8
thứhai
7 - 4 - 2014
Ngoài vụ năm cán bộ công an đánh chết anh Ngô Thanh
Kiều bị TAND TP Tuy Hòa (Phú Yên) xét xử làm dư luận xôn xao,
phẫn nộ tuần qua, ngành tòa án từng xử một số vụ công an
dùng nhục hình làm trọng thương hay làm chết người khác.
l
Tháng 6-2012, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại Đà
Nẵng đã phạt Trung úy Lang Thành Dũng (nguyên cán bộ
Công an TP Nha Trang, Khánh Hòa) chín tháng tù treo về
tội dùng nhục hình. Trước đó, giữa năm 2011, hai du khách
đến công an trình báo bị mất tiền khi đi massage. Nghi
ngờ người lái xe ôm và nhân viên tiệm massage dàn dựng
lấy cắp, Dũng và Đỗ Ngọc Hiền (sinh viên trung cấp cảnh
sát đang thực tập) đã còng tay hai nghi phạm đưa về trụ
sở, Dũng tát rồi đấm hai nạn nhân ngất xỉu, phải đi cấp
cứu...
l
Tháng 6-2012, TAND tỉnh Ninh Thuận đã phạt Lê Khắc
Sáu (nguyên cán bộ điều tra thuộc Đội Điều tra Công an
TP Phan Rang - Tháp Chàm, Ninh Thuận) năm năm tù về tội
dùng nhục hình. Tháng 8-2011, nghi can Trần Gòn lấy trộm
tiền công đức, bị người dân bắt giao công an. Bị cáo Sáu
đã đánh đập và đạp lên người trong khi Gòn đang bị còng
tay. Gòn được đưa đi cấp cứu và đã tử vong do bị chảy máu
não và phù não...
l
Tháng 5-2012, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP Đà
Nẵng đã phạt Đại úy Trần Bá Tuấn chín tháng tù treo, Trung
úy Nguyễn Đình Quyết (đều nguyên là điều tra viên Công
an TP Nha Trang, Khánh Hòa) cảnh cáo về tội dùng nhục
hình. Trước đó, từ tin tố giác tội phạm và phân công miệng
của lãnh đạo đội điều tra, hai bị cáo đã khám xét nơi ở của
bà Trần Thị Lan rồi đưa bà về trụ sở, dùng tay chân, roi điện,
dùi cui đánh bà Lan để ép là bà đã lấy tiền của chủ nhà nơi bà
Lan giúp việc. Bà Lan phải cấp cứu và điều trị gần một tuần
tại bệnh viện…
SONG NGUYỄN
tổng hợp
Ba giải pháp của tướng
Phan AnhMinh
Ngày 27-3, tại buổi làmviệc với đoàn
giámsát của Ủy banTư phápQuốc hội,
Thiếu tướngPhanAnhMinh (PhóGiám
đốc Công an TP.HCM) cho biết có ba
trường hợp có thể dẫn đến bức cung,
nhục hình:
Thứ nhất
, điều tra viên có
đủbằngchứng thấy rõđối tượngphạm
tội nhưngđể làmrõcác yếu tốkhácnên
áp dụng.
Thứ hai
, trong quá trình điều
tra và lấy lời khai, bản thânđiều tra viên
bị nghi can khiêu khích, thách thức nên
điều tra viên đã đánh cho bõ tức chứ
không nhằm mục đích gì, kể cả việc
ép nhận tội.
Thứ ba
, phổ biến nhất đó
chính là điều tra viên bị sức ép về thời
gian rakết quảđiều tra.Việcnày thường
xảy ra ở giai đoạn chưa khởi tố bị can.
Ông Minh cũng cho biết có ba giải
pháp chống bức cung, nhục hình:
Thứ
nhất
, trong công tác tuyển chọn điều
tra viên phải để ý đến yếu tố nhân thân
và khí chất cánbộ.
