CHỦNHẬT 26-6-2016
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
ĐẠI THẮNG
thựchiện
K
ết quả trưngcầudân
ýmớiđây tạiVương
quốcLiên hiệpAnh
vàBắcIreland(trong
bàinàygọi tắt làAnh)
cho thấyđasốngườidânnướcnày
quyếtđịnh rờikhỏiLiênminhchâu
Âu(EU).TS
BùiHảiĐăng
,chuyên
gia nghiên cứu châuÂu, Trường
ĐHKHXH&NV - ĐHQuốc gia
TP.HCM, nhậnđịnhviệcAnh rời
khỏiEU (phong tràoBrexit)sẽcòn
dẫn đến nhiều hệ lụy nguy hiểm
cho khối này.
Sựgiằngconội bộ
nướcAnh
.
Phóngviên:
Saukhi trưngcầu
dân ý Anh đã quyết định rút khỏi
EU.Theoông,đâu lànguyênnhân
đáng ch của “cuộc chia tay”
rất có thể sẽ sớmdiễn ra vào thời
gian tới?
+ TS
Bùi Hải Đăng:
Nguyên
nhânngườiAnh
muốn rút khỏi
EUđãđượcđưa
ra từsớmvàcó
nhiềunhưngtrực
tiếp nhất vẫn
là việc người
ta lo sợvề tình
trạngdânnhập
cưvàoEU, tình
hình kinh tế khó khăn, nợ công ở
một số nước thành viên. Ngoài ra
còn có các nguyênnhânkhác như
Anh là một thành viên đặc biệt
củaEUkhôngphải vì vai tròvàvị
trí củaAnh trong EUmà vì luôn
được ưu ái từ khi đàm phán gia
nhập cho đến hiện nay. Cụ thể là
Anhkhông thamgiavào liênminh
tiền tệ (không sử dụng đồng tiền
chung euro), không tham gia vào
HiệpướcSchengen.Điều50Hiệp
ước thành lậpEU (TEU) chophép
cácnước thànhviêncó thể rút nếu
thôngbáo chính thứcvà tiếnhành
thương thảomột thỏa thuận rút lui.
Tôi nghĩ ít nhất cũngphảimất hai
nămđểAnhchính thứckhôngcòn
là thành viênEU.
. Tỉ lệ chọn rời kh i EU vàở lại
EU tươngứng là51,9%và48,1%.
Trong đó khu vực Scotland, Bắc
Ireland, London và cận London
khôngmuốnrờiEU.Nhưng lợi th
này đ mất đi do tỉ lệ ủnghộ thấp
ở khu vực phía Bắc Anh. Tai sao
lại co sư chênh lêch mong muôn
giữa cac vùngnay?
+ Tỉ lệ 51,9% và 48,1% cho
thấy không hẳn đại đa số người
Anhmuốn rờiEUvà sựphânchia
tỉ lệ phiếu theo vùng cho thấy sự
giằng co tương đối lớn trong nội
thấy những tác động tức thì như
sự chaođảo của thị trường chứng
khoán, đồngbảngAnh rớt giámột
cách kinh khủng chưa từng có
kể từ năm 1985; không ít người
thuộc giới trẻ bày tỏ thái độ khó
chịu khi mà các bậc chamẹ, chú
bác và anh chị củamình đã tước
đi quyền tựdođi lại và sinh sống
trên27quốcgiacủahọ.Thậmchí
họnêukhẩuhiệu“cácbậc tiềnbối
cướp đi tương lai của chúng tôi”.
“Nhàchung” là
hình thức, bảnchất
là “hợpđồng”
.
Ông đanh gia như thế nao về
vai tròcuaAnhvơi khôiEUvềgiải
quyết cac kho khăn cua EU thơi
gianqua, điênhình labônvânđề:
Nơ công, suy giảm kinh tế, khung
bô va nhâp cư?
