7
THỨNĂM
9-7-2015
Bandoc
ThS-NCS
NGUYỄN
HUỲNHBẢOKHÁNH
Q
uavụ thảmsátởBình
Phước, bướcđầu tôi
có vài nhận định về
đặc điểm tâm lý đặc trưng
củangười phạm tội như sau:
Thứ nhất
là tâm lý quyết
tâm thực hiện tội phạm đến
cùng.Hiệncơquanchứcnăng
chưakhởi tốvụ ánnên chưa
thể xác định có tội cướp tài
sản hay tội phạm khác hay
không nhưng tội phạm giết
người thì đã rõ. Quyết tâm
thựchiện tội phạmđếncùng
thểhiệnở thủđoạn, phương
thức nguy hiểm nhằm tước
đoạt mạng sống của nạn
nhân. Mục đích tước đoạt
mạng sống của nạnnhân có
thể xuất phát từ nhiều động
cơ phạm tội khác nhau: Có
thểnhằmchiếmđoạt tài sản,
nhằmđộngcơ trả thù, nhằm
động cơ vật chất, tinh thần
khác (như thực hiện “hợp
đồng” giết người, loại bỏ
đối thủcạnh tranh tronghoạt
động kinh doanh…).
Thứhai
là tâm lýchegiấu
tộiphạm.Đây
là tâm lýphổ
biếncủangười
phạm tội nói
chung. Tuy
nhiên,ởnhững
tội phạm đặc
biệt nghiêm
trọngmàngười
phạmtộiýthức
được hànhvi
củahọ có thể
bịápdụnghình
phạt cao nhất là tử hình thì
tâm lý này chi phối mạnh
hơn.Để loại trừkhảnăngbị
phát hiệnvàbị ápdụnghình
phạt tử hình,
người phạm
tội sử dụng
mọi thủđoạn
để không bị
pháthiện,kểcả
việcgiết chết
tất cả những
người cókhả
năngnhậndiện,
pháthiệnngười
phạm tội.Đây
có thể là đặc
điểm tâm lýcủangườiphạm
tội trong các vụ giết tất cả
thành viên trong gia đình.
(Điềunày cũng thể hiện tác
dụngkhôngmongmuốncủa
hìnhphạt tửhìnhđốivới tình
hình tội phạm trên thực tế.
Nghĩa là thay vì mang tính
rănđecao, hìnhphạt tửhình
đã khiến cho kẻ phạm tội
muốn giết cùng, diệt tận để
che giấu tội phạm, đểmình
không bị phát hiện…)
Thứ ba,
để lý giải tâm lý
của người phạm tội khi lựa
chọn thủ đoạn tàn ác nhằm
thựchiệnhànhvi phạm tội,
khoa học tội phạm học có
thể lý giải dựa vào các đặc
điểm nhân thân của người
phạm tội.Nóbaogồmbahệ
Bađặcđiểmtộiphạmhọc
củahungthủvụthảmsát
Mộtsốphácthảovềđặcđiểmtộiphạmcủathạcsĩ-nghiêncứusinhNguyễnHuỳnhBảoKhánh
(ảnh)
,giảngviênmôn
TộiphạmhọcĐHLuậtTP.HCM.
Sổtay
thốngđặcđiểm:Đặcđiểmvề
sinh học (như độ tuổi, giới
tính, khí chất), đặc điểm xã
hội (nhưnghề nghiệp, hoàn
cảnh gia đình, nơi cư trú,
địavị xãhội…)vàđặcđiểm
tâm lý-ý thức (nhưnhucầu,
định hướng giá trị, hứng
thú, ý thức đạo đức, ý thức
pháp luật).
Nhưvậy,dựa trênhệ thống
lý thuyếtnàycó thểxácđịnh
ban đầu về người phạm tội
như sau: Người phạm tội
lànamgiới,độ tuổidaođộng
ởnhómcó tình trạng thể lực
sung sức nhất (từ17đến30
tuổi và cần chú ý đến các
đối tượng trongđộ tuổi chưa
thànhniên, vì cácđối tượng
nàybiết rằnghọ sẽkhôngbị
ápdụnghìnhphạtchung thân,
tử hình trong trường hợp bị
phát hiện). Ngoài ra, người
phạm tội có thể có nhu cầu
lớn về vật chất nhưng có
trìnhđộhọcvấn thấp, không
cónghềnghiệpổnđịnh, thu
nhập thấp.Vớiphương thức,
thủ đoạn phạm tội tàn ác
này cần chú ý đến các đối
tượng có nghề nghiệp hay
từng làmviệccósửdụngbạo
lực, các đối tượng có nhân
thân xấu, các đối tượng có
tiền án, tiền sự.
