CHỦNHẬT 6-8-2017
10
SỨCKHỎE
Muốnmớiphảiđổi.Muốnmới
phảiđộng.
Đãđến lúcĐôngdượcởxứ
mìnhphảiđược linhđộngbiếnđổiđể
thănghoa trong thiênniênkỷmới.
Đôngythời@
phảicógìmới?
Cho dù y học hiện đại đang không ngừng phát triển ở nước ta,
đa số người dân xứmình vẫn tiếp tục đặt niềm tin vàoĐông y,
phần vì thầy lang dễ gần gũi người bệnh hơn quan lang.
BS
LƯƠNGLỄHOÀNG
G
iá trị ngàn đời của y
họcdângian từ trước
Côngnguyêndù lớn
thế nào cũng không
thể tiếp tục “sao y
bản chính” vào thời vi tính lên
ngôi. Thầy thuốc bắt mạch vững
taynghề thếnào, bốc thuốccómát
tay cáchmấy cũng chỉ có thể xoa
dịu nỗi đau của vài chục người
bệnh trongngày.Sốcungđókhông
thể đáp ứng số cầu đang bội tăng
từnggiờ trongbối cảnhbệnh thời
đại như caohuyết áp, tiểuđường,
viêm gan, ung thư… đang chiếm
thế thượng phong. Vấn đề chỉ có
thể giải quyết nếu có cách nào
“phổ thông hóa” bài thuốc Đông
ycổ truyền thành sảnphẩmkhoác
áohiệnđại, nghĩa làan toàn, hiệu
quả, tiện dụng, đại trà và kinh tế.
Biếnđổi nhờkỹ thuật
thời “hại điện”
Nhờ công nghệ tiên tiến như ly
trích trong chân không, làm giàu
hàm lượngquakỹ thuật nano,một
bài thuốc thangkinhđiểnngàynào
đòi hỏi củi lửa để sắc thuốc đã có
thểdễdàng trở thànhviênnangvới
liềudùnghằngngàykhônggây trở
ngại cho người dùng thuốc.
Khôngchỉ có thế, nhờkhảnăng
làmgiàuhàm lượnghoạt chất gấp
cả chục lần nếu so sánh với hình
thức bào chế kinh điển, các nhà
nghiên cứuđã phát hiệnnhiều tác
dụngmới giúpmở rộng phạm vi
ứng dụng của cây thuốc. Chẳng
hạncurcumin trongnghệở liềucực
cao có công năng phục hồi khớp
đã cứngvì thoái hóa, ngũvị tửhỗ
trợ tiến trìnhphụchồi nhumôgan
củangười viêmgan siêuvi, allicin
trong tỏi ức chế phản ứng xơ vữa
mạchmáu…Nhờvậy, thầy thuốc
đangcó trong taynhiềudượcphẩm
thế hệmột từ dược liệu của y học
dângiankhông thua thuốcđặchiệu.
Thuốchaynhờ
máchcóchứng
Bấynhiêuvẫn chưađủ!Nghiên
cứuđể làm ra sảnphẩmđãi cát lọc
vàng từ kho tàng kinh nghiệm y
họcdângian tuykhéonhưngchưa
chắc đã hayvì biết đâu thuốcmới
tuynhẹ, tuyđẹpnhưngkhônghiệu
quả?! Thành phẩm thế hệ hai bắt
buộcphảiđượcxácminhhiệunăng
theo tiêuchí thựcnghiệmcủayhọc
hiệnđại bằngmôhìnhnghiêncứu
lâm sàngđối chứngvới thuốc đặc
hiệuđểbiết chắc tối thiểubađiểm:
•Thànhphẩmrõràngcó tácdụng
đặchiệu thôngquaảnhhưởng trên
cơ tạng, tăngcườngsứckhángbệnh,
cải thiện trị sốxét nghiệm…
•Thành phẩm an toàn khi dùng
dài lâu sau khi theo dõi huyết
học, sinh hóa, siêu âm trong suốt
liệu trình và thời gian dài sau khi
ngưng thuốc.
• Thành phẩm không gây phản
ứng tương tác bất lợi với thuốc
đặc hiệu.
Thửnghiệm là tiếngkép
Muốn nghiệm phải thử. Hàng
trăm công trình nghiên cứuĐông
y qua mô hình vừa vĩ mô về số
lượng, vừa cao cấp về kỹ thuật
tiên tiến ở Hàn Quốc, Nhật Bản,
TrungQuốc, ẤnĐộ, Thái Lan…,
như tác dụng “hoạt huyết” chứng
minhdướikínhhiểnviđiện tử,như
côngnăngkhángôxyhóacủanhân
sâm, lộcnhung, linhchi,đông trùng
hạ thảo… theo tiêuchí xét nghiệm
sinhhóa, nhưảnhhưởngcủadược
thảo trênhệmiễndịch trongbệnh
viêm gan, thấp khớp, ung thư…
vàcònnhiềunữa làdẫnchứngcho
thấyngaycả thầy thuốcTâyybảo
thủcáchmấycũngphảihướng tầm
mắt khách quan hơn về kho tàng
kinh nghiệm của y học cổ truyền.
