CHỦNHẬT 17-7-2016
4
QUỐC TẾ
Từ sáng 16-7 (giờ địa phương), nước Pháp đã bắt đầu ba
ngàyquốc tangđể tưởngnhớcácnạnnhânvụ tấncôngbằng
xe tải trongđêmQuốckhánh14-7ởTPNice.Giữa trưa18-7,
cả nước dànhmột phútmặc niệm.
Cùngngày16-7,bản tinAmaqcủa ISđưa tin ISnhận trách
nhiệmvụ tấn công. Bản tin cho rằnghung thủ là chiếnbinh
ISvàđộngcơgâyán làđáp lại lời kêugọi tấncôngcácmục
tiêu là công dân các nước thuộc liênminh đánh IS. Báo
Le
Figaro
dẫn nguồn tin từBộNội vụPháp ghi nhận cơ quan
điều tra không tìm thấybất kỳ chứng cứnào cho thấyhung
thủđã tuyên thệ với IS.
Trong vụ này, IS lên tiếng nhận trách nhiệm hơi trễ.Một
ngày sauvụ tấn công, báo chí Phápvẫn còn lưuý ISkhông
hềnhắcđếnvụ tấncôngởNice trongcác thôngcáohaybản
tin. Trênmạng xã hội chỉ có vài cá nhân là phần tử khủng
bố hả hê với vụ tấn công.
Trướcđó, tại cuộchọpbáochiều15-7, công tốviênởParis
FrançoisMolins đã công bố thông tin chính thức về vụ tấn
công. Thông tingồmmột số điểm chính như sau:
•
Tổng cộng có 84 người chết và 202 người bị thương,
trong đó có 52 người bị thương nặng. Trong số người chết
có 10 trẻ emvà thiếu niên.
•
Hung thủ tênMohamed Lahouaiej Bouhlel, 31 tuổi,
sinh tại Tunisia, cư trú tại Nice, là công dânTunisia. Hung
thủđã lậpgiađình, làmnghềgiaohàngbằngxe tải, đã từng
vi phạmmột số vụ về đe dọa, sử dụng bạo lực, trụy lạc từ
năm 2010 đến 2016. Ngày 24-3, hung thủ đã bị tòa kết
án sáu tháng tù treovề hànhvi sửdụngbạo lực cóvũ
khí trước đó hai tháng.
•
Hung thủ lái xe tải hạng nặng gây án trên chặng đường
khoảng2km từsốnhà11đếnsốnhà147đườngPromenade
desAnglais. Hung thủ đã bắn nhiều lần vào ba cảnh
sát. Các cảnh sát truy đuổi và đã bắn hạ.
•
Hung thủ không có tên trong hồ sơ theo dõi các phần
tử cực đoannênkhông thuộc đối tượng theodõi của các cơ
quan tình báo. Cảnh sát khám xét nhà đã tịch thu nhiều ổ
đĩa vi tính.
•
Trongxe tải cómột khẩu súng lục7,65 li, đạnvàvỏđạn,
một khẩu súng lụcgiả,một quả lựuđạnhỏng, hai khẩu súng
M16 vàAK47 giả và một bằng lái. Từ điện thoại di động
đang sử dụng của hung thủ có thể giúp xác định hung thủ
có đồngphạm haykhông.
•
Cơquancông tốđãmởcuộcđiều travềcáchànhvi giết
người vàâmmưugiết người có tổchức, liênquanđếnhành
động khủng bố cùng hành vi câu kết với bọn khủng bố để
chuẩnbị tấn công.Vụ tấn côngphùhợpvới lời kêugọi của
các tổ chức khủngbố.
D.THẢO
KhôngcóbằngchứnghungthủvụtấncôngởNicetuyênthệ
với IS
Đảochínhhụtở
ThổNhĩKỳ
161 người chết và1.440 người bị thương. 104 binh sĩ đảo chính
bị tiêu diệt.
