyên nhân gây mất tập trung
đối với người tiến hành tố tụng. Nó
có thể là một cá nhân cụ thể, đây
là điều không thể tránh khỏi và hệ
thống pháp luật hiện hành cũng đã
có cơ chế xử lý.
Thực tế hiện nay PV, nhà báo khi
tác nghiệp tại tòa được bố trí khu
vực riêng và cũng không ai đứng
nhiều giờ đồng hồ để ghi hình liên
tục phiên tòamà chỉ ghi âm, ghi hình
những đoạn quan trọng để phục vụ
cho rà soát, đối chiếu lại nội dung
sẽ được đăng báo.
Do đó, để hài hòa lợi ích đôi
bên thì vẫn nên giữ quy định như
hiện nay.•
“Ngoài kiến thức, kỹ
năng thì việc ghi âm,
ghi hình là phương
thức hiệu quả, cần
thiết để mỗi nhà báo
pháp đình sử dụng để
đối chiếu, kiểm chứng
thông tin trước khi đưa
lên mặt báo.”
Phiên tòa công khai, sao lại không được ghi âm?
