8
THỨNĂM
7-1-2016
P
hap luat
VKSNDTốicaovàVKSNDTP.HCM
chỉđạoVKSNDhuyệnCầnGiờxem
xétlại.Cuốinăm2015,VKSNDhuyện
Cần Giờ đã phải “đính chính” các
quyết địnhđìnhchỉ với lýdokhông
chứngminh được anhMinh phạm
tội.AnhMinhchính thứcđượcminh
oan, cònviện trưởngVKSNDhuyện
Cần Giờ phải thốt lên rằng: “Đây
là bài học đau xót cho chúng tôi!”.
Trước tình hình nhiều CQĐT,
VKS lạmdụng “miễn tráchnhiệm
hình sự”khi không thểkết tội được
nghi can, rất nhiều chuyên gia
pháp luật hình sự có tên tuổi như
nguyênChánhTòaHình sựTAND
Tối cao Đinh Văn Quế, nguyên
Thẩm phán TANDTối cao Phạm
CôngHùng, PhóChánhTòaHình
sựTANDTP.HCMVũPhiLong…
đã lên tiếng phân tích về pháp lý.
Theo các chuyên gia, khái niệm
“do chuyển biến của tình hìnhmà
hành vi phạm tội không còn nguy
hiểm choxã hội nữa” trongkhoản
1 Điều 25 BLHS phải được hiểu
là do chính sáchvề pháp luật hình
sự đã có sự thay đổi theo hướng
không còn quy định hành vi vi
phạm đó là tội phạm nữa. Ví dụ
trước đây trộm cắp tài sản trị giá
500.000 đồng đã bị xử lý hình sự
nhưng hiện nay trộm cắp tài sản
trị giá từ 2 triệu đồng trở lên thì
mới bị tội.
Dùngngười bị hại làm
“phao”
Thờigiangầnđâyđãxuấthiệnmột
thủ thuật mới là lấy lý do người bị
hại rút đơn yêu cầu khởi tố để đình
chỉ điều tra.
VụáncủaanhHuỳnhVănSang(ngụ
thị xãLaGi,BìnhThuận)mà
Pháp
Luật TP.HCM
vừa phản ánh làmột
điểnhình. Tháng6-2007, anhSang
(lúc đómới 17 tuổi) bị cáobuộc dụ
dỗmộtphụnữcâmđiếcbẩmsinh ra
chỗ vắng hiếp dâm.AnhSang luôn
kêu oan. Sau đó, hai lầnTAND thị
xãLaGi kết án anh 36 tháng tù thì
cả hai lần TAND tỉnh Bình Thuận
hủy ánvì chứng cứbuộc tội yếuớt,
mâu thuẫn.
Tháng 1-2010, Cơ quan CSĐT
Công an tỉnhBìnhThuậnnhậnxét
do vụ án xảy ra quá lâu, quá trình
Công an thị xã La Gi thu thập tài
liệu, nhânchứngkhôngvữngchắc;
các nhân chứng đều khai báomâu
thuẫn; người bị hại câm điếc, dù
có mời người phiên dịch nhưng
vẫn làm cho các cơ quan tố tụng
hiểu không chính xác sự việc nên
khôngđảmbảochoquá
trình truy tố, xét xử.Từ
đó, cơ quan CSĐT đề
nghịVKS tỉnh raquyết
định đình chỉ điều tra
vụán, đìnhchỉ điều tra
bị can, miễn truy cứu
tráchnhiệmhìnhsựđối
với anh Sang.
Ngày 28-1-2010,
VKSND thị xã La Gi
đã ra quyết định đình
chỉ giải quyết vụ án, đình chỉ điều
tra bị can, miễn trách nhiệm hình
sựchoanhSang.AnhSangyêucầu
xin lỗi công khai, bồi thường oan
thì tháng5-2010,VKSND tỉnhBình
Thuậnhủybỏ các quyết địnhđình
chỉ của VKSND thị xã La Gi, trả
hồ sơ để Cơ quan CSĐTCông an
tỉnhBìnhThuận điều tra bổ sung.
Sau đó, CQĐT đã ra quyết định
đình chỉ điều trabị canđối với anh
Sang với lý do đại diện người bị
hại rút đơn yêu cầu khởi tố.
Như vậy, dù liên tục kêu oan, dù
các cơ quan tố tụng không thể kết
tộiđượcnhưnganhSangđànhngậm
đắngnuốt cayvìvụáncủaanhđược
đình chỉ “đúng quy định” (khoản 2
Điều 105 BLTTHS 2003). Trường
hợpnày theoLuật Tráchnhiệmbồi
thường của Nhà nước thì không
phải oan.
