CHỦNHẬT 20-9-2015
6
THỜI ĐẠI
Cáccụđượcngười thânvàdukháchviếngthăm
thườngxuyên
.Họgặpnhau tròchuyệnvui vẻ
thân tình trongmộtkhuônviênnhỏđượcgọi là
“quảng trường”của làng.
TƯỜNGNGUYỄN
S
ống trong ngôi làng
Hogewey,nhữngcụgià
mắc bệnh Alzheimer
khônghềbịxem làbệnh
nhân mà được coi là
nhữngcôngdânbình thường.Các
bácsĩ tạiđâykhôngmặcáoblouse
trắng.Cáccụcaoniênởđâyđược
thụ hưởngmột cuộc sống tự chủ
và thanh bình cho đến cuối đời.
Thahồbừabộn,đingang
về tắt
Họ, tổng cộng152 cụôngvà cụ
bà, đã đến sống tại làngHogewey
nàyhoàn toànkhôngbịràngbuộcvề
giờgiấc sinhhoạt, được làm tất cả
nhữnggìmình thíchvàmuốn làm.
Cáccụđượcquăngvứtlộnxộn,sống
bừa bãi tùy thích. Các cửa nhà và
cửahiệu luôn luônđượcmở.Cáccụ
được tựdo rangoàiđi tảnbộbấtcứ
lúcnàonhưng luônđượccáchướng
dẫnviên theodõi sát saomột cách
“bíẩn”24/24giờ.Vớimộthệ thống
cameraquan sát, bất cứ lúcnào có
một cụ sắp vượt qua “lằn ranh an
toàn” của làng thì ngay lập tức sẽ
có nhân viên nhã nhặn hướng dẫn
cụ quay về. Ngôi làng cómột đội
ngũ nhân viên 250 người gồm các
bác sĩ, điềudưỡng lãokhoavà các
nhânviên cấpdưỡng.
TạiHogewey, cáccụcó thểdầm
mưađichơi.Cáccụđược tựdo tiếp
xúcvới thiênnhiênvàmôi trường
sốngbênngoài.Nếuởnơikhác,các
cụbịbệnhAlzheimerđượcđưađến
cácnhàdưỡng lão theokiểu truyền
thốngvàbị cắtđứtmọi liên lạcvới
xã hội bên ngoài, phải sống trong
một không gian bệnh viện thì tại
đây,họđượcsống trongmộtkhông
gian sốngbình thườngnhưnhững
người khỏemạnh không bệnh tật.
Cáccụmuốnănuống,ngủnghỉhay
thức dậy lúc nào cũng được. Các
cụ tựdođimuasắm, thoảimáivào
bếp tựnấumónănvà thamgiacác
hoạt động văn hóa tập thể.
Bài trí theokýức
cònsót lại
Trong“làngAlzheimer”,giữacác
phòng nghỉ của các cụ không có
nhữngdãy rèmngăn cách tạomột
khônggianvôhồnmàmỗi phòng
có6-7 cụ cùng chia sẻkhônggian
sinh hoạt ngủ, nghỉ chung trong
nhữngdãynhàhai tầng.Tổngcộng
có 23 “căn hộ” nhỏ như vậy trên
tổngdiện tích1,5havàmỗi cănhộ
được bài trí riêng theo sở thíchvà
phongcáchsống trongquákhứcủa
các cụ, ngay tại thời điểmmà trí
nhớ của các cụ đã bắt đầu “chệch
choạc”. Do đó, trongmột vài căn
hộ, thời giannhưdừng lại từgiữa
thập niên 1950, một vài căn khác
là từ thập niên 1970.
