14
Bạn đọc -
ThứSáu 25-10-2024
T
ại kỳ họp thứ tám, Quốc hội
khóa XV, một nội dung trong
dự thảo Luật Tư pháp người
chưa thành niên (NCTN) được
nhiều đại biểu quan tâm là quy
định về việc áp dụng biện pháp
giám sát điện tử (GSĐT) thay thế
biện pháp tạm giam đối với NCTN
phạm tội.
TheoĐiều136dự thảo luật, GSĐT
là biện pháp ngăn chặn thay thế tạm
giam. Căn cứ vào nhân thân và tính
chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội
của hành vi phạm tội, nếu xét thấy
cần có sự giám sát chặt chẽ của cơ
quan có thẩm quyền nhưng không
cần thiết phải tiếp tục tạm giam,
NCTN sẽ được xem xét áp dụng
biện pháp GSĐT.
Dự thảo luật cho phép quy định
này có hiệu lực từ ngày 1-1-2028, trễ
hơn hai năm so với hiệu lực chung
để đảm bảo đủ thời gian chuẩn bị.
Biện pháp tiến bộ và
phù hợp với xu thế chung
Luật sư (LS) Lâm Quang Quý
(Đoàn LS TP.HCM) đánh giá rằng
GSĐT thay thế biện pháp tạm giam
là quy định tiến bộ và phù hợp với
xu thế chung trong hoạt động tố
tụng. Khi được áp dụng các biện
pháp này, NCTN bị buộc tội có thể
tiếp tục học tập, lao động mà vẫn
không làmảnh hưởng đến hoạt động
điều tra, truy tố và xét xử của các
cơ quan tiến hành tố tụng.
LS Quý nhấn mạnh nguyên tắc
chung là khi áp dụng biện pháp
tạm giam đối với bị can, bị cáo
là NCTN phải được xem xét kỹ
lưỡng, tránh xâm hại hay làm tổn
thương tinh thần, ảnh hưởng đến
quyền con người, quyền bất khả
xâm phạm về thân thể, tự do đi lại
và lao động, học tập của NCTN.
“Việc GSĐT sẽ tạo điều kiện
thuận lợi để cơ quan chức năng
theo dõi sát sao NCTN bị buộc
việc phải tiếp xúc với những yếu
tố tội phạm” - LS Hoan phân tích.
Cần có quy định cụ thể
LS Nguyễn Thị Kim Phượng
(Đoàn LS TP.HCM) đánh giá biện
pháp GSĐT có tính chất giáo dục và
phục hồi, tạo điều kiện cho NCTN
tội mà không tốn nhiều thời gian,
công sức. Nếu mục đích áp dụng
biện pháp GSĐT không đạt được
thì chúng ta vẫn có thể thay đổi áp
dụng biện pháp ngăn chặn khác phù
hợp” - LS Quý phân tích.
Cùng quan điểm trên, LS Lê Văn
Hoan (Đoàn LSTP.HCM) cũng cho
rằng ngoài biện pháp tạm giam,
BLTTHS cũng quy định các biện
pháp khác như bảo lĩnh, đặt tiền để
bảo đảm, cấm đi khỏi nơi cư trú,
tạm hoãn xuất cảnh. Việc bổ sung
biện pháp GSĐT phù hợp với tình
hình hiện nay. Cơ quan tiến hành
tố tụng vẫn có thể giám sát bị can,
bị cáo trong phạm vi cho phép; bị
can, bị cáo vi phạm thì có thể bị
thay thế bằng biện pháp khác như
tạm giam.
“NCTN ngoài sự giám sát của
cơ quan tiến hành tố tụng còn có
sự giám sát của người giám hộ.
Do đó, nếu được áp dụng GSĐT
thì NCTN phạm tội sẽ tránh được
học tập và sinh hoạt bình thường
dưới sự giám sát. Biện pháp này
phù hợp với chính sách nhân đạo
của Nhà nước, đảm bảo các em có
cơ hội tái hòa nhập xã hội một cách
tích cực hơn.
Tuy nhiên, LS Phượng cũng bày
tỏ lo ngại về hiệu quả của việc quản
“Đối với một số tội phạm
do lỗi cố ý thì nên áp
dụng biện pháp cách
ly khỏi xã hội một thời
gian để giúp tránh xa
các mối quan hệ xấu.”
Luật sư
Lê Trung Phát
Giám sát điện tử thay thế tạmgiam:
Biện pháp tiến bộ, phù hợp xu thế
Theo các chuyên gia, biện pháp này tạo điều kiện cho người chưa thành niên học tập và sinh hoạt bình thường
dưới sự giám sát; tuy nhiên cần có những quy định chặt chẽ, cụ thể.
SONGMAI - TRẦNLINH
Người bị giám sát điện tử phải tuân thủ
các nghĩa vụ nhất định
Biện pháp GSĐT được áp dụng phổ biến ở nhiều quốc gia như Mỹ,
Vương quốc Anh, Hà Lan… Hiện nay, pháp luật của các quốc gia này
vẫn tiếp tục duy trì chế định GSĐT và quy định rõ ràng về cách thức thực
hiện nhằm bảo đảm tính khả thi, hiệu quả khi áp dụng.
Riêng tại Trung Quốc (quốc gia có truyền thống pháp lý và nhiều yếu
tố tương đồng với Việt Nam về điều kiện kinh tế - xã hội, hệ thống tư
pháp NCTN) thì NCTN bị GSĐT phải tuân thủ các nghĩa vụ nhất định, bao
gồm có mặt theo yêu cầu và tham gia các buổi tư vấn, hoạt động giáo
dục bắt buộc. Họ không được tự ý rời khỏi khu vực cư trú nếu không có
sự đồng ý của cơ quan giám sát. Việc tham gia đầy đủ các chương trình
giáo dục là tiêu chí quan trọng để đánh giá quá trình chấp hành nghĩa vụ.
