CHỦNHẬT 17-9-2017
9
VĂNHÓA - GIẢI TRÍ
HỒVIẾTTHỊNH
thựchiện
C
him n li ng tr i cao
là tiểu thuyếtmớinhất
của nhà vănMaVăn
Kháng.Tiểuthuyếtdày
gần 400 trang được
phát triển từ truyện ngắn
Chim
n
mà ông khởi bút từ nửa thế kỷ
trước. Cha đẻ của
M a l rụng
trong vư n
hoàn thành cuốn tiểu
thuyếtmới trongnhững sự chông
chênh của sức khỏe và tuổi tác.
Daydứtântìnhmiềnnúi
.
Phóng viên:
Ti u thuy t c a
ôngđư cph t tri n từm t truy n
ng n, t i saođ nbâygi ôngm i
c đ nhph t tri nn tr nênd y
dặn như th ?
+
Nhàvăn
MaVănKh ng:
Thật
tình làcâuchuyệnnày tôiđãcó lần
viết và in thành sách.Việc đóxảy
ra vào những năm 70, 80 của thế
kỷ trước. Nayđọc lại nhữnggì đã
viết, tôi thấy cần phải được viết
mới lạichoxứngvớinộidung, tầm
vóccủanó.Và thế làcuốn sáchcó
độ dày ấn tượng này trong ý nghĩ
của tôi nhất thiết phải được rađời.
.
Ông từngc th igiand i mi n
n i nhưng r i xanơi đ c ng lâu,
v y ch t li u n o đ ông b i đ p
v o t c ph m?
+Tôi sống ở tỉnhmiền núi Lào
Cai cảmột thời trai trẻ, từ năm 18
tuổi đến ngoài 40mới xa nó. Lào
Cai làmột địa bàn sinh sốngnhiều
dân tộc anh em.Trongkhoảng thời
gian đó, tôi maymắn có điều kiện
sống gắn bó và hiểu biết phần nào
cuộcsống,phong tục, tậpquánsinh
hoạt, lời ăn tiếngnói củabàconcác
dân tộcMông, Dao, Tày, HàNhì,
Giáy…Đặc biệt tôi có thời gian
gầnnămnămsốngvà làmviệcởxã
CamĐường,huyệnBảoThắng,Lào
Cai -nơikhởiđầucâuchuyệnđược
miêu thuật lại trongcuốn tiểu thuyết.
Các sựkiện, cácnhânvật cũngnhư
cáccảnhvật, thungthổmiềnquênày
lúcđó rất thúvị, được thời gian lưu
NhàvănMaVănKháng
là tácgiảcủanhiều tiểu thuyếtnổi tiếngnhư
Vùngbiênải,Mùa l r ng trongvư n,Côic tgi acảnhđ i,Đ mcư i
khôngc gi ygi th ...
Ôngnhậnđượcnhiềugiải thưởngcaoquýnhất
trongnướccũngnhưđược traogiải thưởngVănhọcASEANnăm1998.
81tuổi,uống9
loạithuốcviếttiểu
thuyếtcuốiđời
“Cứ tỉnh táođư cđôi chút tôi lại tìmđếncáimáy tnh vàmởnó ra. Ai đã
bước vào tuổi giàcó lẽđềuđã trải qua tâm trạng khủng khiếpnếucảm th y
mìnhđang t n tạimột cách vô ch” - nhà vănMaVănKháng tâm tình.
giữnguyênvẹnnhư trongmột bảo
tàngvà tôi đều thông thuộc.Thông
thuộcđếnmứcchúngsốngđộngvà
bám riết vào trí nhớcủa tôi nênquá
trình táihiệnchúng lên tranggiấy tôi
khônggặpphảikhókhăngìđángkể.
Viếtgiữanhững lần
gượngdậy
.
Nămnayôngđ tu i 81, tu i
m không ítnh vănph ibuôngb t
v sứckh ev tu i t c,c nôngv n
c th ho n th nh m t cu n ti u
thuy t v i400 trang.Đi ug khi n
ông l mđư c đi u đ ?
+Tôicũngphảiđốimặtvớibệnh
tật.Năm2007 tôibịbệnh tim,phải
đặtbacáistent (khung lướikim loại
nhỏđượcđưavào trong lòngmạch
vànhnhằmmụcđíchmở rộng lòng
mạch bị hẹp và giữ nó không hẹp
lại -PV)ởđộngmạchphải.Tháng
9-2016, tôivàođiều trịởViệnTim
mạch.Quakiểm tra,bácsĩchobiết
ba cái stent đặt ởđộngmạchvành
của tôichínnăm trướcđã thoáihóa.
