CHỦNHẬT 17-4-2016
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
TS-KTSNgôViếtNamSơn:
Khôngnên
ủnghộsự lạmdụngquámức thành ra
pha tạpnhiều thứ.Mộtnhà thờmàcóTàu,
có ta, cócảTâyNguyên làkhôngnên.
TS-KTSNGÔVIẾTNAMSƠN
X
âydựngđô thịcầncó
nhiều bản sắc khác
nhau, trong đó bản
sắc quy hoạch kiến
trúc của từng cộng
đồng hợp lại sẽ tạo nên sự gắn
kết tạo thành bản sắc đô thị.
Điểmnhấncủa toàn
khu vực
Nhìn vào kiến trúc tôn giáo ở
Việt Nam, bên cạnh nhà thờ thì
có chùa nhưng bố cục và ý nghĩa
của chùa Phật giáo khác nhà thờ
Cônggiáo.Cuộcsốngsinhhoạtcủa
người dân trong cộng đồngCông
giáohướngngoạinhiềuhơn,vìvậy
nhà thờvới kiến trúccao trở thành
điểm nhấn của toàn khu vực và
thườnggắnkếtvớikhônggiantrường
học, chợ, nhàởcủangười dânbao
quanh. Chùa không như vậy mà
thường tách ra với đời, tránh xa
sự náo nhiệt, gần hơn với thiên
nhiên và cảnh quan, tạo ra không
gian thư giãn.
Trongkhônggianđô thị,nhà thờ
làmột kiến trúc rất caodonhucầu
cầnmột khônggian lớn thật thông
thoángđểchứamột số lượngngười
khá lớncùng lúc.Saunàykhiđô thị
ngàycàngphát triển,xuhướngcao
tầng hóa bùng nổ, nhà thờ không
còn là công trình cao nhất. Một
số nhà thờ bị lọt thỏm trong nhà
cao tầng xung quanh khiến tỉ lệ
nhà thờ nhỏ đi, mất đi ảnh hưởng
không gian kiến trúc, như không
gianxungquanhnhà thờĐứcBà,
nhà thờ khá lâu đời không những
của Sài Gònmà của cả nước. Do
đó, chúng tacầnphảibảovệkhông
chỉ giá trị di sản của các nhà thờ
cổmà còn cảbản sắc củakhuvực
xungquanh, trongđóchiềucaocủa
cáccông trình sẽxâydựnggầnđó
phải được khống chế phù hợp để
giữgìngiá trịkhônggiankiến trúc
cảnhquan.
Cónhữngbiến tấu
pha trộn với bản sắc
địaphương
Xuhướngcàngvề saunàycàng
cónhiềunhà thờvượt ra khỏi ảnh
hưởngbanđầu của kiến trúc châu
Âu, trongđóhoặc làxây theophong
cáchcổđiểnnhưngkhônggiữquy
luật thiết kếvề tỉ lệvàbố trí, hoặc
là bắt đầu có những biến tấu pha
trộn với các yếu tốmang bản sắc
địa phương nhằm giúp người dân
gần gũi hơn với kiến trúc, từ thiết
kế đếnvật liệu, nhân công.Nhưở
KonTum cónhà thờgỗvới nhiều
chi tiết thểhiệnbản sắc củangười
dân cao nguyên, vùng Phát Diệm
kiến trúc nhà thờ kết hợp phong
cách đình chùa...
Tuy vậy, không nên ủng hộ sự
lạmdụngquámức thành rapha tạp
nhiều thứ.Mộtnhà thờmàcóTàu,
có ta, có cảTâyNguyên là không
nên, đâykhôngphảixuhướngnên
khuyến khích.
Mặt khác, hiện nay khi cần
tu sửa cải tạo nhiều nhà thờ cũ,
chúng ta nên cố gắng giữ lại bản
sắc của thời kỳxâydựngđó.Hãy
nhớmỗi nhà thờđều cógiai đoạn
xâydựngvàphát triển, đấy là tâm
huyết củacáckiến trúc sư (KTS),
của cácvị lãnhđạo tinh thần thời
đó, họđã tạonênnhững tuyệt tác
kiến trúc vàmỹ thuật, đấy là giá
trị lịch sử, là một ký ức đô thị
cần gìn giữ.
