14
THỨNĂM
15-10-2015
Phong su-Chuyen de
ĐỖTHIỆN
thựchiện
N
goại trưởngMỹJohnKerryvàBộ trưởngQuốcphòng
MỹAshtonCarterđãgặpgỡnhữngngười đồngcấp
Úc là Julie Bishop vàMarise Payne để thảo luận
mở rộnghợp tác và tuần tra trongphạmvi 12hải lýquanh
các đảo nhân tạo Trung Quốc (TQ) xây dựng phi pháp ở
BiểnĐông. Trả lời phỏngvấnbáo
PhápLuật TP.HCM,
bà
BonnieGlaser, chuyêngia từTrung tâmNghiên cứuquốc
tếvà chiến lược (CSIS) tạiWashington, nhậnđịnh tuần tra
trên biển là rất bình thường đối với Mỹ và nước này nên
tiến hànhmà không cần thông báo.
Mỹkhôngcần tuyênbố làmgì
.
Phóng viên
:
Dù chưa công bố kế hoạch chi tiết nhưng
giới quan sát đánhgiáđộng thái tuần trabiểnĐôngcủaMỹ
sẽ làm leo thang căng thẳng tại điểm nóng biểnĐông, đặc
biệt là khi kế hoạch“cứng rắn” củaMỹ được đưa ra ngay
sauchuyến thămchính thứccủaChủ tịchTQTậpCậnBình
đếnMỹ. Bànhậnđịnhnhư thế nào về kế hoạch lầnnàymà
Mỹ đưa ra trướcmột TQ lấn lướt lâunay?
+ Bà
Bonnie Glaser (CSIS):
Đến nay Mỹ vẫn chưa
công bố nội dung bất kỳmột kế hoạch nào và tôi nghĩMỹ
cũng không cần tuyên bố làm gì. Nước này đã tiến hành
các hoạt động đảm bảo tự do hàng hải trên phạm vi toàn
thế giới trong suốt một thời gian dài. Yêu sách của TQ tại
biển Đông là thiếu cơ sở, rất có vấn đề. Tôi nghĩ Mỹ nên
đưa tàuvàophạmvi 12hải lýquanh các thực thể vốn là đá
ngầmđểkiểm traxem liệuTQ cóđang tuyênbố chủquyền
lãnh hải vi phạmCông ước LiênHiệpQuốc về Luật Biển
(UNCLOS) haykhông.Những cuộc tuần tra nhưvậy là rất
bình thường vàMỹ hãy cứ im lặng tuần tra (mà không cần
báo trướcTQ - PV).
.
ViệcMỹ (vàcácđồngminh) đưa tàuvà trực thăng tuần
tra vào các khu vực đảo nhân tạo của TQ có đồng nghĩa
với việc Mỹ bắt đầu thể hiện quan điểm bác bỏ, không
thừa nhận tuyên bố chủ quyền không dựa trênUNCLOS
của ông Tập Cận Bình trong chuyến thămMỹ vừa qua,
rằng “TQ có chủ quyền đối với các đảo trên biển Đông
từ thời xa xưa”?
+Mỹkhôngcóchủquyềnđốivới tất cảđảo tạibiểnĐông.
Việc tiến hành “các cuộc tuần tra tự do hàng hải” (gọi tắt
là FONOPs) không cho thấy dấu hiệu của bất kỳ thay đổi
nàovềquanđiểm trung lậpcủaMỹ trongviệcxácđịnhchủ
quyền tạibiểnĐông.Cácmốiquan tâmcủaMỹvẫngiớihạn
trong các vấn đề tự do hàng hải (gọi tắt là FON), luật pháp
quốc tế và giải quyết một cách hòa bình các tranh chấp tại
khu vực biểnĐông. Điều này là không thay đổi.
Củng cố thựchiệncácmục tiêuanninh
.
Bình luận trên tờ
Wall Street Journal
hồi cuối tháng
8-2015 về chiến lược anninhmới củaMỹ tại châuÁ-Thái
Bình Dương do Lầu NămGóc công bố, PGS Andrew S.