ThS
LÊ BÁ ĐỨC
,
Công ty Luật TNHH Luật Hoàng và Cộng sự
lý khi mà vấn đề cơ sở hạ tầng kỹ
thuật và năng lực của cơ quan giám
sát còn chưa đồng đều ở từng địa
phương; nguy cơ tái phạm; tính
chất, mức độ nguy hiểm của hành
vi phạm tội và nhân thân của người
phạm tội.
“Việc thay thế tạm giam bằng
GSĐT nên được áp dụng cho các
trường hợp NCTN có hành vi phạm
tội ít nghiêm trọng và không gây
nguy hiểm lớn cho xã hội” - LS
Phượng đề xuất.
Còn theo LS Lê Trung Phát
(Đoàn LS TP.HCM), biện pháp
GSĐT cần được xây dựng dựa trên
các tiêu chí rõ ràng, cụ thể. “Cần
có các tiêu chí linh động cho phù
hợp từng khu vực khác nhau, như
cơ sở hạ tầng về thiết bị giám sát,
điều kiện kinh tế, thời gian… của
người thân trong gia đình NCTN.
Cần đảm bảo trong quá trình người
này bị GSĐT, người thân phải có
đủ thời gian để chăm sóc, hỗ trợ.
Những yếu tố này rất quan trọng,
giúp NCTN có được sự quan tâm,
chăm sóc tốt khi chẳng may vướng
vào vòng lao lý” - LS Phát nêu
quan điểm.
Bên cạnh đó, LS Phát cho rằng
đối với các loại tội phạm do lỗi cố
ý như mua bán, vận chuyển trái
phép chất ma túy; giết người, cố ý
gây thương tích… thì không nên áp
dụng biện pháp này. Trong trường
hợp này, biện pháp cách ly NCTN
khỏi xã hội một thời gian mới đủ
sức răn đe, giúp NCTN tránh xa
các mối quan hệ xấu…•
Giámsát điện tử: Biệnpháp thiết thực hỗ trợ tái hòanhập
(Tiếp theo trang 1)
Giám sát điện tử (GSĐT)
đối với người chưa thành
niên (NCTN) phạm tội
không chỉ giúp giảm chi phí
duy trì cơ sở giam giữ mà
còn bảo đảm an ninh, cho
phép người bị giám sát tiếp
tục học tập và tham gia các hoạt động xã hội mà không bị
gián đoạn.
Bên cạnh đó, biện pháp này bảo vệ quyền lợi và hỗ trợ
sự phát triển của NCTN, giúp họ tránh khỏi những tác
động tiêu cực từ việc giam giữ. Từ đó, duy trì sự ổn định
tâm lý và tăng cường khả năng tái hòa nhập cộng đồng,
bảo đảm cơ hội sửa chữa sai lầm.
Tuy nhiên, biện pháp này đặt ra thách thức trong việc
quản lý, yêu cầu sự giám sát liên tục và sự phối hợp chặt
chẽ của cơ quan chức năng. Nếu người bị giám sát vi
phạm cam kết hoặc phá hoại thiết bị, cơ quan chức năng
phải có biện pháp xử lý kịp thời. Chi phí đầu tư ban đầu
cho hệ thống GSĐT cũng không nhỏ, đòi hỏi sự chuẩn bị
kỹ lưỡng về hạ tầng và tài chính.
Thêm vào đó, việc công khai thông tin giám sát có thể
dẫn đến sự kỳ thị từ cộng đồng, gây khó khăn cho người
bị giám sát trong quá trình hòa nhập với cộng đồng. Tại
các vùng sâu, vùng xa, hạ tầng mạng chưa hoàn thiện là
một trở ngại lớn cho việc GSĐT, ảnh hưởng đến hiệu quả
quản lý và gia tăng chi phí vận hành.
Để việc vận hành trên thực tế không gặp nhiều vướng
mắc, cơ quan chức năng cần thực hiện một số giải pháp
đồng bộ. Trước hết, việc bảo đảm quyền riêng tư phải
được chú trọng, bằng cách bảo mật thông tin cá nhân và
tránh để lộ tình trạng GSĐT nhằm hạn chế sự kỳ thị từ
xã hội. Đơn cử, nếu như ở một số quốc gia, GSĐT được
thực hiện qua thiết bị là cùm chân điện tử được gắn ở
cổ chân vốn dễ bị phát hiện và kỳ thị thì Việt Nam có thể
nghiên cứu để áp dụng các thiết bị nhỏ gọn (như gắn ở
cổ tay, ngón tay)… Song song đó, cần đầu tư phát triển
hạ tầng mạng tại vùng sâu, vùng xa để bảo đảm hiệu quả
giám sát.
Ngoài ra, nâng cao nhận thức của cộng đồng về GSĐT
và sự cần thiết của biện pháp này là bước đi quan trọng
nhằm xóa bỏ định kiến, hỗ trợ NCTN hòa nhập tốt hơn.
Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và
cộng đồng trong việc giám sát và hỗ trợ phục hồi sẽ giúp
tối ưu hóa hiệu quả của biện pháp, bảo đảm quyền lợi và
cơ hội tái hòa nhập cho NCTN phạm tội.
TS
CAO VŨ MINH
,
Trường ĐH Kinh tế - Luật (ĐH Quốc gia TP.HCM)
