CHỦNHẬT 8-11-2015
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
“Thầnđèn”NguyễnVănCưkhẳngđịnhcóthểdidời
“DinhThượngthơ”
sangvị trímớinếucóquyếtđịnh
củaUBNDTP.Ảnh:HTD
TUẤNTHỊNH
D
inhThượng thơ của
thànhGiaĐịnh xưa
được xây dựng vào
nhữngnăm1860,nằm
đốidiệnDinhThống
đốc. Ngày nay, DinhThượng thơ
trở thành tòanhà tr sởSởTT-TT
vàSởCôngThương, địachỉ59-61
Lý Tự Trọng, quận 1, TP.HCM
ngay gócĐồngKhởi.
Cổng thànhQuy thời
chúaNguyễnÁnh
“DinhThượng thơ”, cái tên gọi
một chốn thânquencủangười Sài
GònnằmởgócđườngTựDo, gợi
cho nhà nghiên cứuVươngHồng
Sển buổi sinh thời liên tưởng đến
cảnhvuachúa rongchơivàviết lại
trongcuốn
SàiGònnămxưa
:“Cuối
đườngTựDo, tại bến đò qua chợ
Thủ Thiêm thì có “Thủy các” và
“Lương tạ” lànhà tắmcủavua, cất
trên bè tre”. Ông cũng hình dung
ra quang cảnh của Dinh Thượng
thơ thời bấygiờ: “Lúc chưa cóxe
ô tô lộng lẫy thì đi đó đi đây toàn
là “cuốc bộ”, sang lắmmới được
xe kiếng, xe song mã…Bởi các
cớ ấy nên khúc đường từ Dinh
Thượng thơđổquaDinhPhó soái
rồi ăn xuống tới Cột cờThủNgữ
là xamút tí tè”.
Mấynămnay,khiTPchuẩnbịquy
hoạchkiếntrúccáccôngtrìnhtrongkhu
trung tâmhànhchínhTPbaogồmkế
hoạchdidờivàbảotồntòanhà59-61
LýTựTrọng - tứcDinhThượng thơ
xưa thì nhiều người liên tưởng đến
sự thay đổi trong nội ô thànhQuy
màchúaNguyễnÁnhchoxâydựng.
LàbởikhuônviênUBNDTPvốn
cómộtvịtríđặcbiệttrongkhônggian
đôthịSàiGòntừnhữngbuổiđầu:Nó
làmộtphầncủathànhQuyvàlàđiểm
cuối củamột conkinhdẫn thẳng ra
sôngSàiGòn.ThànhBátQuái-thành
Quy tồn tại từnăm1790doNguyễn
Ánhxâydựng trênkhuđất gò thôn
TânKhaiđể thiết lậpGiaĐịnhkinh
với chu vi 3,8 km cho đến khi bị
pháhủynăm1835.Thànhđượcxây
theokiểuVaubanbằngđá tảngBiên
Hòa, gạch nung, hay đắp bằng đất
tùychỗ, doLebrunvẽhọađồvàkỹ
sưVictorOlivierdePuymanel trông
coi việcxâydựng.
HiệnngãtưLêThánhTôn-Pasteur
làgócphíanamcủa thànhvàđoạn
đườngĐồngKhởi từLýTựTrọng
đến Lê Thánh Tôn chính là một
trong tám cổng thành, dođóngay
ô đất UBND TP hiện tại, đường
Pasteur và ĐồngKhởi cómột độ
dốcxuốngnhẹkhi rakhỏikhuvực
thành cũ. Trong đợt khảo sát năm
1926, JeanBouchot đã khám phá
một phần di tích bức tường thành
này ở một hố khai quật tại góc
đườngĐồngKhởi - LýTựTrọng,
tức ngay vị trí tòa nhà 59-61 Lý
TựTrọng.
Nhiều lần thay tên
đổi chủ
Tòanhà59-61LýTựTrọng trước
đây là tòanhàNhagiámđốcNộiv ,
ngườidângọi làDinhThượng thơ,
dochínhquyềnxứNamKỳxâyvào
những năm 1860 với vai trò điều
hành trực tiếp của các thanh tra sự
v bảnxứvề toànbộvấnđềdânsự,
tưphápvà tài chính của thuộcđịa.