Khi có cơhội ởnhữngvùngđất
mới, nếu có thể hãy tạo điều kiện
cho các KTS thiết kế những nhà
thờ với phong cáchmới. Tôi cho
rằng thiết kếnhà thờhiệnnaynên
hướng đến sự sáng tạo mới thể
hiện tính thời đại của kiến trúc và
của người Công giáo trong thế kỷ
mới. Trong đó các yếu tố bản sắc
địa phương có thể gây cảm hứng
được nâng tầm thể hiện qua các
vật liệu và kỹ thuật hiện đại của
thế kỷ21.
NHÀ THỜCỔ SÀI GÒN - BÀI CUỐI
KiếntrúcCônggiáo
tronghồnđôthị
LTS: Những nhà thờCông giáo trong không gian đô thị đã
góp phần tạo nên hồn đô thị củaSài Gòn nói riêng và các TP
khác ởViệtNam nói chung. Phân tích của các kiến trúc sư
đã nhiều năm sinh sống tại Sài Gòn...
Chúngtacầnphảibảo
vệkhôngchỉgiátrịdi
sảncủacácnhàthờcổ
màcòncảbảnsắccủa
khuvựcxungquanh.
KTSNGUYỄNHỮUTHÁI:
CộngđồngCônggiáotồntại
cácđặctrưngvănhóariêng
“Linhhồnchính làquákhứ”,một triếtgiađã từng
viếtvàkhinhắcvềcáihồncủamộtTPngười ta
nghĩ lạiquákhứcủanó.NhưvậymộtTPcũng
phầnnào làkýức tập thểcủamộtxãhội, là lịch
sửgắnkếtcưdânmộtcộngđồng, kinhquakinhnghiệmmột lối
sống,nềnvănhóavàmôi trườngchung.Tấtcảyếu tốđógom lại sẽ
tạonêncáidi sảnvănhóaphivật thểgọi làhồnđô thị.
SàiGònsớmxuấthiệnởvị trímũinhọncủacuộcNam tiến tìmđất
sốngcủangườiViệt, trở thành tụđiểmdidân tứxứ, nơigặpgỡ
củanhiều luồnggiao lưu.Quákhứđóđã tạonêndiệnmạovàbản
sắccủaSàiGòn,mộtTPngãbađường, kháchẳnvớinhữngđô thị
truyền thốngViệtNam.
Thậtvậy, vềmặtcơcấuvănhóavànếpsống,SàiGònxưađã tồn tại
songsongnhiềudạngởvàsinhhoạt.Cómạng lướingõxómcủa
ngườiViệt,TPvườncâycủangườiPháp,phốsásầmuấtcủangười
Hoa,đườngphốbazarcủangườiẤn.TPchưabaogiờmang tính
chấtđavănhóa,đachủng tộcnhư thờiđó.ChonênởSàiGòn, khác
vớibấtcứnơinàoởnước ta, tacó thểnhìn thấybêncạnhđìnhchùa
Việt làchùamiếu,hộiquáncủangườiHoa, chùaMiên, thánhđường
CônggiáobêncạnhchùaChà,mosqueHồigiáo,đềnChàm…
Trướccảkhingười PhápđếnViệtNam, cáccộngđồngngườiViệt
theoCônggiáođã tồn tại vớinếpsốngvàcácđặc trưngvănhóa
riêng.Đặcbiệt làvềphươngdiện tínngưỡng.Đãxuấthiệncác
nhà thờ, tuviện, cơsởgiáodụcvàxãhộimangdángdấpphương
Tâykhác lạbởiđãđượckếthợpvớiphongcáchbảnđịa.Trong rất
nhiềunhà thờnhư thếởSàiGòn, tôiđặcbiệt thúvị vớinhà thờ
Cônggiáonhưng lạimangdángdấpViệtởThịNghè.Tácgiả thiết
kế -KTSNguyễnHữuThiện làmộtPhật tử thuần thànhvàchuyên
thiếtkếchùa.Vậymàôngđã thànhcôngcùngvị linhmụckhi
sáng tạo ramộtcông trình tôngiáovừamangphongcáchRoman
(Pháp) vớidángdấp thápViệtcổ.Thápchuôngmái cong lợpngói
ống, hoagió làm theomô-típ trang trí truyền thốngViệtxưa…
KTSNGUYỄNVĂNTẤT
,
PhóChủtịchHộiKTSTP.HCM:
Nhàthờlàmộtquỹkiếntrúc
trongnhữngdòngkiếntrúc
đươngđạicủađôthị
ĐấtnướcViệtNamđãtừngcómộtthờikỳxây
dựngđôthịvớisố lượngcôngtrìnhkiếntrúccực lớntrong lịchsử,
trongđókiếntrúcnhàthờnởrộ,đó làthờiPhápthuộc.Nguyênnhân
tựthânCônggiáovốnđã làmộttôngiáocó lịchsử lâuđời,đượctổ
chứctruyềngiáo, thựchiệngiáo luậtmộtcáchkhoahọcvàhiệuquả
nhất.VìvậymànhàthờCônggiáotrênkhắpthếgiớikhôngriêngViệt
Namcũngđượcquản lýmộtcáchchặtchẽvềchất lượngcũngnhưcó
vị thếkiếntrúctrongbấtkỳkhônggianđôthịnào.