Gì cũngcó, trừ trường
học
Được quỹ an sinh xã hội của
Nơingười
mấttríquậy
tưngbừng
Nhân ngày Thế giới vềAlzheimer - 21-9, báo chí thế giới nhắc nhiều
về ngôi làng nhỏHogewey, nằm cách thủ đôAmsterdam, Hà Lan vài
cây số, nhưmột thiên đường dành cho người mắc bệnhAlzheimer.
chính phủ tài trợ hoàn toàn, “làng
Alzheimer”nhanhchóngđượcbiết
đếnvà đạt được nhiều thành công
trong việc chăm sóc người già bị
bệnhAlzheimer tạiHàLan,mộtđất
nước hiện có trên 100.000 người
cao tuổi bị thoái hóa suy giảm trí
nhớ trên tổng số khoảng 17 triệu
dân (85% trong số họ được chăm
sóc tại nhà).Theoước tính, con số
này sẽ tăng lên gấp đôi vào năm
2020. Chi phí đăng ký ngang với
giá của các cơ sở tổ chức dịch vụ
công khác của chính phủHà Lan
là5.000 euro/tháng, trongđóquỹ
an sinhxãhội sẽ chi trảmột phần
ứng theo phần góp của người đó
vào quỹ.
Nhìn từ ngoài vào, khung
cảnh Hogewey vẫn giống như
bao ngôi làng nhỏ khác tại Hà
Lan: Một khu nhà ở dung dị,
một tiệm tạp hóa, một rạp chiếu
phim, một vài quán ăn, một nhà
bưu cục, một tiệm hớt tóc, một
vài khoảnhvườn câyxungquanh
một chiếc aonước nhỏ,...Nhưng
có cái khác là tại làngHogewey
này không có trường học. Bởi
cư dân nơi đây không còn cần
đi học nữa, tất cả họ đều đã bị
mắc bệnhAlzheimer.
Tất cả người bên ngoài đều có
thể vào thăm làng Hogewey để
ăn tối tại đây, để mua sắm, để
thư giãn giải trí và để gặp gỡ trò
chuyệnvới cáccụ.Chỉ cầnbáovới
bộ phận tiếp tân là được. “Làng
Alzheimer” cũng tổ chức những
chuyến tham quan theo đoàn, có
thu phí, để giới thiệu rộng rãimô
hình hoạt động duy nhất này tại
HàLan, đểdukhách thậpphương
đến tìm hiểu phương châm hoạt
động của làng, để làng có thêm
thu nhập trang trải chi phí và để
mở rộng hơn các buổi sinh hoạt
giao lưu cho các cụ.
Được tạo “côngăn việc
làm” theo ý thích
Tại đây, ngoài việc được điều
trị y khoa thường xuyên để ngăn
chặn các triệu chứng thoái hóa trí
nhớ, việc chỉ định thuốc an thần
và thuốc ngủ sẽ được giảm dần
theo thời gian các cụvào sống tại
đây. Cô Magnolia, một săn sóc
viên của làng, vui vẻ cho biết:
“Chúng tôi nhận thấymột thực tế
rõ ràng là trạng thái lo âu và bất
an của các cụ giảm đi trông thấy
sau khi các cụ vào sống tại đây
được vài tháng. Liều thuốc hiệu
quảnhất chocáccụ là tìm lạiđược
những khoảnh khắc quá khứ của
mình ngay trong hiện tại. Người
già thường sốngbằnghoài niệm,
các cụđược tựdo trong sinhhoạt
hằngngày, được làm theoýmình,
được giao tiếp thườngxuyênvới
môi trườngvà cộngđồng.Từđó,
các cụ không có thái độ bất mãn
hay khó chịu với chính bản thân
mình, không bực dọc quát nạt
các nhân viên phục vụ như thực
tế thường diễn ra trong các nhà
dưỡng lão truyền thống.Và cũng
từ đó, tại đây các cụ vui sống và
sốngkhỏe, sống thọhơn…”.Nói
chung là trong “làngAlzheimer”
tạiHogewey, các cụ “
được sống
”
chứ không phải “
được trị bệnh
”,
mỗi ngàymỗi cụđều cómột việc
gì đóđể làm, tùy theo sở thích cá
nhân, đóchính làđiềuquan trọng
nhất đối với người cao tuổi, một
yếu tố giúp người già sống khỏe
và sống thọ.
(Theo
ParisMatch
và
LeVif
)
Bộphim
TrumanShow
phiênbản
Alzheimer?