Cho đến năm 1888, chức năng
củacơquannàyđượcnhậpvàoThơ
KýThống đốcNam kỳ (vị trí 213
ĐồngKhởi) và bản đồ năm 1890
cho thấymột tòa nhà quymô lớn
hơn được xây dựng như hiện nay.
Vàođầu thếkỷ20,cơquannàycòn
có tên làVăn phòngChínhphủ.
Sau Chiến tranh thế giới thứ
hai, tòanhàcómột giai đoạnngắn
được dùng làm tr sởBộNội v ,
kể từnăm1955 làBộKinh tế của
chính quyềnViệt NamCộng hòa.
Tòanhà cònxuất hiện trongphim
NgườiMỹ thầm lặng
bảnnăm1958.
Tòanhàđượcxây theokiến trúc
thuộc địa Pháp, nay đã hơn 120
năm tuổi và vẫn giữ được chiếc
cổng sắt được thiết kế tinhxảovà
lối vào lát đá xanh.
Di dời haybảo tồn
vị trí?
Côngtrìnhkhuhànhchínhmớicủa
UBNDTPđượcxâydựng trênôphố
rộngkhoảng18.000m
2
, baoquanh
bởicác tuyếnđườngLêThánhTôn-
ĐồngKhởi -LýTựTrọng-Pasteur,
dựkiếnsẽbốtrítámcơquannhànước
(VănphòngUBNDTP,Vănphòng
Đoànđại biểuQuốchội vàHĐND
TP, SởNội v , SởTT-TT, SởCông
Thương,Banđổimớidoanhnghiệp,
SởTN&MT và SởGTVT), tương
laicókhoảng1.700người làmviệc.
Hiệnhữu trongôphốnàycóhai
công trình kiến trúc cổ được xây
dựngvào thếkỷ19:Tòanhà tr sở
UBND, HĐNDTP (86 Lê Thánh
Tôn) và tòa nhà tr sở SởTT-TT
(59-61LýTựTrọng).Khixâymới
khu hành chính, một vấn đề được
dư luậnquan tâm là“sốphận”của
hai công trìnhnày sẽ như thế nào.
Ngày14-8nămngoái,UBNDTP
ban hành quyết định duyệt nhiệm
v thiết kế để tổ chức thi tuyển
phươngán thiếtkếkhuhànhchính
mới.Trêncơsởnày,đến17-11-2014
SởQH-KT tổchứchội nghị chính
thức cung cấp thông tin cho cuộc
thi tuyển chọn phương án thiết kế
quy hoạch tổng mặt bằng 1/500.
Theo đề bài mà SởQH-KT công
bố, trongphầnyêucầu thiếtkếkiến
trúckhuhànhchínhmới thì tòanhà
tr sởchínhcủaUBND,HĐNDTP
đượcbảo tồn; tòanhà59-61LýTự
Trọng chỉ yêu cầunghiên cứubảo
tồnmặt đứng.
Tòa nhà 59-61 LýTựTrọng có
kết cấu cònnguyênvẹnvàhiện là
nơi làmviệccủahàng trămcánbộ,
côngchức.Nếuchỉyêucầunghiên
cứu bảo tồnmặt đứng thì về căn
bản tổng thểkiến trúcsẽkhôngcòn
được nguyên vẹn. Vàmột vấn đề
rấtđángphảiquan tâm làkiến trúc
mới sẽ “ăn nhập” ra sao với phần
còn lại của kiến trúc cổ.
Theogiới kiến trúc sưTP, giá trị
bảo tồncông trìnhcổnằmởchỗgiữ
nguyênvẹncảvềkiếntrúclẫnkhông
gianđô thịxungquanh.Trongvòng
bánkính500-1.000m tính từvị trí
xâydựngkhuhànhchínhmớiđược
xemlàvùnglõi,hiệnhữunhiềucông
trìnhkiến trúccổvới“tuổiđời”đều
trên100năm, trở thànhbiểu tượng
củaTP.HCMnhưnhà thờĐứcBà,
DinhThốngNhất,NhàhátTP,Bưu
điệnTP, chợBếnThành...