Thứhai
, phải có các
biện pháp chế ước lẫn nhau, chẳng
hạn vai trò giám sát điều tra, thậm chí
ngay cả khi tạmgiữ. Quy định của nhà
tạmgiữ, trại tạmgiamrất nghiêmngặt
nên nếu cán bộ trại làm đúng nhiệm
vụ thì điều tra viên không cách nào có
thể dùng nhục hình tại nơi này được.
Cạnh đó, vai trò giámsát củaVKS cũng
rất quan trọng, nhất là ở giai đoạn điều
tra.
Thứba
là từ conmắt của người thủ
trưởng cơquanđiều tra trongviệc nhìn
người để phân loại án.
dùng nhục hình thì thường chỉ diễn
ra trong giai đoạn điều tra, tính từ
khi nghi can bị bắt. Nói cụ thể hơn
là “thời điểm điều tra không công
khai” và không có sự kiểm soát
chặt chẽ của người hoặc cơ quan
có thẩm quyền khác, theo quy định
của pháp luật.
Nguyên nhân, trước hết không
thể phủ nhận thực tế là ngày càng
nhiều băng nhóm tội phạm và người
phạm tội rất nguy hiểm, manh động,
liều lĩnh khi thực hiện hành vi tội
phạm. Chúng coi thường pháp luật,
mạng sống của con người và thường
gây ra hậu quả rất
lớn cho xã hội cũng
như sự hoang mang
lo sợ cho cộng đồng.
Điều đó đòi hỏi các
chiến sĩ trong lực
lượng công an nhân
dân và những người
tham gia đấu tranh chống tội phạm
phải sử dụng nhiều biện pháp để
tấn công, trấn áp tội phạm.
Lúc
này cần phải có những điều tra
viên có trái tim nóng
.
Tuy nhiên, về mặt chủ quan, khi
trình độ nghiệp vụ yếu, vốn sống
kiến thức ít cộng với tâm lý nóng vội
sẽ khiến điều tra viên phạm sai lầm
bằng việc dùng nhục hình. Cạnh đó
nếu ý thức chấp hành pháp luật yếu
(kể cả kiểm sát viên và thẩm phán)
thì cũng là động lực khiến họ luôn
bị thôi thúc dùng biện pháp mà pháp
luật không cho phép.
Song theo tôi, quan trọng nhất
là người làm điều tra và người
giám sát việc điều tra phải kiểm
sát được tâm lý của chính mình.
Đây là yếu tố rất quan trọng, nói
cách khác
lúc này chúng ta phải
cần những điều tra viên có cái
đầu lạnh.
Nếu tâm lý không được
kiểm sát chặt chẽ thì sẽ phát sinh
những hành vi ứng xử thái quá đối
với nghi can. Ngay cả khi kỹ thuật
xét hỏi thiếu khoa học rồi gặp phải
sự chống đối mạnh mẽ thì sẽ tạo ra
sự bức xúc, dẫn đến việc tấn công
nghi can trái pháp luật.
Năm giải pháp lớn
Ở giai đoạn tiền khởi tố, người
bào chữa và cơ quan VKS chưa thể
tham gia vụ án thì giải
pháp tốt nhất theo tôi
chính là người quản
lý nhà tạm giữ, giám
thị trại tạm giam.
Chúng ta phải
tạo
ra cơ chế kiểm sát
mang tính độc lập,
chặt chẽ giữa ban giám thị, các
cán bộ trại tạm giam với các điều
tra viên
. Cụ thể trại tạm giam phải
chịu trách nhiệm quản lý nghi can
cả về nhân thân, sức khỏe lẫn tinh
thần của họ. Khi trích xuất nghi can
cho điều tra viên hỏi cung, họ phải
kiểm tra tổng thể; trong quá trình
lấy cung họ phải theo dõi, giám
sát theo đúng chức trách, nhiệm vụ
được giao; khi nhận lại nghi can
họ phải kiểm tra tình trạng thực
tế. Xây dựng quy trình bàn giao
nghi can giữa trại tạm giam với
điều tra viên chặt chẽ nhằm phân
định rõ ràng trách nhiệm khi có
sự cố xảy ra.
