CHỦNHẬT 5-6-2016
7
PHÓNGSỰ - NHÂNVẬT
Ngườiphụnữbáncá trênvỉahè luôn
dùngThanaka.Ảnh:XUÂNYẾN
TRẦNNGUYÊN
T
rướccửakháchsạnlàmột
cáichợchồmhổm.Nên
mỗi sáng bước ra, xộc
vàongười làmột tổhợp
cácloạimùithứcăn.Phía
dưới chân là nhớp nháp nước thải
bẩn.Nhưngcóhềgì, nhữngngười
đànôngquấn longi -một loại váy
dàivẫnvuivẻhồnnhiênvừakhuân
vác đồ đạc vào chợ vừa thoảimái
tròchuyện.Họvácmột thùnghàng
đi,xongghé lạicáibànbán trầu, cô
gái nhỏ từ tốn lấy lá trầu, phết vôi,
bỏvàochừng5-6 loại nguyên liệu
khác nhau gồm cau vụn, thuốc lá
vànhững loại bột không rõnguồn
gốc.Họbốcmiếng trầu, nhainhóp
nhép,một lát thìnhổcáiphẹtxuống
đất, tạo ra nhữngđốmđỏ loang lổ
trên khắp vỉa hè...
“Khôngcó loại kem
dưỡngdanào tốtbằng
Thanakacủahọ”
Sáng sớmnhưng trời đãbắt đầu
nóng. Bồ câu và quạ bay qua bay
lại đầy trời. Rồi lũ chimmập ú ụ
này tụ về, đậu dọc theo sợi dây
điện. Sợi dây nối giữa hai bên
đường chùng xuống khi chim về
đậu càng nhiều. Quạ lại kêu inh
ỏi tạo thành một khung cảnh có
phần hỗn loạn. Nhưng có hề gì,
một nhómnhân côngbốc vác vừa
ngơi việc lập tức tụ lại, chơi... bắn
nắpkhoén.Họ túmcáiváy rấtđiệu
nghệ, sà xuống nền đất ẩmmốc,
hồnnhiênchơi đùa.Nếukhôngcó
nhữngdấuvết thời gianvà những
hìnhxăm trổẩnhiện trênngười, sẽ
quênmất đây là nhữngdạng “anh
chị” của bến chợ.
BướcvàonhàhàngCyclocủachủ
ngườiViệtđểănsáng, thấycôquản
lý tênHiềnmiệngnói tay làm, còn
bốn anh phục vụ người bản xứ thì
đang túm lụm tán dóc, chốc chốc
Hiền lạiquay lên,xổmột tràngchen
lẫn tiếngMiến và tiếngAnh quát
nạtgìđó,họ lại tản ra làmviệcmột
cách hồn nhiên.Anh Cường, một
quản lýcủacông tyđaquốcgia tại
Yangonđượccử từViệtNamsang,
bảo: “Chuyện thườngmà. Người
lao động ở đây vẫn quen nếp làm
củacácnhãnhàngphươngTây thì
những cửa hiệubánThanaka chất
thành đống ngoài phố vẫn là lựa
chọnmặc định của việc làm đẹp
của người dân xứ này. Một thanh
Thanaka loại nhỏ có giá khoảng
5.000đồng tiềnViệt, đủdùngmột
tuần, hàcớgì phải dùng tới những
lọdưỡngdagiáhàng trămngàn, vì
đằngnàohọcũngchẳngbaogiờ...
trắng hồng như những cô người
mẫuquảng cáođược.
Và cứ như thế, ở bất cứ đâu, bất
cứ nơi nào ởMyanmar, cứ 10 phụ
nữ thì sẽ có chín người đang bôi
Thanaka đầymặtmột cáchhết sức
tự hào. Còn 10 đàn ông thì có bốn
ngườiquấnlongi,bangườiăntrầuvà
mộtngườibôiThanaka.Một anh to
cao,cơbắpcuồncuộnđangđứngbán
xoài lắc trênphốvớihaivệtThanaka
điệuđàhìnhchiếc lágiải thích:“Nó
giúpchốnglạinhữngnănglượngxấu
và làmột quà tặngcủa tổ tiênđể lại
chochúng tôi.Tôi tựhào lắmkhisử
dụngThanaka trênngười”.