Tại sao trongdi sảncủaViệtNamcáccông trình tôngiáo luôncó
mộtchỗđứnghết sứcquan trọngvềnghệ thuậtkiến trúc?Bởi vì
nócógiá trịnghệ thuậtkiến trúc thật sự.Nhữngdòngkiến trúcđể
lạinhiều thangbậcgiá trị lớn trong lịchsử luôn luônchứađựng
mộtnộihàmvềnghệ thuật.Cônggiáođưa rấtnhiều tinhhoa
nghệ thuậtvàocácnhà thờ.Nhìnmộtngôinhà thờđó làsự tổng
hợp“kinhkhủng”củacác loạihìnhnghệ thuậtkiến trúc, hộihọa,
điêukhắc, trongđócócảsựnghiêncứuđểđạthiệuquảvàhiệu
ứngcaovềánhsáng, âmnhạc, âm thanh…
NhưởViệtNam, kiến trúcđìnhchùa thời thịnh trị rồi saunày là
nhà thờđãđể lạidấuấn lớnvànhìnchungnhữngcông trìnhmà
tấtcảngười thamgia từngườiđầu tưđếnnhà tạo tác (riêngdanh
hiệuKTSsaunàymới cómà thôi), từngười thợ thamgiavàocông
trìnhnếuvới lòngkính trọng, nhiệt tìnhsẽkhông thểchophép
mìnhcóhànhvigiandốinàoởđây.Ở thời kỳđó, chínhnhờsự tập
hợpcủanhữngconngườinhưvậyđã tạo ranhữngcông trình tôn
giáohoành tráng, cógiá trị và thựcsự tôngiáohộiđủđiềukiệnđể
đạtđượcđiềuđó.Nhữngcông trìnhđóvẫncòngiá trị tớihômnay
lànhờnhữngniêm luậtcủa tôngiáo,đấycũng làhành langkiểm
soátcựckỳhiệuquảvì chínhbản thânđối tượngbị kiểmsoáthọ
cũng làngười kiểmsoát.
Tôihơi tiếc làcónhữnggiaiđoạn trongquákhứkhônghiểuvì lý
dogìmàcóvẻnhưmột sốvị chứcsắc lại cósựcan thiệpcánhân
vào tiến trìnhhình thànhkiến trúccủanhà thờnàyhaynhà thờ
khác…Điềunày làkhôngnênvàcầnđể trả lạigiá trịđích thực
củakiến trúc, trongđóKTSđược toànquyền làmnghề.Nhà thờ là
một trongnhữngcông trình tạo ra thách thức rất lớn,đồng thời là
nhữngcơhộiquýđểcácKTS thểhiệnmình.
Làmộtngười theođạoPhậtnhưng tôiphải thực tâmnói rằng:Nhà
thờ làmộtquỹkiến trúcvàvănhóanghệ thuật trongnhữngdòng
kiến trúcđươngđại củacácđô thị.
PHẠMTRƯỜNGGIANG
thựchiện
NhàthờĐứcBàSàiGònđangbịcáccôngtrìnhxungquanh lấnátchiềucao, làmmấtsựhàihòatổngthểkiếntrúc.
Ảnh:NINHDOÃNHIẾU