Bên cạnh đó, không loại
trừngườiphạm tội thựchiện
hànhvi phạm tội nhằm thỏa
mãn nhu cầu, động cơ trả
thù. Với động cơ phạm tội
này, việc xác định cácmối
quanhệcủanạnnhân làyêu
cầu rất quan trọng, baogồm
các mối quan hệ trong gia
đình, huyết thống,mối quan
hệ công việc… Với động
cơ trả thù, tính tàn ác trong
việc thựchiệnhànhvi phạm
tội đã thể hiện tâm lý hứng
thú trongviệc thực hiện tội
phạm, tức là người phạm
tội cảm thấy thỏa mãn khi
chứngkiếnhaybiết cái chết
đauđớncủanạnnhân.Hứng
thúnày củangười phạm tội
thểhiện rõ trong cácvụgiết
người hàng loạt.
Điều quan trọng trong các
vụ ánnày là chúýmối quan
hệ giữa nạn nhân và người
phạmtội,nhấtlàtìnhtiếtngười
phạm tộibịtmắt,nhétgiẻvào
miệng nạn nhân nhằmmục
đíchđểnạnnhânkhôngnhận
diệnhoặckêu tênngườiphạm
tội.Nhưvậy,rấtcóthểnạnnhân
vàngườiphạmtộicókhảnăng
cómốiquanhệnhấtđịnhnhư
quanhệgiađình,huyết thống;
quanhệ lệ thuộc (lệ thuộcvề
vậtchấtvà tinh thần,vídụnhư
mối quanhệgiữaôngchủvà
người làm thuê);mốiquanhệ
bạnbè,hàngxóm lánggiềng,
mối quanhệ trong côngviệc
kinh doanh. Tập trung vào
cácmối quanhệnàycũng là
cáchgiúp các cơquan chức
năngkhoanhvùng, xácđịnh
cácđối tượngcókhảnăng là
người phạm tội.
s
Quyềnđược“sốngkhôngsợhãi”
Mấyngàynay,cảxãhội rúngđộng
vềnhữngvụgiếtngười tànđộc liêntiếpdiễnra.Kẻthủácđãtànsát
gầnnhưtoànbộgiađìnhbốnngườiởNghệAnvàsáungườiởBình
Phước.Nhữngvụgiếtngườinàyđãcho thấymộtsự thực làbọnác
độcngàymộthoạtđộngchuyênnghiệphơn,bàibảnhơn.Nghequa
aicũngdễhìnhdungrahànhđộngcủabọnchúngnanánhưcácvụ
giếtngườidiệtkhẩutrongphimhànhđộngcủaMỹ,phimkiếmhiệp
củaTrungQuốc,HongKong.Nhữngkẻgiếtngười nàymườimươi
biếtđượcchúngnhấtđịnh sẽbị lôi raánh sángvàchịuhìnhphạt
thíchđángnhưnghìnhnhưchúngkhôngcònbiếtsợ.
Rõràngsaunhữngvụgiếtngườinày,nhândânđòihỏihệthống
anninhphảixemxét lạicáchthứchànhđộngcủamình.Phảichăng
nhữngquanniệm, nhữngphương thức của cơquan côngquyền
không theokịp thực tếxãhội?
Ai cũngnhận thấy côngan, anninh của chúng ta rất giỏi phá
án, hầunhư vụnào cũng tìm ra thủphạmnhưngđó là việcgiải
quyết “hậu sựkiện”. Vấnđề làở chỗ làm saongăn chặn, phá tan
nhữngâmmưu tộiáckhi chúngchưaxuống tayvớidân lànhchứ
khôngphảichỉ tậntâmgiảiquyếthậuquả.Nóixahơnnữa,chúng
tacần tạo ramột xãhộimàkẻáckhó lòng lộnghành, người dân
lànhyên tâm làmănsinhsống.Đó thựcsự làmộtđòihỏigắtgao,
chínhđángcủanhândânvàohệthốngchínhtrị,hệthốnganninh
vàhệ thốnggiáodục.
