CHỦNHẬT 26-6-2016
7
PHÓNGSỰ - NHÂNVẬT
Chândungôngchủ
NhịThiênĐường -
ViKhai.
PHẠMTRƯỜNGGIANG
K
hi cònhọccấp I, bọn
trẻconchúng tôiđều
biết câu đồng dao:
“Nhất dương chỉ,
Nh thiênđường,Tam
tông mi u, Tứ đổ tường, Ngũ v
hương, Lục tào xá”,
bốn câu sau
lúc đó chưa biết là gì, chỉ biết hai
câu đầu. Nhất dương chỉ là môn
võ tuyệt luân trong truyện kiếm
hiệpKimDung,màngàyđókiếm
hiệpKimDung người miềnNam
phầnnhiềuđềunằm lòng.DầuNhị
ThiênĐường cònphổbiếnhơnvì
phụ nữ, nhất là các cô, các bà lớn
tuổi ít ai khôngcó trong túimột lọ
dầu ve bằng ngón út đựng ít dầu
màu nâu đỏmang nhãn hiệu ông
Phậtmập này.
Dầuxàimọi lúc,mọi nơi
Tôi hồi nhỏ vẫn được bà thỉnh
thoảngnhờra tiệm tạphóamuadầu
NhịThiênĐườngmỗi khi hết.Rất
khóquên cái cảmgiác cầmvềhộp
giấy vuông vức, lấy chai dầu đưa
cho bà, còn hộp giấy và tờ hướng
dẫn sử dụng chữ nhỏ li ti thì gỡ ra
liệngvôsọt rác.Hãngsảnxuất luôn
kèm tờhướngdẫngấpnhỏcuộnsẵn
trongkhingườidùngchẳngmấykhi
xemvìđềubiết rõcáchdùng từ lâu.
Dầu Nhị Thiên Đường lúc đó
được bà con lao động gọi là “dầu
trịbábệnh”vìhễkhóở làngười ta
lấy ra xài.Đauđầu lấy ra thoa hai
thái dương, ho thoa cổ, đau bụng
thoa chỗ bao tử, cảm lạnh sổmũi
thoahai lỗmũi,cầncạogió thì thoa
lưng,đaucơđâu thoađó.Cầnxông
hơi khỏi cầnkiếm láxôngchimắc
công,nhỏvàigiọtdầuvàonồinước
sôi làxong, chẳngmay trúng thực
cũngchovàigiọtvào lynướcnóng
uống.Thậmchícôntrùngcắn,dịứng
cũng thoa, rồi mèo cào, gai xước,
chảymáu thìdầuxàinhư thuốcsát
trùng hay cồn y tế. Đếnmức sâu
răngcũng lấycây tămquấnmiếng
bônggòn thấmdầu chấmvào chỗ
đaunhức… thì đúng làxài dầuđã
thành… nghiện.
Nhiều ngườimiềnBắc rất ngạc
nhiênkhi thấyngườimiềnNam,kể
cả nam giới thường hay bỏ trong
túi một lọ dầu nước nhưmột thứ
bửu bối phòng thân khi ra đường.
Đó là thói quen dùng dầu gió rất
khó bỏmột thời.
Một thời vangbóng
DầuNhịThiênĐườnglàsảnphẩm
củanhà thuốcNhịThiênĐườngcủa
người QuảngĐông do gia đình họ
Vi sáng lập.Banđầuchỉxuấthiệnở
nhữngkhuvựccóngườigốcQuảng
ĐôngởChợLớn, sau landần ravì
ngườiViệtdùngrấtnhiều,đâylàmột
trongnhữngsảnphẩmrất lâunămở
ViệtNam,cócơsởkhácởMalaysia,
Singapore...TạiChợLớn,nhà thuốc
đặt ở 47Canton, sau này là Triệu
QuangPhục.Trongcuốnniêngiám
ĐôngDương1933-1934cònghi lại
rõràng:NhịThiênĐườngPharmacie
asiatique47ruedeCanton,Telephone
no58DirecteurVi-KhaiChợLớn.
Sản phẩm chủ lực ban đầu của
nhà thuốcNhịThiênĐường làngoại
cảm tán,một loại thuốc trị cảm rất
hiệu nghiệm, bán rất chạy. Ngoài
ra còn dầu, gồm hai loại: dầu gió
nước và dầu cù là cùngmang tên
Nhị ThiênĐường.