Erickson, Viện Nghiên cứu các vấn đề biển TQ, ĐHHải
chiến Mỹ, nhận định “chiến lược an ninh mới của Mỹ
không thể đi đủ xa tại biểnĐông”. Bà nhận định thế nào
về chiến lược an ninh củaMỹ sau khi nước này tuyên bố
tuần tra biểnĐông?Liệu có phảiMỹ đang khắc phục các
nhược điểm trước đây?
+ Tôi thấyMỹ phải đối mặt với nhiều thách thức lớn
trong chiến lược hàng hải tại châu Á với nhiều mục tiêu
khácnhau.Mỹphải cốgắng thuyết phụcTQgiải quyết các
vấnđề tranhchấp lãnh thổgiữaBắcKinhvới cácnước láng
giềngbằng cácbiệnpháphòabình, đồng thời phải tuân thủ
luật pháp quốc tế.
Bên cạnhđó,Mỹphải tìm cáchngăn chặnTQxâydựng
sứcmạnh quân sự (trái phép) ở biểnĐông, đồng thời trấn
ancácquốcgia trongkhuvực rằngMỹvẫn sẽ tiếp tụcđóng
vai trò đảm bảo an ninh cho khu vực. Việc tiến hành tuần
tra bên trong khu vực 12 hải lý quanh các đá ngầm trước
đây (hiện nay đã bị TQ chiếm và xây đảo nhân tạo, cơ sở
hạ tầng trái phép - PV) làmột trongnhữnghànhđộnggóp
phần thực hiện được cácmục tiêu của chiến lược an ninh
tôi vừa nêu.
Nếukhônngoan, TQ sẽkhông cản trở
tuần tra
. Tờ
Newsweek
dẫn lời EricX.Li,một nhàđầu tưTQ và
cũng làmột nhà khoa học chính trị, rằng“Mỹmuốn kiểm
soát thế giới, còn TQ chỉ muốn ngăn cản Mỹ kiểm soát
các nước láng giềng của TQ”. Bà có cho rằng TQ sẽ tiến
hành các hoạt độngphảnpháomạnh tay để phảnứngnếu
Mỹ tuần tra biểnĐông? Liệu hai bên có thể xảy ra xung
đột hay không?
+Tôi nghĩ nếu thật sựTQ không áp đặt chủ quyền đối
với các vùng biển, ví dụ tại đáVànhKhăn và đá Subi thì
TQ sẽ đủkhônngoanđể khôngngăn cấmhay cản trở các
cuộc tuần tra tự do hàng hải của Mỹ. Còn trái lại, nếu
BắcKinh tiến hành gây cản trở thì điều đó cho thấymột
điều rất rõ ràng rằng TQ đang cố tình áp đặt chủ quyền
tại cácvùngbiểnnàyvàvi phạmUNCLOS. (Dùkịchbản
nào diễn ra), tôi nghĩ rằng các nguy cơ để xảy ra xung
đột là rất thấp.
. Một quan chức quân sự cấp cao TQ tuyên bố thẳng
thừng rằng “có đến 209 thực thể vẫn chưa được bất kỳ
nước nào cát cứ trên biểnĐông vàTQ có thể chiếm trọn
vẹn các thực thể đó. Bắc Kinh có thể tiến hành trong
vòng 18 tháng”. Khi Mỹ tiến hành gây áp lực với TQ
tại biển Đông thông qua chiến lược an ninh mới, liệu
các hoạt động cải tạo đảo trái phép của TQ vẫn sẽ tiếp
tục diễn ra?
+ Mặc dù các quan chức quân đội TQ thường đưa
ra các tuyên bố mang “khẩu khí của nước lớn” nhưng
tôi nghi ngờ rằng TQ sẽ cố gắng tìm cách thâu tóm
các hòn đảo bị nước này chiếm giữ thông qua các yêu
sách khác nhau. Trong thời gian tới, tôi đoán rằng TQ
sẽ tiếp tục hoàn tất toàn bộ các công trình hạ tầng theo
kế hoạch trên bảy thực thể mà TQ chiếm giữ ở quần
đảo Trường Sa.
