14
THỨNĂM
8-9-2016
TRUNGNHÂN
C
áchănnói bạtmạng, khôngnểnangai củaTổng thống
PhilippinesRodrigoDuterteđãkhiếnnhữngngườiủng
hộông cực kỳ thích thú. Họxemông làmột nhà lãnh
đạo cá tính và quyết đoán. Thế nhưng những phát ngôn
nóng nảy của ông lại đang liên tiếp gây nhiều sóng gió về
mặt ngoại giao củaPhilippines, đặcbiệt là trongmối quan
hệ với đồngminhMỹ.
Nổi loạn từnhỏ
Liên tiếpgiữchức thị trưởngTPDavaosuốtbảynhiệmkỳ,
ôngDuterte chắc chắnphải làmột chính trị gia có tài năng.
Ôngđãcải thiệnđángkể tình trạnganninh tạiDavaovàđẩy
lùi cácbăngnhóm tội phạm.Cũngcó thểôngđãkế thừacác
phẩmchất chính trị từchamình làcựu thốngđốccủaDavao
nhữngnăm1950.Nhưng có tài thì có tật. Cá tínhmạnhmẽ
vàbốcđồngcủaôngDuterteđãbộc lộngay từkhi cònnhỏ.
EmgáiCellyncủaôngkể lại cứmỗi lầncómột chàng trai
nàođóđến tán tỉnhnhữngngườiemgái tronggiađình,Duterte
lại lấy súngngắn radọa.Ôngcònđi đêmnhiềuđếnmứccha
mẹcủaôngquyếtđịnhkhôngchomởcửakhiôngvềnhà.Hai
ôngbàđóng riêngmộtcáichòinhỏchoôngngayngoàivườn.
ÔngDuterte từ thuởniên thiếuđã ít khi nào chịuở trong
nhà.Theo tờ
Rappler
, cónhữngđêmôngđiđến3-4giờsáng
mới về. Năm 14 tuổi, ông còn lén chamẹ lái máy bay cỡ
nhỏ lượn quanh khu gia đình sinh sống, rồi sau đó phải bỏ
nhàđi trốn suốt bangày trời vì sợchamìnhnổi giận.Những
đòn roi củamẹ ông cũngđã trở thành “cơmbữa”. Ông còn
bị đuổi khỏi TrườngTHPTAteneodeDavaovà bị cha ông
“trụcxuất”đếnmột trườngkhác cáchDavaonhững57km.
Để trả đũa, Duterte lại một lần nữa lái máy bay ngang qua
trường cũvà chọi đá lênmái nhà.
Cá tínhmạnh từ nhỏ đã góp phần tạo nênmột thị trưởng
Duterte vô cùng quyết đoán sau này. ÔngDuterte sẵn sàng
sử dụng các biện pháp vô cùng cứng rắn để giải quyết nạn
bạo lựcvàbuônbánma túy tại thànhphố.Nhiềunhómhoạt
độngnhânquyềnđãcáobuộcôngchống lưngcho“biệt đội
tử thần” tại TPDavao. Những nhóm “anh hùng giấumặt”
này đã giết gần 1.000 nghi phạmma túy và băng đảng tại
thành phốmà không cần xét xử. ÔngDuterte đã luônmột
mực phủ nhậnmối liên hệ giữa ông và biệt đội này.
Khôngnể sợ ai
Tronggầnhai thángkể từkhi nhậm chức vàongày30-6,
ôngDuterte đã xúc phạmhàng loạt chính trị gia, nhà ngoại
giaovà tổchứcquốc tế, chủyếu làđểbảovệchochiếndịch
chống tộiphạmma túymàôngphátđộng trên toànPhilippines.
Mẹ của Tổng thống Obama là thành viênmới nhất của
một danh sách dài “những người mẹ”mà ôngDuterte xúc
phạm khi thốt ra câu chửi “chó đẻ”, trong đó cóLiênHiệp
Quốc,đại sứMỹ tạiManilaPhilipGoldbergvàcảGiáohoàng
Francis.Chuyếnviếng thămcủagiáohoàngđếnManilavào
tháng11-2015đã làm trầm trọng thêm tình trạngkẹt xecủa
thànhphố.ĐiềunàykhiếnôngDuterte, khi đó là thị trưởng
TPDavao, phát điên lên và buông lời chửi.