Giaiđoạnđầudầucù làbánđược,
vì lúcđóngườimiềnNamưadùng
dầucù là, trongđócóhiệuMacPhsu
dongườiMyanmar(còngọilàngười
CùLà) sinh sốngởViệtNambán.
Dầucù làMacPhsucũngđivàocâu
đồngdao
“B nbonsicula,bánh tây
s a hột gà, d u c làMac Phsu”
cho thấysảnphẩmcũngrấtđượcưa
chuộngnhưngsaunàynhiềungười
thích chuyểnqua xài dầugiódạng
nướchơnvàđócũng là lúcdầuNhị
ThiênĐường lênngôi,bánkhắpcả
ĐôngDương. Thậm chí đã có lúc
từNhịThiênĐườngđượcdùngđể
nóivềdầugió, tương tựnhưHonda
được dùng để nói về xemáy.Mãi
sau nàyNhị ThiênĐườngmới có
mộtđối thủxứng tầm làdầukhuynh
diệpBác sĩTín.
Câycầumang tên
Nhị ThiênĐường
Bên bờ kênhĐôi thuộc quận 8,
trên trục lộ giao thông từSài Gòn
điLongAncómột câycầubắcqua
đượcxây từnăm1925bởinhà thầu
Vallois-Perret. Cầu có nhiều nét
kiến trúc rất đẹp, đặc biệt ở phần
ban công thép và các trụ đèn trên
cầucónét đặc trưngkhông thể lẫn
lộnvới bất kỳ cây cầunàokhác.
Docầu từ lúcxâydựngđãmang
tênNhịThiênĐườngvàđãcókhá
nhiều giai thoại về têngọi này.
Cógiai thoại cho rằng trướcđây
nhà máy sản xuất thuốc và dầu
Nhị ThiênĐường nằm ở bên phía
đườngTrầnHưngĐạovàNguyễn
VănDũng,còncôngnhân thìởkhu
vựcngoại thànhphíabênkiakênh
Đôi.Hằngngàyđể đi đến chỗ làm
các công nhân đều phải đi đò qua
kênhĐôi rấtmất thời gianvànguy
hiểm. Ông chủNhị ThiênĐường
quyết định bỏ tiền cùng với chính
phủ NamKỳ lúc đó xây nên cây
cầu này để làm việc thiện cho dân
chúng thuận tiệnđi lại, trongđócó
các công nhân của ông. Cũng có
giai thoại cho rằng khi xây cầu thì
chính phủNamKỳ vận động ông
chủNhị ThiênĐường ủng hộmột
phần tiềnxâycầuđểđổi lấyviệcđặt
têncầuchứkhôngphải toànbộkinh
phí xây cầuvì số tiềnnày rất lớn.
Giai thoại khác là kinh phí xây
cầuđềudochínhphủNamKỳ lúc
đó bỏ ra. Do ở gần ngay nơi chân
cầu vốn cómột dãy nhà kho lớn
là nơi chứa gạo và sản phẩm của
dầuNhị ThiênĐường. Trước đây
địa điểm này được dân chúng gọi
là kho Nhị Thiên Đường nên khi
xâycầuxong,người ta lấy luôn tên
NhịThiênĐườngđặt chocâycầu.
Khôngrõ trongcácgiai thoại trên
cái nào là chính xác nhất nhưng
chắc chắn là đều có liênquanđến
nhãn hiệuNhị ThiênĐường.
Quảngcáo vàquảngbá
chữQuốcngữ
Để trở thành một thương hiệu
lớn, đương nhiên không thể thiếu
sự thành công của quảng cáo. Để
quảng bá nhãn hiệu Nhị Thiên
Đường, ôngchủđãchọncáchkhá
độc đáo, đó là thayvì đăngquảng
cáo trên sách, báo thì ông ta thuê
một số trí thức viết ra các bộ sách
quảng cáo bằng chữ Quốc ngữ,
luôncảchữPhápvàHángọi là
Vệ
sinhchỉnam
.Trongcuốnsáchnày
in đầy hình ảnhvà chữquảng cáo
cho các caođơnhoàn tán củaNhị
Thiên Đường, đồng thời in kèm
vào trong đó các loại thơ văn để
ngườixemcó thểđọc thêm.Chẳng
hạnbên cạnhquảng cáodầu cù là
ÔngTiên là tríchđoạn thơ
LụcVân
Tiên
,bêncạnhnhãnhiệuNhịThiên
Đường là từngphần
Nghĩahiệpkỳ
duyên
, bộ truyệnngôn tìnhcựckỳ
ănkháchvềmối tìnhViệt -Khmer
lúcđó củaNguyễnChánhSắt hay
còn gọi Chăn CàMum (tên nhân
vật chính). Nhiều khi khách đang
đọcquảngcáo thuốcxổ lãi thìđược
đọc thêm
Hậu chàngLía
, hay các
mối tìnhuyênương lyhậncủaHồ
BiểuChánh...