Đóchính làcơsở tri thứcvà truyền
thông cho thấy đã đến thời Đông
dược cần được khẩn trương “hiện
đại hóa” thôngquabốncôngđoạn
theo trình tự:
•Chọn lọc, nóiđúnghơn làsàng
lọc để thừa kế đúngđắnbài thuốc
kinh nghiệm được phát hiện qua
nhận xét khách quan của bệnh
nhânđã hài lòngvới tác dụng của
bài thuốc.
•Bàochế trên tinh thần tôn trọng
cấu trúcnhưngvớicôngnghệdược
tiên tiếnđểvừađảmbảođộ thuần
khiết tốiđa,vừa làmgiàuhàm lượng
của hoạt chất chủ lực.
• Xácminh tác dụng của thành
phẩmquamôhìnhnghiêncứu lâm
sàng theo tiêu chí khách quan và
thực nghiệm của y học hiện đại.
• Tiếp tục đánh giá hiệu năng
của thành phẩm qua áp dụng đại
trà để hoàn chỉnh các định mức
dược học, như của tân dược, bao
gồmchỉ định, liềudùng, tương tác
và chống chỉ định.
Đổimới cũng là
tiếngkép
Muốnmới phải đổi.Muốnmới
phải động.Đã đến lúcĐôngdược
ởxứmìnhphảiđược linhđộngbiến
đổiđể thănghoa trong thiênniênkỷ
mới.MuốnvậyĐôngyphải được
“tiếp thị”bằngngônngữcủayhọc
hiệnđại, bằngdẫnchứng theo tiêu
chí kháchquanvà thựcnghiệmđể
thầy thuốc Tây y “à há” và từ đó
đãi cát lọcvàngbằngcáchhọc tập
và áp dụng trên tinh thần thừa kế
kinh nghiệm của y học dân gian
nhưng vận dụng theo tri thức của
y học hiện đại.
Nhànướcđã từnhiềuchụcnăm
kêugọi, thậmchíkêugàochobiện
phápkết hợpĐôngTâyyđểphục
vụ sứckhỏecộngđồng, đểgiữgìn
bảnsắcyhọcdân tộcnhưngkhông
xa rời hiểubiết cậpnhật củayhọc
hiện đại. Muốn kết cho dính phải
hợp lý, hợp tình. Kết hợp đúng
nghĩa là khi liệu pháp nhờ đó hay
hơn, liệu trình nhờ đó ít tốn kém
hơnchongườibệnh.Khôngcóbiện
luận nào khác.
Ngàycàng lườisex,tạisao?
Xuhướngchung làcáccặpđôi hiệnnayngàycàng lười sexhơn so
với trước.MộtkhảosátgầnđâyởMỹcho thấyngườiMỹ trưởng thành
hiện tại hoạt động sex ít hơn chín lầnmỗi năm sovới 20năm trước.
Sau thời gian nghiên
cứu, ĐH Chicago (Mỹ)
đưa ra một số lý do giải
thích cho thực trạng lười
sexnày. Khá bất ngờkhi
lý do không hẳn vì thời
gian và áp lực công việc
nặngnề hơn.
Ngày nay các cặp đôi
cóxuhướng lậpgiađình
vàcóconmuộnhơn.Làm
việckiếm tiềnvàchămsóc
concáiở tuổiđã lớnchiếm
nhiều sức lực, thêm sexnữa dường như là quá nhiều.
Thêm nữa, so với ngày trước, ngày nay chamẹ gắn kết với hoạt
động của con cái nhiều hơn. Ngày trước trẻ con được để tự do hơn,
ít có những hoạt động chung với cha mẹ, đồng nghĩa cha mẹ có
nhiều thời gian riêng hơn. Trong khi ngày nay, hình ảnh chamẹ tự
thân đưa con tới trường hay tham gia các hoạt động ngoại khóa đã
trở thànhbình thường.
Một lý do nữa, so với trước, ngày càng nhiều người phải thường
xuyên dùng thuốc, trong đó có tác dụng phụ làm giảm hammuốn
tình dục.
Bêncạnhđó, côngnghệcũng làmột lýdokhiếnngười ta lười sex.