Trên mạng có vô vàn tài liệu
nói về mối liên hệ giữa Thanaka
và văn hóa củaMyanmar. Nhưng
hấpdẫnnhất chính lànhững lễhội
Thanaka trong ngày đầu năm của
họ, nơi mà những thanh Thanaka
tốtnhấtđượcmọingườimangđến,
cùng nhaumài, cùng nhau vẽ nên
nhữngmảngmàu, hình dáng đẹp
nhất trên gươngmặt của nhau, để
ai ai cũnghạnh phúc.
Nỗi nhớcủangười
quét chùa
Rời Myanmar sau những ngày
quanh quẩn chỉ ởYangonmà còn
chưahếtviệc,chúng tôi tựnhủ:“Để
dànhnhững thung lũngcókhinhkhí
cầubay lượn trênđỉnhnhữngđền
tháp, để dànhnhữnghồnước trên
caocónhữngngườicâucáđẹpnhư
tranhvẽ,đểdànhchùađávàngcho
nhữngmùa sau…”.Nhắn tinchào
tạmbiệt anhVũ - à, giờ làmột nhà
sưMyanmar, anhbảonhớ thuxếp
nhiều thờigianhơn, vào thiềnviện
trảinghiệm tu thiềnmột tháng,mới
đúng là hiểuMyanmar.
Chuyếnbaybị trễnên có cơhội
nói chuyệndàihơnvới sưVũ.Anh
kể khimới sang, anh cũng bị sốc,
rấtnặng. “Cómột thếgiớikhácvới
thếgiớichúng taquensốngvẫn tồn
tại song song ở đây. Thế giới của
mình thì dùng tiền bạc làm thước
đo, thế giới của họ dùng sự tự do,
vui vẻ và bình an làm tiêu chuẩn.
Tôi ởđây suốt sáu thángđầu tiên,
chỉ làmmộtviệc làđiquétsânchùa.
Sáu thángquétsân làsáu thángcảm
nhậnđượcnhữngbiếnchuyểnkỳ lạ
nhất trong tâmhồnvàsuynghĩ của
mình…Khôngcónhữngbàigiảng
Phậtphápcaosiêugìđâu, chỉcósự
yên tĩnhvà tự tại lànhữnghạtgiống
màngườiMyanmarđượcgieovào
lòngngay từ thuởnhỏ…Thanaka
chính là sựkết nối giữaconngười
với thiênnhiên, cái kết nốimà thế
giới hiện đại đang dầnmất đi khi
chúng takhông cónhững tiếpxúc
trực tiếpvới cây cỏnữa…”.
Sânbayvẫnnóng.Tôi lấy thanh
Thanaka trongba lôra,màimàimột
chút,bôi lênmặt.Nghecáimátdịu
ôm lấy lànda, cái cảmgiácnhưđất
sét đang co lại trênmặt mình. Và
tôi tinđó làmột thứhạnhphúcbình
dị, giảnđơnnhưviệc anhVũquét
lá sânchùa.Hiểuniềmvui bìnhdị
này sẽ hiểu vì sao tất cả sách viết
vềMyanmar đều gọi nó là miền
lãng quên, để hiểu vì sao đa phần
hìnhảnhchụpcác thiền sưđi khất
thựcởMyanmarđềughi lại từphía
sau…”.
◄
BỤI ĐỜI ỔCHUỘTỞMYANMAR - BÀI CUỐI
Bíquyết
làmđẹp
huyền
thoạicủa
ngườiMiến
Từ bảy ngày tuổi, người Myanmar bắt đầu
được dùngmột loại mỹ phẩm thiên nhiên
đặc biệt: bột vỏ cây Thanaka. Và những
gươngmặt bôi Thanaka thành từng vệt tròn
hay điệu đà hình vẽ trở thànhmột dấu ấn
đặcbiệt,một côngcụ kết nối giữaconngười,
văn hóa và tự nhiên.
loạimỹ phẩm thiên nhiên này. Sau
hơn 1.000 năm kể từ lời truyền dụ
này thìmỗi sáng sớm, khi vừa ngủ
dậy, người dânMyanmar đều lấy
thanhgỗThanaka ra,mài với nước
trênmột phiếnđánhỏ, bôi lênmặt,
lên tay, lênngười.Vàiphút sau, loại
“kem”nàysẽkhô lạivàhọ tung tăng
rakhỏi nhà.