Ngườidân
leo lên
xetăng
trêncầu
Bosphorus
ở Istanbul
saukhi
quânđảo
chínhđầu
hàng.Ảnh:
ANADOLU
PH.QUỲNH
S
áng16-7(giờđịaphương),
mộtmáybay trực thăng
quânsựcủaThổNhĩKỳ
đãhạcánhxuốngsânbay
Alexandroupolis (miền
BắcHyLạp).Támngườimặcquân
phụcđi trênmáybayxin tịnạnvàbị
bắt.BộNgoại giaoThổNhĩKỳđã
yêucầuHyLạpchodẫnđộnhưng
HyLạp trả lời đang xemxét.
Nhómbinhsĩ đảochính
tựphát
Tại thủđôAnkara (ThổNhĩKỳ),
sáng cùng ngày, quân đảo chính
đã hạ vũ khí đầu hàng. Thủ tướng
BinaliYildirim thôngbáo tìnhhình
đãhoàn toànđượckiểm soát.
Hãng thông tấnAnadolu (Thổ
NhĩKỳ) đưa tinThủ tướngBinali
Yildirim thông báo 2.839 binh sĩ
thamgiađảochínhbịbắt.Bộ trưởng
NộivụEfkanAla thôngbáocónăm
Phảnứngcủathếgiới
sĩquancấp tướngvà29sĩquancấp
tá bị lột quânhàm.
Thủ tướngchobiếtcó161người
chếtvà1.440ngườibị thương trong
đảochính(khôngkểquânđảochính).
TướngUmitDundar,QuyềnTổng
thammưu trưởngquânđội, thông
báo104binh sĩ quânđảo chínhbị
tiêudiệt.
QuânđộiThổNhĩKỳ làquânđội
đông nhất về quân số trong khối
NATO chỉ sauMỹ.Quânđội đã tổ
chức ba vụ đảo chính vào những
năm 1960, 1971, 1980 và ép buộc
chínhphủ theoxuhướngHồi giáo
phảirađiêm thấmnăm1997.Ngoại
trừvụđảochínhnăm1960, cácvụ
đảo chính còn lại đều do cấp chóp
buquânđội thựchiện.
Trongvụđảochínhđêm15-7,các
quan chức quân đội đã tố cáo đây
là hànhđộngbất hợpphápdomột
nhómbinh sĩ thựchiện.
Trước nửa đêm 15-7, quân đảo
chính côngbố trênđài truyềnhình
quốc gia một thông cáo lấy danh
xưng“Hộiđồnghòabìnhđấtnước”.
Thông cáo cònđược đưa lên trang
webcủaBộTổngthammưuquânđội.
Thôngcáochobiết“quânđộiThổ
NhĩKỳ”đãkiểmsoátcảnước,đồng
thờibanbố tình trạng thiếtquân luật
và giới nghiêm trên toànquốc cho
đếnkhicó lệnhmới.Thôngcáocho
rằng cần chiếm quyền lực “để bảo
đảmvà tái lập trật tựhiếnpháp,dân
chủ,nhânquyền, tựdovànhànước
phápquyền”.Thôngcáokhẳngđịnh
mọihiệpướcvàcamkếtquốc tếđều
giữnguyêngiá trị.
Báo
Time
ghi nhậncách sửdụng
từngữtrongthôngcáochothấyquân
đảo chính có thể là những người
theo chủ nghĩa Kemal (mang tên
người sáng lậpCộng hòaThổNhĩ
KỳMustafaKemalAtaturk).
NhữngngườitheochủnghĩaKemal
chủ trương đường lối thế tục, dân
tộc chủ nghĩa, phản đối xu hướng
Hồi giáocủaTổng thốngErdogan.
Thôngcáocủa“Hộiđồnghòabìnhđất
nước”có tríchdẫncâucủaMustafa
KemalAtaturk: “Hòabình trên thế
giới.Hòabình trongxứ sở”.
Giáosĩ FethullahGulen
làai?
Rạngsáng16-7, từnơinghỉhèở
bờbiển tâynamThổNhĩKỳ,Tổng
thốngRecepTayyipErdoganđãvề
đếnsânbayAtaturkở Istanbul.Tại
đâyđã cóhàngngànngười ủnghộ
chàođónông.Phát biểu trướcđám
đông,ôngErdogankhẳngđịnhgiáo
sĩFethullahGulenvàphong tràocủa
giáo sĩ nàyđứng sauvụđảochính.
