CHỦNHẬT 1-5-2016
3
TUẦN THỜI SỰ
Luật&Đời
Nếusuyđoánvôtội,
đãkhôngcóvụXinChào
Chỉ trongvòng10ngày cuối tháng4-2016, lịch sử tố tụng
ViệtNamđã ghi nhậnba vụ ánoannhanh chóngđượcminh
oan. Đó là vụ ông NguyễnVăn Tấn, chủ quán cà phê Xin
Chào, vụ ôngNguyễnVăn Bỉ, chủ “chòi vịt” (cùng ở Bình
Chánh, TP.HCM) và vụ bà Nguyễn Thị Ánh Ngọc ởNhơn
Trạch, ĐồngNai. Các vụ án này đều đã từng được cơ quan
điều tra khởi tố, VKS cùng cấp truy tố hoặc phê chuẩn khởi
tố, bắt tạmgiam.
Thực lòngmà nói nếu báo chí không phản ánh và nhiều
lãnh đạo cấp cao không lên tiếng thì mọi việc chưa chắc đã
được giải quyết rốp rẻng nhưvậy.
Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến oan sai cho người dân,
chochủdoanhnghiệpvô tội?Bỏquachuyệnđộngcơcánhân
(nếu có) thì vềmặt chuyênmôn, tôi cho rằng các cơ quan tố
tụng đã hình sự hóa các quan hệ hành chính, dân sự, kinh tế
và đã vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc tố tụng rất cơ bản,
đó là
nguyên tắc suy đoán vô tội
.
Nguyên tắc suyđoánvô tội làmột trongnhữngnguyên
tắc cơ bản được ứng dụng rộng rãi trong nền khoa học
pháp lýhiệnđại
.Nguyên tắc nàyđã được côngnhận trong
tuyên ngôn nhân quyền năm 1948 và Công ước quốc tế về
cácquyềndân sựvàchính trị năm1966củaLiênHiệpQuốc.
Đó là
Bất kỳngười bị buộc tội nàođềucóquyền suyđoán là
khôngphạm tội chođến khi lỗi củangười đóđược xác định
theomột trình tự do pháp luật quy định bằng phiên tòa xét
xử công khai của tòa án với sự bảo đảm đầy đủ khả năng
bào chữa của người đó
.
Nguyên tắc suy đoán vô tội được Việt Nam cam kết
thựchiện thôngqua sựkiệnViệtNamgianhậpCôngước
quốc tế về các quyềndân sựvà chính trị ngày24-9-1982
.
TrongHiến pháp 2013 và trong BLTTHS của nước ta cũng
đều thể hiện rõ nguyên tắc suy đoán vô tội dưới dạng ba nội
dung chínhnhư sau:
Một là
người bị tìnhnghi, bị can, bị cáođược coi làkhông
có tội chođếnkhi cóbản án cóhiệu lực pháp luật của tòa án
kết tội đối với người đó;
Hai là
người bị tình nghi, bị can, bị cáo có quyền chứng
minhmìnhvô tội nhưngkhôngcónghĩavụphải chứngminh
sự vô tội củamình; họ có quyền tự bào chữa hoặc nhờ luật
sưbào chữa chomình;
Ba là
khi cónhữngnghi ngờvềpháp luật vàchứngcứxuất
hiện thì nhữngnghi ngờnàyphải đượchiểuvàgiải thích theo
hướng có lợi cho người bị tình nghi và bị can, bị cáo. Nếu
còn chưa chắc chắn giữa có tội hay không thì cần suy đoán
họkhông có tội.
Trong vụ ánXinChào và vụ “chòi vịt”, chính ôngĐại tá
NguyễnVănQuý,TrưởngCônganhuyệnBìnhChánh,khi trả
lời báo
Tuổi Trẻ
đã thừanhận lúcđầucóbănkhoănvềchứng
cứ buộc tội nhưng domáymóc, nhận thức và áp dụng các
văn bản pháp luật không chuẩn nên đã để xảy ra oan sai tai
hại. Như vậy, nếu ngay từ đầu ôngQuý và các điều tra viên,
kiểm sát viênmà quán triệt được nguyên tắc suyđoánvô tội
(vàdĩ nhiênkhông cóđộng cơ cánhânnàođấy) thì sẽkhông
bao giờ ra quyết định khởi tố, truy tố oan.
Nguyên tắcsuyđoánvô tộiphảiđược triệtđểápdụng trong
bất cứgiai đoạn tố tụngnào, từkhởi tố, truy tố, xét xửvà thi
hànhán.Nhưngngay từgiaiđoạnđiều tra,nếuápdụngnguyên
tắc này thì sẽ tránhđược oan sai nhiềunhất.
Nguyên tắc suy đoán vô tội cũng có nghĩa cần nhìn
cuộcđời với cái tâm trong sáng, vớiniềm tin làmọingười
xungquanhđangvô tội,mọi doanhnghiệpđang làmăn
đàng hoàng, chỉ khi nào có căn cứ vi phạm rõ ràngmới
xử lý hình sự vụ việc.