Mặcchocácbảngquảngcáongoài
trời, các chiếndịch tiếp thị rầm rộ
Quốctếhóabíquyết làmđẹp
NgườiMyanmar tấtnhiên là…ngămđen, khimà thời tiếtcảnửa
năm trời luôn trong tình trạngnóngđổ lửa.Nhưng trongmộtghi
chép ítngườibiếtđếnvềMyanmarcủaTSDavidHonegger,nhà
sáng tập tổchứcSt.GallencủaThụyĐiển,ông thấymộtđiềukhác:
“Khi tôinhìn thấy làndahoànhảocủabàAungSanSuuKyi, tôi
thấyquá tiếcvìđãkhôngbiếtđến loạimỹphẩmbímậtmang tên
Thanakacủavùngđấtnày.Nhưngcũngmay là trễcònhơnkhông,
khimàThanakacó thểcứuvãn làndacủabấtkỳaiởbấtkỳđộ tuổi
nào”.Và từnhiềunămnay,DavidđãbắtđầumangThanaka - loại
bộtmài ra từ loại câygỗcùng têncủaMyanmarvềThụySĩvới tham
vọngquốc tếhóabíquyết làmđẹpđãcóhơn1.000năm tuổinày.
TừThanakatới…bồkết
Tôi chụpảnhmìnhđangbôiThanaka,để lênFacebookvàhỏi:
“ViệtNammìnhcómónnào tương tựvậykhông?”. Lập tức, có
rấtnhiềucâu trả lời.TSĐăngLong, chuyênngànhcôngnghệ
sinhhọcởMỹ, khẳngđịnhngay:bồkết.ChịHuệĐỗ -TổngGiám
đốcCông tyTarachuyênvềmỹphẩm thiênnhiên thì kểmộtdọc
dài: cámgạo, nghệ. Rồinhiềungười khác lại vàobổsungnhững
dược-mỹphẩm thiênnhiênkháccủaxứmình:dầumùu,mậtong
chanhđào…Nhìnmộtdanhsách toànnhững thứ tưởngchỉ còn
trongkýức, chợtnghĩ vềThanaka, vềphépmàumà loạimỹphẩm
thiênnhiênnàyđangnắmgiữđể làmnền tảngchovănhóabản
địaphát triển, chomộtcơhộimang thứđặc trưngnàyđi xahơn
vàchomộtniềm tựhàocủangườidânMyanmar.
Thanakachính làsự
kếtnốigiữaconngười
với thiênnhiên,cáikết
nốimàthếgiớihiện
đạiđangdầnmấtđi
khichúngtakhôngcó
nhữngtiếpxúctrực
tiếpvớicâycỏnữa…
Mộtembéđộihoasứởchùa.Ảnh:FERNANDO
việc rất thư giãn, không
vộivàngvàcóphần thiếu
phấnđấu.Họđi làmmà
bị bắt mặc quần dài và
ngưngăn trầu làkhó lắm.
Họvàohọpmàkhông lôi
góitràxanhlênmenđểăn
vặt làbuồn lòngngay...”.
Anh Cường đã qua
Myanmarđượchơnmột
năm và đang vật vã với
một nhiệm vụ tưởng
chừng bất khả thi: Gia
tăng doanh số các nhãn
hàng chăm sóc cơ thể.
“Trong niềm tin vững
vàng của mọi người ở
đây,kểcả...nhânviênbán
hàng thì trên đời không
có loạikemdưỡngdanào
tốt bằngThanakahuyền
thoại của họ cả...”.
Cứngủdậy làbôi
Truyền thuyết kể rằng
có một hoàng hậu của
vương quốcBurma thời
xưa nhặt đượcmột đoạn
gỗThanaka,màiravàbôi
lênmặt. Rồi bà trở nên
xinh đẹp tuyệt trần, đến
mức đức vua phải làm
một bài thơ dài để tụng
canhansắccủa...Thanaka
và truyềncho toànbộdân
chúng tích cực sử dụng