TheoCNN,giáosĩFethullahGulen,
75tuổi,sốngẩndậttạivùngrừngnúi
Poconos thuộc bang Pennsylvania
(Mỹ) từ năm 1999. Ông là người
cầmđầuphong tràoHizmet (tiếng
ThổNhĩKỳcónghĩa là“Phụcvụ”).
Phong tràoHizmet phát triển rất
mạnh với mạng lưới các trường
học trong và ngoài nước, tổ chức
phichínhphủvàdoanhnghiệp.Tại
ThổNhĩKỳ,phong tràoHizmet có
ảnh hưởng trong báo chí, cảnh sát
và tòa án.
ChuyêngiaSamBrannanởTrung
tâmNghiêncứuchiến lượcvàquốc
tế(CSIS)ởMỹnhậnxétphong trào
Hizmet hoạt động như giáo phái
MormonởMỹ.Nhữngngười tham
giaphong tràoHizmetgiúpđỡnhau
làmănvà truyềnđạo.Sứcmạnh tài
chính đến từ những người ủng hộ
dành thời gian và tiền bạc lo cho
phong trào, từ sinhviên, bànội trợ
chođếndoanhnhân.
Trướcđây,giáosĩFethullahGulen
vàTổng thốngErdoganvốn làđồng
minhvớinhau.BanđầuôngErdogan
lợi dụngmạng lưới củaphong trào
Hizmet để củng cốquyền lực.
Đến cuối năm 2013 thì quan hệ
đồngminh tan vỡ sau khi xảy ra
vụ tai tiếng tham nhũng được cho
là đánh vào những người thân cận
củaôngErdogan lúcônggiữ chức
thủ tướng.Trongvụnàycóbốnbộ
trưởng,hàngchụcchủdoanhnghiệp,
nghịsĩ liêncanđếnpháp luậtvìkinh
doanhphi pháp.
ÔngErdoganhôlênđâylàâmmưu
từThổNhĩKỳvànướcngoàinhằm
lậtđổchínhphủ.Ông lênángiáosĩ
FethullahGulenmuốn lậpmộtnhà
nước song songnhằm lật đổông.
Sau đó làmột cuộc thanh trừng
chưa từng thấy.Hàng trăm sĩ quan
quân đội và hàng ngàn cảnh sát bị
đuổi việc. Các trường học tư do
phong tràoHizmetmởbịđóngcửa.
Báo nào bị nghi có cảm tình với
giáo sĩ FethullahGulenđềukhông
tồn tại.
◄
•
TổngThưkýLHQBanKi-moon tuyênbố:“Điều
quan trọng là tái lậpquyền lựcdânsựvà trật tự
hiếnpháp”.
•
Chủ tịchHộiđồngchâuÂuDonaldTusk,Chủ
tịchỦybanchâuÂu Jean-Claude JunckervàCao
ủyĐốingoại EUFedericaMogherini ra thông
báochungủnghộchínhquyềncủaTổng thống
Erdoganvàyêucầukhônggiảiquyếtcăng thẳng
bằngsúngđạn.
•
TổngThưkýNATO JensStoltenbergkêugọi
“tôn trọnghoàn toàncácđịnhchếdânchủvà
hiếnphápcủaThổNhĩKỳ”.
•Tổng thốngObamakêugọi cácbênởThổNhĩ
Kỳ“ủnghộchínhquyềnđượcbầucửdânchủ
củaTổng thốngErdogan”, thểhiệnkiềmchếvà
tránhbạo lựchay tắmmáu.
•
Ngoại trưởngNgaSergei Lavrovyêucầugiải
quyếtvấnđềởThổNhĩKỳ theocách tôn trọng
hiếnpháp.
•
Ngoại trưởngMohammad JavadZarif của
Iran (nước lánggiềngvớiThổNhĩKỳ) tuyênbố:
“Chúng tôibày tỏ longại trướccácdiễnbiến
ởThổNhĩKỳ.Ổnđịnh,dânchủvàanninhcho
ngườiThổNhĩKỳ làquan trọnghơnhết”.