+Anh lànềnkinh tếgầnnhư lớn
thứ hai trongEU sauĐức nên vai
tròcủaAnh trong thờigiancùngvới
các quốc gia khác trong việc giải
quyết nhữngkhókhăn của vấnđề
nợcôngvà suygiảmkinh tế trong
thờigianvề lý thuyết làquan trọng.
Thếnhưngdù làmộtđối táckinh tế
rất lớn của EU nhưng cũng chính
nướcAnh lại biểuhiện làmộtmắt
xíchyếu tronggắnkết kinh tế với
EU khi nước này không tham gia
vào liên minh tiền tệ. Đồng thời
vai trò củaAnh trong các vấn đề
về khủngbốvà nhập cư thực chất
cũng không nhiều bởiAnh không
tham giaHiệpước Schengen.
.Cònvai tròcuaAnh trongkhôi
EU vềmặt bản sắc EU thì ơmưc
đônao, thưaông?
+ Từ góc độ nỗ lực xây dựng
một bản sắc chung, việcAnh rút
khỏi EU ít nhiều cũng tiếc nuối,
tác động không tốt và không hề
nhỏđếndự ánxâydựngmột ngôi
nhà chung châuÂu. EU cónhững
khát khao cho nền hòa bình vĩnh
cửucủakhuvựcnày trêncơsởcủa
một cơ chế “siêuquốcgia”không
có sự tồn tại củachủnghĩadân tộc
hẹp hòi, xóa bỏ triệt đểmọi xung
đột.Nhưngnhìn lại, trongsuốtquá
trình hình thành và phát triển của
EU,Anhvẫn làmột thànhviênđặc
biệtgiữchomìnhnhữngnét riêng;
hay nói một cách khácAnh vẫn
chưahoàn toànhội nhậpvàocộng
đồng khu vực này ở nhiềumặt cả
về kinh tế, chính trị, văn hóa hay
ngay cả địa lý vẫn làmột khoảng
cách khônghề nhỏ.
Tôi nghĩAnhkhôngphải làmột
trong sáu thànhviên sáng lậpnên
nướcnàycũngchỉ chia sẻcómức
độvề lý tưởng, lợi ích chung của
EU. Đối với Anh, việc tham dự
vào EU như làmột hình thức ký
kết “hợp đồng kinh tế” (không
phải làmột thị trường chungduy
nhất)nênkhi ngườiAnhcảm thấy
lợi ích không còn hoặc bị đe dọa
thì việc “thoát” là bình thường.
Theo tôi, việc kết nạp Anh và
vai trò của Anh trong EU nặng
về chính trị, về những toan tính
chính trị của giới lãnh đạo EU,
trước đây là EC.
Tấncông “niềm tinEU”
.ViêcAnhrờiEUảnhhươngnhư
thếnaođếncâu trúcchinh trị, bản
săcvaviệcgiảiquyếtcackhokhăn
cuaEU trong thời gian tới đây?
+Tôi vẫn cho rằngAnh rời EU
không ảnh hưởng thật sự nghiêm
trọng đến việc giải quyết những
khó khăn hiện tại hay vấn đề của
bản sắc châuÂu nhưng có lẽ ảnh
hưởng lớnđếnnhữngvấnđềchính
trịvàkinh tếxuấtphát từnhữnghệ
lụykhiAnhchính thứcrútkhỏiEU.
Thứnhất, đây làmột tiền lệxấu
ít nhiều đang chứngminh cho sự
đúngđắncủachủnghĩahiện thực
trongquanhệquốc tế (lợi íchquốc
gia, quyền lực quốc gia là trên
hết; không tin có sự hợp tác nào
là vĩnh viễn - PV). Trong khi EU
tin vào chủ nghĩa tự do, đề cao
hợp tácmangvề lợi ích chungkể
từ khi sáu nước Tây Âu ủy thác
một phần chủquyền củamình, lờ
đi những nhà hiện thực, cùng bắt
tayxâydựngcộngđồng than thép
châuÂu từnăm1951 thì nayquan
điểm này đã bị Brexit tấn công.