Tôi phải đặt thêmba cái stent nữa
cũng ở động mạch đó. Ra viện,
tôi rơi vào tình trạng sức khỏe đã
sa sút tưởngnhưkhông sao có thể
gượng dậyđược nữa.
.
V ycu ic ngđi ug khi nông
c th gư ng d y đư c?
+ Điều này thì chính tôi cũng
không giải thích được. Vì thế cứ
tỉnh táo được đôi chút tôi lại tìm
đến cái máy tính vàmở nó ra.Ai
đã bước vào tuổi già có lẽ đều đã
trải qua tâm trạng khủng khiếp
nếu cảm thấy mình đang tồn tại
một cách vô ích. Và đó có lẽ là
một động lựcquan trọngduynhất
khiến tháng 2-2017, nghĩa là sau
năm thángmiệtmài saymê, tôi đã
hoàn thànhbản thảocuốnsáchnày.
Cốsống lạcquanđể
chốngchọi lại bệnh tật
.
C th hi ungo i tr chnhi m
c avănchương, cu n s chc nc
tr ch nhi m truy n t i l ch sử v
hi u bi t, thưaông?
+Thành thực là từ ít lâunay, đọc
lại lịchsửvănhọchiệnđạinướcnhà,
tôicứvươngvươngcáicảmgiác tiếc
nuốivì thấyhìnhnhư làcáigiaiđoạn
lịch sửoai hùngvà đẹpđẽ này còn
rất thưa thớt,hoặcgầnnhưcònvắng
bóng trên các trang văn. Trong khi
các nhà văn lớn tuổi hiểu biết thời
đoạnnàycòncómấyngườinữađâu.
Nghệ thuật lànơi lưugiữbónghình
cuộcsống.Cảmhứngcầnhòaquyện
với tráchnhiệm.Vậymột thờiđoạn
vàng sonnhư thế lẽnàonghệ thuật
và tráchnhiệm lại có thể lãngquên!
.
Sau
Chimén liệng trời cao
,ông
c nc d đnhn okh cn akhông?
+Cuốn
Chim n li ng tr i cao
làcuốn sáchcuối cùngcủa tôi, bởi
tuổi tôi đã quá cao lại thêm bệnh
tim và đủ các bệnh tuổi già khác.
Hiện nay, mỗi ngày tôi phải uống
chín loại thuốc.Giờđây, cuộcsống
hằngngàycủa tôi lànghỉngơi,chữa
bệnh,cốgắng tạo lậpmộtcuộcsống
với tinh thần lạcquanđểchống trả
lạinhữngcơnđaucủabệnh tật, vui
vầyvớigiađình,concháuvàbạnb .
.
Xin c mơnông.
◄
Câuchuyệnvănhóa
Nhađaikhôngthê
phui trachnhiêm
Thời gianquanhiều kênhgiải tri, quảng cáo của các đài truyềnhình
phát sóngnhiềuchương trìnhgameshowgiải trigâyphảncảmbởinhiều
kịch bản nhảm nhi, người dẫn chương trình nhố nhăng, đùa cợt thiếu
vănhóa, gầnnhưcoi thườngkhángiả.Đãcó rất nhiềubáo, trangmạng
phêpháncókhi khánăng lời nhưnghầuhết đều rơi vào im lăng.Có thể
lãnhđạo các đài khôngđọc, không xemnhữnggóp ý, hoăc giảđã lỡ ký
k t bán sóng cho các công ty truyền thông - đối tác làm ăn chiến lược
nênm mi ngmắc quai! Duy nhất chỉ cóĐài Truyền hình Vĩnh Long
cáchnay it lâuđãcắt, khônghợp tácvới diênviênhài -MCTrấnThành
“vì những cư chỉ vàphát biểu khôngphùhợp” (tưđóTrấnThành cũng
thưa xuất hiện trên sóng truyền hình - không dày đăc như trước kia và
mỗi khi xuất hiện, Trấn Thành cũng có vẻ bớt phát ngôn bưa bãi, nhố
nhăngnhư trước).Các saohài - dẫuchỉ là saobăng, saoxẹt - có lẽbiết
được cái giá củamìnhnếu các nhàđài cắt đưt, không chohọ xuất hiện
thì không thểbán sóngchocáccông ty truyền thôngquảngcáo - những
đối tác rất cần sự cómăt củahọđể câu kh ch choquảng cáo. Và vì vậy
các khuôn măt ấy tiếp tuc xuất hiện đều đăn trong nhiều game show,
chương trìnhgiải tri vàcảcáccuộc thi thốnghiêm túc trên truyềnhình.