Ngàynay, dễdàngbắt gặphìnhảnhcáccặpđôi ngồi bênnhaunhưng
mắt và tâm trí hướng vàođiện thoại củamình.
Ngoài ra tình trạng lười sexmột phần do sự tiến triển của xã hội,
phụ nữ được công nhận nhiều hơn. Ở các thế hệ trước, phần nhiều
phụ nữ xem sex làmột nghĩa vụ với chồng. Ngày nay, với họ đó là
một lựa chọn cá nhânvà họ dễ dàngnói “không” nhiều hơn.
ĐĂNGKHOA
ViệtNam lànước ítbéophìnhất
Gần1/3dân số thếgiới bị thừa cân, béophì và tỉ lệnàyngày càng
tăng, theo khảo sát củaViệnĐánh giá vàThống kê sức khỏe thuộc
ĐHWashington (Mỹ).Năm2015, ở73nước sốdânbị béophì tăng
gấp đôi sovới năm1980.
Nướcđứngđầuvề sốngười trưởng thànhbị béophì làAiCậpvới
35% người trưởng thành có chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 30 trở lên
(mứcbình thường là22-25).ỞMỹ, hơn2/3dânsố thừacânhoặcbéo
phì. 13% trẻ emMỹ bị béophì, tỉ lệ caonhất thế giới.
Nướccósốdân trưởng thành ítbéophìnhất làViệtNam, chỉ1,6%.
Bangladesh là nước ít trẻ em béophì nhất, chỉ 1,2%.
Béophì làm4 triệungười chết trongnăm2015, chiếm7,1% trong
cácnguyênnhângây tửvong.Thừacân, béophì tăng rủi robệnh tim
mạch, ung thư, tiểuđường, viêmkhớp...Ngoài racònkhiếnhệmiễn
dịch suy yếu, gây dễ tử vong khi mắc các bệnh cúm hay các bệnh
truyền nhiễm. Theo nghiên cứu, nguyên nhân chính dẫn tới béo phì
là ănuốngkhông lànhmạnhvà thiếu vậnđộng.
THIÊNÂN
Clotrongnướcbểbơiảnhhưởngđến
sứckhỏenhưthếnào?
Các chuyên gia da liễu đều đồng tình rằng clo rất hiệu quả trong
làm sạch bể bơi, đảm bảo bể bơi an toàn nhờ khả năng khử trùng
(pháhủybềmặt vi khuẩnvàvirus), tuynhiênchúngcũngảnhhưởng
đến cơ thể chúng ta:
Gây khô da:
Bể bơi là nơi lý tưởng để “đánh bay” cái nóng và
làmmát cơ thể nhưngkhôngphải ở trongnước là lànda khôngmất
nước. Clo vốn gây khô da và đó là lý do vì saomột số người nhận
thấy da của họngứa ngáy vàmẩn đỏ.
“Clogâykhôdanặngnề.Dođó, điềuquan trọng làphải tắmngay
saukhi rakhỏi bểbơi” -TSDebra Jaliman, phát ngônviêncủaViện
Da liễuHoaKỳ, chobiết.
Cô cũng khuyên nên bôi kem dưỡng ẩm thay vì các loại tinh dầu
để tẩy clokhỏi da hoàn toàn.
Khiến tóckhô, dễgãy:
Cũngnhưda, clogâykhô tóc.Ngâm tóc
trong nước, clo có thể gây hại chomái tóc bạc.
TSAdamFriedman, chuyêndada liễuvà là trưởngkhoaDa liễu -
TrườngYkhoaGeorgeWashington, chobiết clocũng làm tócdễgãy.
Theogiải đáp trênweb củaĐHColumbia, clo sẽ táchdầu ra khỏi
tóc, làmchocácbiểubì tóc thiếu sựkết dính, hậuquả là lớpvỏngoài
của tóc khôngđược bảovệ, dễ dàng tách rời, tạo ra các đứt gãy.
Đặcbiệt, nhữngngườinhuộm tóccầnhết sức thận trọngkhixuống
bểbơi.Tuynhiên, theoFriedman, khôngphải làclomà làchất đồng
trong hồ bơi sẽ làm tóc chuyểnmàu xanh.
MỸDUYÊN
Nếutrướcđâymộtvài
thậpniên,khôngdễ
chuyểnđổibài thuốc
Đôngysangdạng
tươngtựtândượcvì
vướngmắcvềmặt
bàochếthìvấnđềnày
hiệnnayđãđượcgiải
quyếtkhôngmấykhó.
Đôngyphảiđược“tiếpthị”bằngngônngữcủayhọchiệnđại,bằngdẫnchứngtheo
tiêuchíkháchquanvàthựcnghiệmđểthầythuốcTâyy“àhá”.