Điều này rất nguy hiểm nếu tình
trạng khó khăn về kinh tế, bế tắc
về chính trị cùng với nạn khủng
bố kéo dài.
Thứhai, vẫncònđókhảnăngvề
việc một số quốc gia hoặc người
dân ởmột số quốc gia khác cũng
cóýmuốn rút khỏi EU.Tôimuốn
nhấn mạnh là ý muốn vì chính
những ýmuốn cũng có thể gây ra
nhữngvấnđề chính trị từnhỏđến
lớn cho chính trị nội bộ của các
nước thànhviên và choEU.
Thứ ba, trong trường hợp giải
quyết khôngkhéo cácvấnđềhiện
tại saukhiAnhhoàn toàn rút khỏi
EU sẽ là cơ hội cho các quốc gia,
vốn không mấy hào hứng cổ vũ
hayủnghộ chomột EUphát triển
hùngmạnhvì đangcónhữngmâu
thuẫn với EU, điển hình nhưNga
và TrungQuốc. Vì thế, rất có thể
EU sẽ gặp phải những khó khăn,
sức ép mới phát sinh từ góc độ
quanhệ quốc tế.
. Xin cámơn ông.
■
Brexit:
Chủnghĩa
dântộc
hẹphòi
lênngôi?
NếuAnh rời EU thì đó làmột tiền lệ xấu
cho quá trình xây dựng ngôi nhà chung
châuÂu.
bộ dân chúng củaAnh. Theo tôi,
có lẽ nguyênnhânnằmở sựkhác
biệt trongnhận thức và vấnđề về
cânđối thông tinvà truyền thông
giữa các vùng, khu vực củaAnh.
Có quá nhiều người đã hoảng sợ,
một nỗi sợ có cơ sở (sau các vụ
khủng bố, bê bối tấn công tình
dục, suy giảm kinh tế do gánh
nặng phúc lợi xã hội... liên quan
đến người nhập cư xảy ra ở châu
Âu)nhưngcũngcóphần thiếucân
nhắc, thiếu tỉnh táovề lợi ích thật
sự (biểu hiện là những nơi như
Scotland, Bắc Ireland, London
và cận London vẫn tin vào EU).
Thế nên sau khi có kết quả trưng
cầu dân ý, không ít những người
bỏ phiếu ủng hộBrexit đã bày tỏ
sự tiếc nuối và hối hận vì nhận
“Giọtnướctràn ly”đểEUcảitổ
DùnếuAnh rời EU thì tôi tin làkhôngcóhiệuứngdominodẫn
đếnviệcmột sốquốcgia thànhviênkháccũngsẽ trưngcầudân
ývà rútkhỏi EUnhưAnh.Nhưngkhông thể loại trừkhảnăngnày
mộtcách tuyệtđối,phụ thuộcvào rấtnhiềuyếu tố.Trongđó, cơ
bảnnhấtvẫn là tìnhhìnhkhókhănởchâuÂuhiệnnaycả từ lĩnh
vựckinh tế tài chínhchođếnvấnđềvềnhậpcưvàanninhđược
giảiquyếtnhư thếnào.Nếunhìn lạcquan, tôi cho rằngBrexit
cũng làmộtđộng lựcđể lãnhđạoEUnhìn lại,đánhgiá lạimọigóc
độđể từđóđiềuchỉnh, thayđổihướngđếnmộtchâuÂuổnđịnh
vàbềnvữnghơn,bởi cải tổEUvốnđãđượcnhiều lãnhđạokhối
nướcnàynhắcđinhắc lạinhiều lần.
ĐứctrướcđâytuyênbốsẵnsàngđểAnhrờiEUchứkhôngthỏahiệpvềnguyên
tắcngười laođộngđượcphéptựdođi lạitrongkhốinày.Trongảnh:Thủtướng
ĐứcAngelaMerkel (phải)vàThủtướngAnhDavidCameron.Ảnh:AFP