Chiếndịchvậnđộng tranh
cử tổng thốngcủaôngDuterte
cũng gặp vô số sóng gió vì
cách ăn nói bạt mạng của
mình.Rùmbengnhất có lẽ là
nhữngcâuđùacợtkhó tincủa
ôngDuterte đối với cái chết
của một nữ du khách Úc tại
Davao27nămtrước.Jacqueline
Hamill, 36 tuổi, bị hãm hiếp
và sát hại trongmột cuộcnổi
loạn của tù nhân Philippines
vào năm 1989 tại nhà tù ở
Davao. Trongmột buổi vận
động tranh cử, ông Duterte
đã phát biểu trước đámđông
với những câu đùa cợt khá
sỗ sàng: “Nhìn thấy gương
mặt xinh đẹp của cô ấy, tôi
đã thấy tiếc thật. Tôi thấy căm phẫn vì chúng đã hãm hiếp
cô ấynhưngmà cô ấyquá đẹp!Tôi tựnhủ lẽ ra chúngphải
để thị trưởng của chúng làm trước hết!”.
Chođếnnay, cáchănnóicủaôngDutertevẫnchưagâynên
tổnhạigìnghiêm trọngđốivớiPhilippines.Tuynhiên,Phillip
Orchard, chuyên gia tại hãng phân tích tình báo Stratford,
cho rằng: “Cáchhànhxửmang tínhdân túycủaôngDuterte
có thểgây ranhiều rắc rối đặcbiệt trongcác thời điểmcăng
thẳngvềngoại giao.NếuôngDuterte lại buông lời chửi rủa
trong thời gian Philippines đang đàm phán căng thẳng, rủi
ro sẽ rất lớn.Nó có thể kíchđộngmột làn sóngdân tộc chủ
nghĩanguyhiểmởnướckháckhiếnchocáccuộcđàmphán
càng trở nên khókhăn”.
Liệu có chịu thayđổi
“Nổi giậnđếnnỗimặt đỏbừngbừng, nóđã trở thànhmột
phần “thương hiệu” của ôngDuterte.Và có vẻ việc bảo vệ
lợi ích của đất nước bằng những ngôn từmạnhmẽ sẽ lại
càng khiến những cử tri Philippines quýmến ông ấy hơn
nữa” -PhillipOrchardnhậnđịnh.Với nhữngphát ngôngây
tranh cãi và lập trường cứng rắn trên nhiều vấn đề, tổng
thống củaPhilippines được giới bình luận chính trị quốc tế
đặt biệt danh là “DonaldTrump của châuÁ”.
Thếnhưngcó lẽngaycảDonaldTrump“bảngốc”cũngphải
chịu thuanhà lãnhđạoPhilippines vềmứcđộ ănnói không
nể nang ai. Tỉ phúngườiMỹhiệnđã cốgắnggiảmnhẹ các
luậnđiệucựcđoanvà lập trườngchính sáchcủamình, hãng
tinCNBC
cho biết. Trước đối thủ nặng kýHillaryClinton,
ứng cử viên tổng thốngMỹ của đảngCộng hòa buộc phải
thay đổi để tìm cách thu hút nhiều người ủng hộ hơn nữa.
CònôngDutertecóvẻvẫnkhôngcómột chút dấuhiệu thay
đổinàosauhơnhai thángnhậmchức tổng thốngPhilippines.
Tuy nhiên, sau khi Tổng thốngObama hủy họpmặt song
phương với người đồng cấp tại Philippines, nhiều nhà phân
tích đánh giá ôngDuterte sẽ bắt đầu suy nghĩ đến chuyện
“kiềmchếbản thân”.ChuyêngiaPhillipOrchardnhậnđịnh:
“Công việc này vẫn còn quámới đối với ông ấy. Đếnmột
lúc nàođóông sẽ nhận ra rằng thuận theo các quy tắc ngoại
giao lịch thiệpcó thểgiúpôngấyđạt đượcmụcđíchdễdàng
hơn.Ôngấysẽsớmnhận ra rằngphátngônnónggiậnchỉgây
thêm căng thẳng trong các vấn đề quốc tế”. Trả lời hãng tin
ABS-CBN, cựuđại sứPhilippines tạiLiênHiệpQuốcLauro
Bajacũngcho rằng: “Tổng thốngcầnđượccốvấnnhiềuhơn
vềnghệ thuật ngoại giao, sựphức tạpcủaquanhệquốc tếvà
tầmquan trọngchiến lượccủacáccách tiếpcậnngoại giao”.