Ban đầumấy tập sách này tặng
cho khách mua thuốc hay khách
qua đường để quảng cáo nhưng
sau khách xin nhiều quá để đọc
nên cuối cùng nhà thuốc phải in
số lượng lớnvàbánvới giá rẻ, chỉ
vài cắcmột bản. Sách này không
bánởnhà sáchmà bánở chợ, bến
xe… cho người lao động, khách
bình dânmua đọc.
Nhữngnhàvănkhôngcó tiền in
sách đã chọn cách đưa in ở sách
quảng cáo nhà thuốc, đây cũng là
mộtkênh tốtđểđưađược tácphẩm
đến với người đọc.
Trongcuốn
Phêbnhvàc o luận,
nhà phê bìnhThiếu Sơn đã kể lại:
“Lần đầu tiên tôi được đọc cụHồ
Biểu Chánh trongmột cuốn sách
quảngcáocủanhà thuốcNhịThiên
Đường.Tôi đểý tới tiểu thuyết của
cụrồikiếmcoiởloạisáchnhưnhững
truyệnTàu in xấu, để hạ 4 cắcmà
luônluônbándướigiáđó.Khitôigặp
cụ, tôi thườngkhuyêncụsoạn lại tất
cả tiểu thuyếtcủacụcho in lại, trình
bày như loại sách củaTựLựcVăn
ĐoàncủaTaoĐànhayTânDân.Cụ
nghe ýkiến của tôimột cách chăm
chúcóvẻ tán thànhnhưng rồi lạibỏ
quachođếnnỗi tớinaymuốnđọc lại
những tácphẩmcủacụcũngkhông
biết kiếmđâucómàđọc”.
Vì sao nhà vănHồBiểuChánh
khôngmuốn in sách đẹp?Vì ông
biếtnếusách inđẹpsẽphảibánmắc
vànhưvậy sẽkhôngđếnđược tay
những độc giả bình dân thân thiết
của ông. Chính nhờ những cuốn
sách quảng cáo giá rẻ in xấu như
Vệsinhchỉnam
củanhà thuốcNhị
ThiênĐườngmàvăn chương chữ
Quốcngữbìnhdângiaiđoạnđóđã
cựckỳphongphúvàphổbiến rộng
khắp trong tầng lớpdân chúng.■
NHỮNG THƯƠNGHIỆUMỘT THỜI
VANGBÓNG - BÀI 3
Thầndược
trịbábệnh
của
mộtthời
Sau1975, dầuNhị ThiênĐườngngừnghoạt
động. DònghọVi rađịnh cưnước ngoài và
nhãnhiệuNhị ThiênĐường tuy không còn
sản xuất ởViệtNamnhưng vẫnđược sản
xuất ởnước ngoài. Thời bao cấp xuất hiện
những chai dầuNhị ThiênĐườnggiảmạo,
saunày người Việt xài dầuNhị ThiênĐường
sản xuất ởHongKongnhập về.
Côntrùngcắn,dịứng
cũngthoa, rồimèo
cào,gaixước,chảy
máuthìdầuxàinhư
thuốcsáttrùnghay
cồnytế.Đếnmứcsâu
răngcũng lấycâytăm
quấnmiếngbông
gònthấmdầuchấm
vàochỗđaunhức…
thìđúng làxàidầuđã
thành…nghiện.
Cănnhà47Triệu
QuangPhụcđãđổi
chủ,hiệnnaytrên
tầngcaonhấtvẫn
cònđủbachữNhị
ThiênĐườngxây
bằnggạchxaxưa.
Mongrằngcănnhà
đượcbảotồnvàgiữ
lạimộtnhãnhiệurất
lâu, rấtquenthuộc
vớingườiSàiGòn.
BachữNhịThiênĐườngbằnggạchxâyvẫncònsaucả
trămnămbiếnđổi.Ảnh:NGUYỄNMINHVŨ
HướngdẫnsửdụngdầuNhịThiênĐường.