ĐượcbiếtôngLêTháiHỷ-Giám
đốc SởTT-TTTP đã gửi văn bản
cho Thường trực UBNDTP kiến
nghị bảo tồn nguyên trạng kiến
trúc và vị trí tòa nhà 59-61LýTự
Trọng.TheoôngHỷ, côngnăngsử
d ng của tòa nhà vẫn còn tốt. Khi
đã bảo tồn có thể bố trí sử d ng
làm tr sở tiếpkháchquốc tếhoặc
tiếpdân trên địa bànTP.
Trước những ý kiến liên quan
đếnviệcbảo tồn tòanhà, có thông
tinUBNDTPsẽ thamvấncácnhà
nghiên cứu về giá trị lịch sử của
tòa nhà để xem xét, quyết định
phương án c thể về việc bảo tồn.
Do đó hiện nay chưa thể kết luận
được “sốphận” của tòanhà làgiữ
nguyênhay tháodỡ.
◄
DI SẢNSÀI GÒN300NĂM
“
Dinh
Thượngthơ
”
120tuổi
Tồn tại hơn trăm năm, Dinh Thượng thơ -
công trình kiến trúc có vai trò chỉ đứng sau
DinhNorodom (Dinh ThốngNhất) nay
buộc TP phải căng óc giải bài toán di dời và
bảo tồn.
Trướcnhữngýkiến liên
quanđếnviệcbảotồn
tòanhà,cóthôngtin
UBNDTPsẽthamvấn
cácnhànghiêncứuvề
giátrị lịchsửcủatòa
nhàđểxemxét,quyết
địnhphươngáncụthể
vềviệcbảotồn.Dođó
hiệnnaychưathểkết
luậnđược“sốphận”
củatòanhà làgiữ
nguyênhaytháodỡ.
Tòanhà59-61LýTựTrọngcòngiữđượcki ntrúcPhápthuộcđịaPhápgầnnhư
nguyênvẹnđ nc cánhcổng. nh:HTD
Saukhi tổchứccuộc thi vềý tưởngsáng tạo
phươngán thiếtkếkhu trung tâmhànhchính
mới củaTP.HCM, lãnhđạoUBNDTPcơbản thống
nhấtchọnphươngáncủaCông tyNikkenSekkei
để làmđồán thiếtkếxâydựng trong thờigian tới.
TheoSởQH-KTTP, vềhình thứckiến trúc,phương
áncủaCông tyNikkenSekkeiđềxuấtđể tôn tạo
công trìnhbảo tồn - trụsởHĐNDvàUBNDTP
(khốiA), khốinềnkhôngnênquáđồsộngayphía
saucông trìnhnàyvà tốtnhấtcông trìnhbảo tồn
đượcnổibật trênnền trờiTP.Dođóphươngánđã
táchkhốinền thànhhai khối công trìnhcao tầng
nằmhaibên.
Khốinhàngayphíasaucông trìnhbảo tồnkhối
A làcông trìnhbảo tồnphíađườngLýTựTrọng
-ĐồngKhởi (khốiD, hiện là tòanhà59-61LýTự
Trọng)didời sangnhưngcóchiềucao tương
đươngcông trìnhkhốiA.
Cáchbốtrínàytạorahaikhốinềnđốixứngquatrục
chínhcủamặtđứngcôngtrìnhkhốiA,chechắncác
côngtrìnhđãxâydựngnhô lênphíasaucôngtrình
khốiA.Đồngthờiđểphầnthápchínhvàcộtcờcủa
côngtrìnhkhốiAnổibậttrênnềntrờiTP.
Vềphânkhuchứcnăng: Khuvực làmviệccácsở,
ngànhsửdụnghai khốinềncao tầngkếthợpvới
tòanhàDdidời sangvị trímới. Khuvực trụsởcủa
HĐNDvàUBNDTPsửdụng tòanhàA (mặt tiền
hiệnhữu86LêThánhTôn) kếthợpvớiphòngbáo
chí, hội trườngxâymới trên tầng2.
Nhưvậy, căncứ theophươngánnày trụ sở
HĐNDvàUBNDTPhiệnhữuđượcgiữnguyên.
Trongkhi đó, giải phápbảo tồn tòanhà59-61
LýTựTrọng làdi dời vàochínhgiữahai đường
Pasteur vàĐồngKhởi.
DờitòanhàvàochínhgiữahaiđườngPasteurvàĐồngKhởi