Kiểm sát chặt nhưng không có
nghĩa là giám thị trại tạm giam can
thiệp vào nghiệp vụ điều tra của
các điều tra viên trong quá trình
hỏi cung. Điều tra viên có thể
thoải mái thể hiện bản lĩnh, trình
độ, thoải mái vận dụng những kỹ
năng điều tra mình có được trong
khuôn khổ cho phép nhằm làm
sáng tỏ sự thật. Còn nếu giám thị
trại tạm giam có tâm lý phó mặc
cho điều tra viên và coi việc bức
cung, nhục hình là bình thường thì
đúng là không có ai có thể kiểm
soát được.
Bên cạnh đó,
phải tạo điều kiện
cho luật sư tham gia ngay từ đầu
theo luật định
và
phát huy cơ chế
kiểm sát chặt chẽ của kiểm sát viên
đối với hoạt động điều tra
.
Ngoài ra, nên sửa đổi BLTTHS
theo hướng
việc lấy lời khai người
bị tạm giữ, hỏi cung người bị tạm
giam, bị can, bị cáo phải được ghi
hình
. Việc ghi hình phải liên tục
không bị ngắt quãng, người có thẩm
quyền giám sát việc này phải xem
xét băng hình trên cơ sở thực chất.
Cuối cùng,
theo tôi
việc đào
tạo, bồi dưỡng, giáo dục nghiệp
vụ, đạo đức cho các cán bộ tố
tụng, nhất là điều tra viên cũng
rất quan trọng
. Làm sao cho họ
có trình độ nghiệp vụ và đạo đức
ngang tầm với công việc được
giao thì sẽ hạn chế tối đa việc bức
cung, nhục hình. Bởi chính nó là
một trong những nguyên nhân dễ
dẫn đến oan sai trong hoạt động
TTHS. Nó cũng làm tổn hại đến
danh dự, uy tín và quyền lợi hợp
pháp của công dân, đồng thời còn
làm mất lòng tin của nhân dân đối
với Nhà nước.
s
Thẩmphán
PHẠMCÔNG
HÙNG
(Tòa Phúc thẩmTAND
Tối cao tại TP.HCM)
“T
hời điểm nhạy cảm”
này chính là lúc nghi
can vừa bị bắt về trụ
sở công an, nhà tạm giữ, trại tạm
giam, tức giai
đoạn tiền khởi
tố. Đó là lúc
phải kiểm sát
thật chặt, bởi
lẽ trên thực tế
hầu như những
vụ bức cung,
nhục hình gây
hậu quả nghiêm
trọng (làm chết
người hoặc làm oan) từng bị phát
hiện, xử lý đều trong giai đoạn này.
Về tố tụng, nếu trước khi khởi tố
mà nghi can đã bị bức cung, bị
điều tra viên đánh đến mức phải
nhận tội thì rõ ràng ảnh hưởng rất
lớn đến quá trình điều tra và toàn
cục vụ án.
Kiểm sát tâm lý
điều tra viên
Theo tôi, bức cung không chỉ xuất
hiện trong giai đoạn điều tra mà có
thể diễn ra ở khâu truy tố, xét xử.
Đó là khi những người tiến hành
tố tụng không tuân thủ đúng các
quy định tố tụng hình sự trong xét
hỏi nghi can. Họ luôn đặt những
câu hỏi mang tính áp đặt, trấn áp
tâm lý để nghi can phải khai theo
ý mà họ muốn. Do vậy bức cung
thường xảy ra nhiều và thể hiện
rất đa dạng. Nhưng riêng với việc
Làmsao để chốngbức
cung, nhục hình? - Bài 1
Tiêu điểm
P
hap luat
Kiểmsát
chặt“thời
điểmnhạy
cảm”
Chúngtôi xingiới thiệugiải phápđềxuất củacác
chuyêngiapháp luậtnhằmgópphầnngănchặn
tìnhtrạngnày.
Việc đào tạo, bồi dưỡng,
giáodục nghiệp vụ, đạo
đức cho các cánbộ tố tụng,
nhất là điều tra viên rất
quan trọng.