ChođếnnaycònkhôngítngườichorằngViệtNam,nhấtlàTP.HCM
vàHàNội chỉ lànơi trungchuyểnma túy, cònhoạtđộng tộiphạm
chỉ làbộtphát,manhđộng.Nhưngnhữngnghiêncứugầnđâycho
thấyViệtNamchính làmột trongsốcác thị trường tiêu thụma túy
lớnnhấtởchâuÁ,mộtngảđườngvậnchuyểnmatúytừLào,Trung
Quốc,Campuchia,Myanmar,Thái Lan,Úc, thậmchí châuÂucũng
đổdồnvềđây. TP.HCMđang lànơiẩnnấpcủabọn tộiphạmquốc
tế,tộiphạmbịtruynãởnướckhácdạtvềtrúẩn.Bọntộiphạmtham
nhũng,giếtngười, khủngbố,bọn tộiphạmcôngnghệcao từNga,
Mỹ, HànQuốc, TrungQuốc cũngđang tìmđườngđến các thành
phố lớncủaViệtNam.Bọntộiphạmtrongnướcngàycàngtrẻhơn,
hunghãnhơn, kết thànhcácbăngnhómcó tổchức (cócầmđầu,
cóphâncông,phânnhiệm, cóquy trìnhcôngđoạn từđiềunghiên,
hànhđộngđến tiêu thụsảnphẩm…).
Việcnhận thức lạimộtcáchđúngđắnsẽ tỉnh táođểđưa rađược
cácsách lượcchủđộngtấncôngchứkhôngphảiđốiphóthụđộng.
Ngườidâncũngcầnphải liênkếtnhau lạiđể tựbảovệmình.Rõ
ràngkhôngcóổkhóanào,bấtkể làbaonhiêucáimàkẻáckhông
mởđược; khôngcóbức tườngnàođượccoi làan toànchodùcao
đếnđâu,chodùcócắmđầymảnhchaikèmtheovàivòngdâythép
gai; khôngcócánhcửanàochodùbằng lim, sắtdàyđếnđâumà
kẻxấukhôngvượtqua;khôngcócameranàomàkhôngbịvôhiệu
hóa;khôngcóconchónàokhôngbịđánhbả.Vậynhưngrấtnhiều
nhàgiàudườngnhư lại ỷyvàocổngkín, tườngcao, khóachắc, tin
rằngvới bấynhiêuđấycộngcamera làcó thểkêcaogốimàngủ.
Nhữngtưgiakhépkíntrongquanhệ,kínđáotrongcưtrúkhixảyra
sựcốkhôngcóhàngxómnàobiết.NhữngaiđếncácnướcnhưMỹ,
Canada,Úc,Nhật Bản sẽ rất ít thấyhìnhảnhnhữngnhàgiàumà
sốngbiệt lập, cố thủ trongkhuônviênkhépkínnhưở ta.Cáchàng
rào sắt thưakhôngchỉ taonhãmàgiúpcảnh sát, hàngxómquan
sátđược từbênngoài.
Thựctếchothấynhữngcộngđồngnàogắnbóvớinhau,cùngnhau
chiasẻbuồnvui thườngnhậtthìcórất ítđấtchokẻáctunghoành.
Bốnmạngngười trongmộtgiađìnhởNghệAn, sáumạngngười
trongcùnggiađìnhởBìnhPhướcchết thảm làmột thách thứcdữ
dội không chỉ cho cônganmà thực sự cho cảhệ thống chính trị,
chocảxãhội. Cácvụán sẽđược tìm rakẻ thủác (nhấtđịnh thế)
nhưng “tìm ra” khôngphải làmục đích tối thượng và yêu cầu
củanhândân. Cáimànhândâncần làmột cuộc sốngyênbình,
không sợhãi.
PGS-TSNGUYỄNMINHHÒA,
TrườngĐHKHXH&NV
TP.HCM
Tìnhtiếtngườiphạm
tộibịtmắt,nhétgiẻ
vàomiệngnạnnhân
nhằmmụcđíchđểnạn
nhânkhôngnhậndiện…
chothấyrấtcóthểnạn
nhânvàngườiphạmtộicó
khảnăngcómốiquanhệ
nhấtđịnhvớinhau.
TrụsởCông tyChếbiếngỗQuốcAnhđồng thời là
biệt thựcủagiađìnhôngLêVănMỹ,nơixảy ravụ
giếtngườidãman.Ảnh:NGUYỄNĐỨC
BàLêThịTốNga -mẹcủahainạnnhânDưMinhVỹvàDưThị TốNhư -đauđớn,
bànghoàng trướcnỗiđaumấtcon.Ảnh:HỒNGTRÂM