Thật ra nhiều chương trình thực tế, game showmua bản quyền của
nước ngoài chỉmột số it khôngphùhợp với vănhóangười Việt, còn lại
đa số tương đối có nội dung tốt vềmăt giải tri. Rất tiếc nhiều chương
trình biên tập cẩu thả, người dẫn chương trình c ng ẩu và nhất là nói
năngdung tuc, cưchỉ nhốnhăng, phảncảm, khiếncảnhữngngười tham
dự trò chơi cũng thấy ngượng. Nhưgame show
Đuôi hinhbăt chư
phát
sóng hồi cuối tuần trước (tôi coi ở quán, không nhớ rõ kênh nào). Đây
làmột chương trình giải tri có kịch bản hay, kich thich tri thôngminh,
nhất là người chơi phải nhanh tri và có kiến thưc về ca dao tuc ngữ,
thành ngữ. Kế tiếp
Đuôi hinh băt chư
là các trò chơi cần sự nhanh tay,
khéo taycủacáccặpnamnữ.Cób ncăp thamgia tròchơi làngười yêu
hayvợchồngcácdiênviên, ca sĩ trẻmà tôi không rành.Hai người điều
khiển chương trình làMCĐại Nghĩa và cây hài Việt Hương. Tôi nghe
nói nhiều về“nữdanhhài”ViệtHươngnổi tiếng về chuyện lanhmiệng
đối đáp. Trướcđâygame shownào, chương trìnhhài nàocũng thấycăp
bài trùng Việt Hương - Trấn Thành, bên tung bên hưng rất hợp “khẩu
khi” nhảm nhi, lố bịchmà nhiều báo đã phê phán thậm tệ. Cả chuyện
Việt Hương phát biểu thiếu văn hóa, kể chuyện tuc tĩu trongmột buổi
tiệc họpmăt giađìnhnàođóởMỹ khiến ca sĩHươngLan xấuhổbỏ về
và sauđóviết trên trangcánhânphêphán thẳng thưng!CònĐạiNghĩa
làngười dẫn chương trình khá códuyên, đăc biệt với các chương trình
thiếu nhi, như chương trình
Gươngmăt thân quen nhi
đang phát sóng
thư Sáu hằng tuần, anh linh ho t, hài hước nhưng chưngmực. Rất tiếc
trong chương trình
Đuôi hinhbăt chư
kể trên, Đại Nghĩa lại tunghưng
với Việt Hương. “Nữ danh hài” đã thể hiện hết cái chất nhố nhăng khi
nhảy tưng tưng lêngào thét những tưngữ khónghe. Cô chê người chơi
thậm tệ, măc dù là lời nói đùa cho vui, sao lại dùng nhiều lời lẽ thiếu
văn hóa như vậy?Như “không làm được rồi, nhuc quá, nhuc quá đi”.
Rồi côhò hét, cười hôhố, tôi nghemàngượng chin cả người.
Nếu vẫn cư tiếp tuc cho phát sóng những chương trình vớiMC thiếu
vănhóanhư thế tưcnhàđài xem thường khángiả. Và lãnhđạonhàđài
không thể phủi tráchnhiệm.
PHẠMCHUSA
Ởtuổixưanayhiếm,nhàvănMaVănKhángvẫnđủtìnhyêuvàsaymêđểtrútbút lực
trảmónnợântìnhcho“vùngđấtthẩmmỹ”TâyBắccủamình.
Cakhúcđẹp,hùngtrángvề
núirừngTâyBắc
Chimén li ng tr icao
khắchọasinhđộngnỗi cơcựccủabàcon
miềnnúidưới sựápbức,bóc lộtcủa lý trưởngViVănTăm thâm
hiểm, tênđ nTâyBrusex tànbạo, tổngNgaohungáckhét tiếng,
ViVănDẻn lươn lẹo…NhàvănMaVănKhángcũngdànhnhiều
trangviếtđẹpvề thiênnhiênnúi rừngTâyBắchùngvĩ, với“nắng
sớmphết lớpquangdầubóngbẩy trêncácchópnúi, h ngdâng
cảmộtvùng rừng trúc”, vớinhững“ngọnnúi làđứngmãiở lưng
trời vànhữngcánh rừng là trải ramênhmangxanhmướt”...