Theonhiềuchuyêngia, đây làkẽ
hởcủapháp luật tố tụnghình sự, là
sự bất công đối với người bị khởi
tố, cầnphải sửađổi theohướngnếu
nghi cankhôngđồngývới việc rút
yêu cầu khởi tố của phía người bị
hại thì cơ quan tố tụng phải tiếp
tục giải quyết án cho đến khi có
kết luận cuối cùng là nghi can có
tội hay không.
Đổ lỗi người bị oan
Năm 2005, khimới 17 tuổi, anh
Nguyễn Tấn Đại (ngụ huyện Tân
THANHTÙNG
C
ố tình hiểu sai, áp dụng sai
khoản1Điều25BLHSlàcách
phổ biến mà nhiều CQĐT,
VKS sử dụng để “giải quyết hậu
quả” khi không chứng minh được
tội phạm trong những vụ bị tòa trả
hồ sơ để điều tra lại, điều tra bổ
sung. Đã có hàng chục vụ án được
PhápLuậtTP.HCM
phảnánh, trong
đó có vụ cơ quan tố tụng liên quan
đã phải “đính chính” lại lýdođình
chỉ điều tradưới sứcépcủacấp trên
nhưngnhiềuvụkhác thì cơquan tố
tụngmặc kệ, phớt lờ.
Lạmdụng“miễn trách
nhiệmhình sự”
Gầnđâynhất làvụánoancủaanh
TrầnHoàngMinh(ngụấpBìnhPhước,
Bình Khánh, Cần Giờ, TP.HCM).
Tháng 9-2013, một người cùng xã
với anhMinhbịmất trộmmáy tính
xách tay trị giá 6,8 triệu đồng. Cơ
quanCSĐTCônganhuyệnCầnGiờ
điều tra theo đơn trình báo và nghi
vấn anhMinh là thủ phạm.
Sau đó, anhMinh bị khởi tố, bắt
tạm giam hơn hai thángmới được
cho tạingoại.CQĐTkhông tìm thấy
tang vật của vụ án là chiếc laptop.
Mặt khác, dù anh Minh kêu oan,
đưa rachứngcứngoại phạm là thời
điểmxảy ravụ trộmanhđangsửaxe
cho khách, những người khách sửa
xe cũng làm chứng cho anh nhưng
CQĐT, VKSND huyện Cần Giờ
vẫn bỏqua.
Sau khi VKSND huyệnCầnGiờ
truy tố anhMinh, đầu năm 2014,
TANDhuyệnmởphiênxử sơ thẩm
nhưng phải trả hồ sơ để điều tra
bổ sung. Tháng 12-2014, VKSND
huyệnCầnGiờ đình chỉ giải quyết
vụ án, đình chỉ điều tra bị can đối
với anhMinhvì “xét thấy trongquá
trình truy tố, hành vi phạm tội của
Minh không còn nguy hiểm cho xã
hội nữa” (khoản1Điều25BLHS).
TheoLuậtTráchnhiệmbồi thường
củaNhànước, trườnghợpmiễn trách
nhiệmhình sự như trên khôngphải
làoan.Bứcxúc, anhMinhkhiếunại
thìVKShuyện trả lời là đã hết thời
hiệugiải quyết khiếu nại.
Giữanăm2015,
PhápLuậtTP.HCM
đã phản ánh về vụ án này. Sau đó,
Nhữngthủ
thuậtné
bồithườngoan
nguyhiểm
Ngoàicácbấtcậpvềquyđịnh,thựctiễnthihànhLuậtTráchnhiệmbồi
thườngcủaNhànướccònchothấyluậtchưadựliệuđượcnhữngthủ
thuậtmàcơquantốtụngsửdụngđểnébồithườngoankhikhôngthể
kếttộinghican…
Cốtìnhápdụngsai
khoản1Điều25BLHS là
cáchphổbiếnmànhiều
CQĐT,VKSsửdụngđể
“giảiquyếthậuquả”khi
khôngthểchứngminh
đượctộiphạm.
Nhanướcbồithương111tỉ,công
chứcchỉbồihoan676triêuđồng
TheothốngkêcuaBôTưphap,quasaunămthihanhLuâtTrachnhiêm
bôi thương cuaNha nươc, các cơquan có tráchnhiệmbồi thườngđã
giải quyết xong204 vụ yêu cầubồi thường với tổng số tiềnhơn111 tỉ
đồng. Tuy nhiên, chỉ có 22 vụmà người thi hành công vụ làm sai gây
thiệt hại thực hiện tráchnhiệmhoàn trả lại chongân sách với tổng số
tiềnhơn676 triệuđồng.