Duterte thật sựmuốngì?
Trongkhi đó,mặcdùTrungQuốcđangcó tranhchấp trên
biểnĐôngvớiPhilippines,ôngDuterte lại rấthạnchếsửdụng
các từngữmiệt thị đối vớiBắcKinh.Điềunàycho thấynhà
lãnhđạocủaManilacó thểđiềuchỉnhcá tínhcủamìnhnếu
như ôngmuốn. “Khi động đến TrungQuốc, ông ấy lại có
cách tiếpcận rất thựcdụngvàcựckỳcẩn trọng”, theoRichard
Heydarian, chuyêngia tạiĐHDeLaSalle (Philippines).Vào
ngày lễCácanhhùngdân tộccủaPhilippines tháng8-2016,
nói chuyện với đại sứTrungQuốc tạiManila, ôngDuterte
còn tế nhị bày tỏmongmuốnTrungQuốc đối xử với ngư
dânPhilippines như “nhữngngười anh em”.
ÔngHeydarianchorằngcó thểcáchứngxử“phingoạigiao”
củanhà lãnhđạo thực chất lại cóhàmýngoại giao. Cách ăn
nói thô thiểnnhắmđếncácchính trịgiaMỹcó thể làcách thức
ôngDuterte nhấnmạnh về sự độc lập trong chính sách của
Philippines.Washington đangmuốn thiết lậpmột liênminh
không chính thức để đối phó với sự hung hăng của Trung
Quốc trên biểnĐông, theo ôngHeydarian. Tuy nhiên, nhà
lãnhđạoPhilippines lại khôngmấyhàohứngvới vấnđềnày
mà lạimuốngiải quyết các thách thức trongnước.Theoông
Heydarian, có thểkiểuănnói khôngcảnểai củaôngDuterte
làđểnhắngửi thôngđiệpôngkhôngmuốn trở thànhcon rối.
Vẫn chưa ai đoán được giới hạn cho những lời chửi của
ôngDutertenằmởđâu.ChínhphủMỹvàTổng thốngObama
có vẻ đã rất kiềm chế và phản hồi bình tĩnh trước lời xúc
phạm của nhà lãnh đạo Philippines. Mỹ có những lợi ích
rất lớn trong khu vực và cần đếnmối quan hệ đồngminh
với Philippines. Tuy nhiên, khó có thể nói trước liệu “nạn
nhân” tiếp theo bị ôngDuterte chửi rửa sẽ bình tĩnh được
nhưTổng thốngObama haykhông.
n
KhinàonhàlãnhđạoPhilippinesmớingưngcáchănnói“máulửa”
củamình?
Phóng sự - Chuyên đề
Cóthểcáchứngxử“phi
ngoạigiao”củanhà lãnh
đạothựcchất lạicóhàm
ýngoạigiao.Cáchănnói
thôthiểnnhắmđếncác
chínhtrịgiaMỹcóthể
làcáchthứcôngDuterte
nhấnmạnhvềsựđộc
lậptrongchínhsáchcủa
Philippines.Cóthểkiểu
ănnóikhôngcảnểaicủa
ôngDuterte làđểnhắn
gửithôngđiệpôngkhông
muốntrởthànhconrối.
Giảimãđộngôngcủa
Tổng thốngDuterte
Ảnh1:
Cách
ănnóivàhành
xửngoạigiao
“khôngbình
thường”củaông
Dutertekhiếncác
nhàphântíchbối
rối.Ảnh:EPA
Ảnh2:
Hìnhảnh
thuởthiếuniên
củaôngDuterte
cùngmẹ.Những
đònroicủamẹ
đãtrởthành
“cơmbữa”
đốivớiông.
Ảnh:RAPPLER
1
2