. Đối phó vớimột TQ không tuân thủ“luật chơi chung”,
về dài hạn, các quốc gianên cóđối sáchnào?
+ Các tuyên bố chủ quyền mơ hồ, thiếu cơ sở của TQ
tại biển Đông chính là nguồn gốc cốt yếu gây bất ổn tại
khu vực. Để kêu gọi TQ đưa ra các yêu sách chủ quyền
hợp với quy định củaUNCLOS, các bên còn lại liên quan
tranh chấp biển Đông phải đảm bảo các yêu sách của họ
cũng đúng quy định UNCLOS. Thế nên Việt Nam cũng
nên cân nhắc, sẵn sàng đưa tranh chấp biển Đông ra tòa
án quốc tế để giải quyết.
. Xin cámơnbà.
▲
Mỹnênbìnhthản
tuầntrabiểnĐông
NguycơxảyraxungđộtMỹ-TrungnhânchuyệnMỹtuầntra
biểnĐônglầnnàylàrấtthấp.
BàBonnie
Glaser, chuyên
giaTrung tâm
Nghiêncứu
quốc tếvàchiến
lược (CSIS) tại
Mỹ.Ảnh:ROF
ViệtNamnên làmgì?
ViệtNamnên tíchcực theosát tìnhhìnhvàđưa racác
tuyênbố rõ rànghơn về tầmquan trọng củamột biển
Đônghòabìnhvàổnđịnh.ViệcViệtNamchính thứcgia
nhậpHiệp địnhĐối tác xuyênThái BìnhDương (TPP)
cho thấyvị thếcủaViệtNamđãngàycànggia tăng.Trên
cácdiễnđànsongphươngvàđaphương,ViệtNamnên
tích cực tậndụng “ngoại giao kênh hai”để kêu gọi sự
ủnghộ và chia sẻ quanđiểmhòa bình và cam kết các
hànhđộng theo luậtquốc tếcủaViệtNam trongvấnđề
biểnĐông. ViệtNamnêngiữ thái độbình tĩnh và thận
trọngđối với tìnhhìnhbiểnĐông và nhất quán chính
sách“bakhông”.
Ba lựachọncủaTrungQuốc
ViệcMỹ tuyênbốđưa tàuvàmáybayvàokhuvực12
hải lýxungquanhcácđảonhân tạomàTQđangbồiđắp
phi pháphàm ýMỹ sẽ tiếp tục nỗ lực đẩymạnh chính
sách“tái cânbằng”sang châuÁ. NếuMỹhiện thực hóa
camkết,Washingtonchứngminhvẫnđặtnhữngưu tiên
chiến lược caođộởbiểnĐông, khẳngđịnh tiềm lực và
khảnăngbảovệcácđồngminh trongkhuvực,đảmbảo
quyết tâm thúcđẩyanninhbiểnĐông.NếuMỹ tuần tra,
TQsẽđứngtrướcba lựachọncơbản.Thứnhất,TQsẽchấm
dứthoặchạnchếpháttriểncácđảonhântạo.Trườnghợp
này là rấtkhóxảy ravì đây làchỉ dấuchomộtTQđangở
“thếyếu”.Điềunàydườngnhư trái ngượcvới tínhquyết
đoáncủaôngTậpCậnBình.Thứhai,TQsẽđiều tàuchiến
đếnbảo vệ cácđảonhân tạo, tăngnguy cơphá vỡ cục
diện tạm thời tại khuvực. Đây là lựachọnkhókhả thi vì
tiềm lựccủaTQvẫnchưathểcânbằngvớiMỹ.Nhiềukhả
năngTQ theochọn lựa thứba, vẫn tiếp tục theo sát tình
hình,phảnđối trêncácphương tiện truyền thôngvàcác
tuyênbốchính thức từnhànước.
PGS-TS
TRẦNNAMTIẾN
,
PhóGiámđốcTrung tâm
NghiêncứubiểnĐông, TrườngĐHKHXH&NVTP.HCM