Rất mong các cơ quan tiến hành tố tụng, qua vụ án oan
quán cà phê Xin Chào và các vụ án oan gần đây, một lần
nữa rút ra bài học sâu sắc về nguyên tắc suy đoán vô tội.
Chúng tôi cũng rất tâm đắc với kết luận quan trọng của
tân Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại hội nghị đối thoại
củaThủ tướngvới các doanhnghiệpngày29-4vừa qua tại
TP.HCM: Kiên quyết không hình sự hóa các quan hệ hành
chính, kinh tế, dân sự.
Luật sư
TRƯƠNGXUÂNTÁM
,
Ủy viên
BCHLiênđoànLuật sưViệt Nam
LÊPHI
Cómặt tại cảng cá, ôngNguyễn
VănChín,GiámđốcCông tyThủy
sảnBắcĐẩu, đềnghị cầnphảiđịnh
hướnglạithôngtin,chứnhưhiệnnay
không ổn. Thông tin quá loạn làm
dư luậnhoangmang, ngưdânkhổ.
“Nếuđộc thì anhem
ngưdânchết trước rồi”
“Tàucácủangưdânđánhkhơixa
về thìđâucógìmànóicánhiễmđộc.
Nếuđộc thì anh emngưdânđi tàu
chết trước rồi chứ cònđâu. Chúng
tôi cam kết cá rất an toàn và xuất
khẩuvẫnbình thường.Cácnướchọ
kiểmđịnh từngsảnphẩmmàđâucó
gì đâu. Chúng tôi cũng kiểm định
trướckhi xuất khẩu, không cóvấn
đề gì cả” - ôngChínnói.
Chủ tàuLêThị Hương (Nại Tú,
phườngNại HiênĐông, SơnTrà)
chohaycábánchocông tyđểxuất
khẩu vẫn bình thường nhưng bán
cho các tiểu thương đưa vào chợ
không aimua. “Tinđồnmấyngày
qua làm ngư dân chúng tôi điêu
đứng. Nếu thực sự cá nhiễm độc
thì những ngư dân như chúng tôi
sẽchết trước.Cáan toànchúng tôi
mới đem lênbán chứ làm saodám
bán tầmbậy”.
Sau khi thị sát tại cảng cá, ông
HuỳnhĐứcThơ, Chủ tịchUBND
TPĐàNẵng, cùng lãnhđạoTPđã
mua 100 kg cá mang về cho gia
đìnhănvànấuăn trực tiếp tại cảng
cáThọQuangđểkhẳngđịnhcávề
ĐàNẵng vẫn an toàn.
Trong cuộc họp diễn ra chiều
cùng ngày, ông Huỳnh Đức Thơ
cho biết ông rất sốc về tình hình
hải sản của ngư dân Đà Nẵng ế
ẩm, không ai mua. “Ngày hôm
quaTPđã khẩn trươngxácminh,
xét nghiệmnước biểnvà côngbố
nước ở biển của chúng ta không
có nhiễm độc, đặc biệt là không
nhiễm độc kim loại nặng và các
chất khác.CònviệcởFormosa thì
Thủ tướng đã chỉ đạo quyết liệt
xácminhxử lý, đây là sựviệckhá
phức tạpnênbâygiờđangnghiên
cứu, xét nghiệm để công bố rộng
rãi” - ôngThơ nói.
TheoôngThơ, hầuhết bàcon ra
khơiđềugặpkhókhăn,có thực tếbà
con ngư dân lăn lộn ngoài biển cả
tháng trời, ăn cá và tắmnước biển
nhưng tất cảkhôngcóvấnđềgì cả.
Chủ tịch và toànbộ
côngchức, viênchứcTP
sẽăncá
Ông Huỳnh Đức Thơ yêu cầu
các ngành chức năng của TPĐà
Nẵng nói trước dân là phải chính
xác để dân tin. “Chúng ta không
phiêu lưu đánh đổi sức khỏe của
người dân chỉ để bán được cá.
Nhưng khi có kết quả kiểm tra,
xét nghiệm thì phải đưa ra thông
tin chính xác và khách quan. Cá
củangưdân chúng tađánhbắt xa
bờkhôngbị gì cả thì phải côngbố
rộng rãi đến người dân để tránh
tình trạng tinđồn, làm ảnhhưởng
đến cả nền kinh tế của chúng ta.
Không thể để ngư dân khó khăn”
- ôngThơ nói.
Tạicuộchọp,ôngThơđềnghịcác
ngành chức năng phải cam kết cá
ngưdânđánhbắt đưa vềĐàNẵng
phải là an toàn tuyệt đối. Cán bộ,
côngnhânviênTPphải làmgương
ăn trước, tiêu thụ trước thìdânmới
tin.ÔngThơyêu cầuôngNguyễn
PhúBan,GiámđốcSởNN&PTNT,
phảicamkếtcáan toànkhi tớicảng
cá, phải cam kết về nguồn gốc cá
đánh bắt từ đâu về để an toàn cho
người dân. Những vùng biển định
hướngchobàconngưdânđánhbắt
là an toàn tuyệt đối.
Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng
chỉ đạo cácngành chứcnăngphải
tạo kênh phân phối cá sạch ngay
sau cuộc họp. “Phải xác định
khu vực bán cá công khai quy
trìnhxuất xứnguồngốc và chính
quyền cam kết cá đó sạch. Phải
làmnghiêmngặt việcđó, sởY tế,
CôngThương,Nôngnghiệpkiểm
tra rồi đóngdấuvàođócamkết cá
sạch trước nhân dân. Đồng thời,
tuyên truyền cho người dân đến
mua tại các điểm bán cá an toàn,
còn các điểm bán nhỏ lẻ không
được chứng nhận tại các chợ thì
khuyến cáo chưa nênmua”- ông
Thơ yêu cầu.
ÔngThơcũngyêucầucácngành
chức năng tổ chức các phiên chợ
cáan toàn, trướcmắtTP tríchngân
sách 500 triệu đồng yêu cầu Sở
VH-TT&DLcùngquậnSơnTrà tổ
chức hội chợ ẩm thực ngay trong
chương trìnhkhaimạcmùadu lịch
biển Đà Nẵng đang diễn ra. Đặc
biệt, ông Thơ yêu cầu: “Tôi yêu
cầu tòa nhà hành chính củaTP từ
nay chỉ phục vụmột món cá duy
nhất trong buổi trưa.Yêu cầu các
giám đốc sở, ban ngành ở lại ăn
cơmcùng tất cảcánbộ, côngnhân
viên, tôi làm gương trước và sẽ ở
lại ăn cơm cá với toàn bộ cán bộ,
côngnhân, viên chức.Việc chỉ ăn
cá trongbữa trưa tại trung tâmhành
chính bắt đầu thực hiện ngay sau
ngày nghỉ lễ”.
Trướcđó, sángcùngngày,để thể
hiệnnướcbiểnĐàNẵngvẫnan toàn
thì toànbộ lãnhđạoSởTN&MTvà
một số lãnhđạo sởkhác đã đi tắm
biển vàmua cá về ăn.
kết quảkiểmnghiệmchỉ cógiá trị trênmộtmẫukiểm
nghiệmnhưngdùsao thông tinđócũnggiúpcửahàng
nàyvượtquakhủnghoảng truyền thôngvề“ung thư”
tronggiai đoạnđó.
Không có thông tin, không cóminhbạch thì không
thểkhẳngđịnhđược thật hay thau, nênănhaykhông
nên ăn. Một khi vẫn còn người bán miếng thịt, con
cá, bó rau, sản phẩm bất kỳ mà không nói rõ được
tên tuổi, địa chỉ của nguồn gốc sản xuất, chế biến,
phânphối thì không làm sao phânđịnh vàng - thau.
ChuyệncáchếtởBắcTrungBộcũngkhiếnngười tiêu
dùngởTP.HCM lo lắng.Lo lắngcàng tăngkhicó thông
tinbắtđượcmộtxevậnchuyểncáđụcchếtvềTP.HCM.
Nhiều người ở TP.HCM tránh ăn cá biển những
ngày này. Họ không thể biết và có thể là cũng không
tin, rằng những con cá biển ngoài chợ là cámua từ
đâu, cóphải từBắc TrungBộ hay không.
Chúng takhông thể thuyếtphụcđượcngườimuavề
nguồngốc, xuất xứcủaconcá.Muốnngười ta tin, chỉ
cócách làm theoquychuẩn, đúngquy trìnhđểchứng
minh nguồn gốc, xuất xứ, chất lượng.
Mỗi khi nói đến truy xuất nguồn gốc hay các tiêu
chuẩnbắtbuộc trongkinhdoanh thựcphẩm thìvấpphải
không ítýkiến thankhó từngườibán, từdoanhnghiệp.
Đãđến lúc dù khó cũngphải có. Nhất là sau vụ cá
chết tháng4 này.
QUỲNHNHƯ
ÔngHuỳnhĐứcThơ,ChutịchTPĐa
Nẵng
(độimũ)
,ăncáđượcnấutrựctiếp
taicangThọQuang.Ảnh:LÊPHI
LãnhđạoĐàNẵngăncá
nấungaycảngcá
Chiều30-4, ôngHuỳnhĐức Thơ, Chủ tịchUBND TPĐàNẵng, đã tức tốc rời chuyến
làm việc cùng với Thủ tướngNguyễnXuânPhúc tại khu vực phíaNam về ngay TP
để thị sát và nắm tâm tư của ngư dân, đầu nậu thumua cá tại cảng cá ThọQuang
(quận Sơn Trà) trước tình huống hải sản của ngư dân ế ẩm, dân tình hoangmang
không ăn cá.