Từ thưc tênay, nhiêuchuyêngiacho rằngquyđinhcua luât về trách
nhiệmhoàn trảcủangười thihànhcôngvụ làmsaigây thiệthại chưa rõ
ràng, cụ thể, dẫnđếnviệcxemxéthoàn trảchưađược thựchiện thống
nhất vacòn tùy tiện. Cạnhđó, quyđịnhmứchoàn trảcủacôngchứccó
hànhvi làm sai gây thiệt hại chưađảmbảo tính rănđenh mnâng cao
tráchnhiệm thi hành công vụ, hạn chế làmphát sinh tráchnhiệmbồi
thườngcủaNhànước.
Đêkhắcphuchanchêtrên,CucBôi thươngNhanươcchobiêtdưkiên
khi sưa luât sẽbổ sungmột sốquyđịnhcụ thểvề tráchnhiệmhoàn trả
đốivớingười thihànhcôngvụ.Đangchúý, sẽcóquyđịnhxácđịnhmức
hoàntrảdựatrênmứcđộ lỗi, sốtiềnmàNhànướcphảibồi thường; trách
nhiệmhoàntrảtrongtrườnghợpngười thihànhcôngvụvềhưu,đãchết
hoặcnhiềungười thi hànhcôngvụcùngvi phạm. Ngoài ra, cũng s có
quyđịnhvềcáctrườnghợpđượcmiễn,giảmtráchnhiệmhoàntrả; trách
nhiệmphối hợpvới các cơquan liênquan của thủ trưởngđơnvị quản
l côngchức làm sai gây thiệthại...
Canhđo,viêcxửl kỷluậtcungsẽđươcquyđịnhchặtch hơntheonguyên
t cmọitrườnghợpcôngchứccóhànhvitráiphápluậtgâythiệthạiđềuphải
chịutráchnhiệmkỷ luật;đồngthờibổsungcáchìnhthứckỷ luậttươngxứng
vớihànhviviphạmcủangười thihànhcôngvụ.
ĐỨCMINH
AnhTrầnHoàngMinh,người thợsửaxebịoanởCầnGiờ (TP.HCM).
Ảnh:T.TÙNG
Phú,ĐồngNai)bị khởi tố, bắt giam
về tội hiếp dâm trẻ em. Qua bốn
phiên tòa, cuối cùng năm 2008,
Tòa Phúc thẩmTANDTối cao tại
TP.HCMđãyánsơ thẩmcủaTAND
tỉnh Đồng Nai, tuyên bố anh Đại
không phạm tội.
Ròng rã từ đó, anh Đại liên tục
yêu cầu VKSND tỉnh Đồng Nai
xin lỗi, bồi thường oan. Mãi đến
cuối tháng 8-2015,
VKS tỉnh mới có
quyết định không
bồi thường và lập
luận: “Từ lời khai
nhận tội banđầucủa
Đại, công an huyện
đã khởi tố bị can.
Sau khi vụ án được
chuyển lên công an
tỉnh thụ lý thì Đại
khôngnhận tội.Như
vậyĐại đãcóhànhvi cốýkhai báo
giandối để che giấu tội phạm, gây
cản trở hoạt động điều tra chứng
minh người phạm tội, dẫn đến vụ
án xảy ra nhưng chưa xử lý được
người phạm tội. Đại không được
bồi thường”.Trongkhi đó, theoanh
Đại, ban đầu anh phải nhận tội là
do bị đánh đập, ép cung (gia đình
anh từng có đơn tố cáo rằng anh
bị đánh đến ói ramáu).
TS PhanAnh Tuấn (Trưởng bộ
mônLuật hình sựTrườngĐHLuật
TP.HCM) từng chỉ rõ là VKSND
tỉnhĐồngNai“đánh tráokháiniệm”
nhằm né bồi thường oan. Bởi theo
khoản 2Điều 27Luật Trách nhiệm
bồi thường củaNhà nước, người bị
oan không được bồi thường nếu cố
ý khai báo gian dối hoặc cung cấp
tài liệu, vật chứng khác sai sự thật
để nhận tội thay chongười khác và
cố ý khai báo gian dối hoặc cung
cấp tài liệu, vật chứng khác sai sự
thật để che giấu tội phạm. Ở đây,
anh Đại không thuộc trường hợp
thứnhất vì khôngnhận tội thaycho
ai, cũng không thuộc trường hợp
thứ hai vì không khai báo gian dối
để che giấu tội phạm nào đó (thực
tế tòa tuyên anh không phạm tội).
VKS tỉnhkhông tìmđược thủphạm
lại đổ thừa do anhĐại che giấu tội
phạm là vô lý và trái pháp luật vì
trách nhiệm chứngminh tội phạm
là của cơquan tố tụng.
▲