Đãcónhữngýkiếnphêphán từđộingũcácnhàyhọcvềmô
hìnhđiều trịbệnhnhânAlzheimercủa làngHogewey.Họcho
rằngnơiđâyđã tạo ra“khônggiansốngảo”chobệnhnhân,
giốngnhư trongbối cảnhcủamộtbộphimMỹcó tên là
Truman
Show
.Trongphim, JimCarreypháthiện ra rằngcuộcsốngcủa
mình thật rachỉ lànhững thướcphim truyềnhình thực tếvà rằng
tấtcảnhữnggìmàanhcho là thật thì chỉ lànhữngảoảnhđược
nhàsảnxuất tạo rađểmuavui chocôngchúng.
Nhiềunhàkhoahọckhác lập luận rằngphươngphápđiều trị
mang tínhhòanhậpcộngđồngnhư thếdànhchocácbệnhnhân
Alzheimer sẽgiúphọkhôngbị túngquẫnđầuócvàngănchặn
bệnh tiến triểnnhanhchóng.Theomộtphóngsự trênđàiCNN
năm2013, cáccưdâncủa“làngAlzheimer”tạiHogeweyănuống
ngonmiệnghơn, ítdùng thuốcđặc trịhơnvàsống thọhơn.
Môhìnhnày tỏ ranhiềuhứahẹnkhi chúng tabiết rằng theoTổ
chứcY tếThếgiới, hiện toàncầucóhơn35 triệungườibị thoái
hóa trínãovà rằngmỗinămcó thêmgần tám triệucabệnhmới.
Vớiđànày, consốbệnhnhânsẽ tăng lêngấpđôi vàonăm2030
và thậmchígấpbavàonăm2050.
Khu vực nổi tiếng củaMỹ về công nghệ thông tin đang
phải đối mặt với làn sóng tự tử tăng cao trong thanh thiếu
niên. Tại PaloAlto, một thành phố 66.000 dân nằm giữa
Thung lũngSilicon, bangCaliforniađãcó11 trườnghợp tự
tử trong vòng sáu năm và bốn camới nhất trong năm nay.
Đa số là các em lao đầu vào đường ray xe lửa đang đến.
Hiệnđangcónhiềugiả thuyết đưa rađể lýgiải hiện tượng
bất thường này, đặc biệt nghiêng về áp lực học tập căng
thẳngmàcácemphải chịuđểcó thành tíchcaovàođại học.
Thật vậy, đượcbước chânvào các trườngđại học lớn của
Mỹ làmục đích của nhiều em trong số đó. Muốn vậy, các
emphải đầu tư cá nhân từ rất sớm, điểm cao là chưa đủmà
còn phải có được những thành tích đặc biệt nổi trội khác
nữa. Dođó, học sinhngoài việc phải làmhàngkhối bài tập
ởnhàcònphải đạt đượcnhững thành tíchxuất sắc trongcác
hoạt động ngoại khóa.
Hậu quả là khi không đạt được những kết quả nhưmong
muốn, các em đã tìm đến cái chết, hoặc lâm bệnh: 52 học
sinh củamột tronghai trường trunghọc củaTPnàyđãphải
nhập viện hoặc được theo dõi điều trị đặc biệt sau khi các
emđược phát hiệnđang “thật sự có ý định tự tử”.
Banphụ tráchgiáodục của chínhquyềnTP PaloAltođã
bắt đầu lo lắng về vấn đề này. Ngân sách chi cho chăm sóc
sức khỏe tâm thần đã được tăng lên và chính quyền đang
xemxét nghiên cứu lại việc học sinhphải làmbài tập thêm
quánhiềuởnhàvàgiờhọcbuổi sángđượcbắt đầuquá sớm.
NGỌCTÙNG
Khônggiangiữacác
dãynhàtrong“làng
Alzheimer”rộngrãi,
thoángđãngvàtrồng
nhiềucâyxanh.
Cáccụthoải
máidạochơi
hoặcthong
dongtrên
nhữngchiếc
xeđạpđôi,
mộtcáchtự
tinvà… lãng
mạn.
GiớitrẻMỹtựtửhàng loạttạiThung lũngSilicon
