16
Quốc tế -
ThứNăm31-1-2019
Bốn kịch bản cho
khủnghoảngVenezuela
Ông NicolásMaduro là nguyên thủ đương quyền nhưng lãnh đạo đối
lập JuanGuaidó cũng tự xưng tổng thống lâm thời và cả hai đều không
sẵn sàng lùi bước.
TRÙNGQUANG
T
ổng thốngMaduro, người
hai tuần trước đã tuyên
thệ nhậm chức nhiệm
kỳ thứ hai sau cuộc bầu cử
gây tranh cãi, được cho là
có không nhiều sự ủng hộ
của công chúng nhưng vẫn
“khiển” được quân đội. Trái
lại, Chủ tịchQuốc hội Guaidó,
người đã tuyên bố mình là
tổng thống lâm thời tuần qua,
có sự hậu thuẫn của một loạt
nước phương Tây nhưng hầu
như không thể kiểm soát
các đòn bẩy quyền lực tại
Venezuela. Trong diễn biến
mới nhất, tòa án Venezuela
đã ra lệnh cấm ông Guaidó
và phong tỏa các tài khoản
ngân hàng của ông này.
Vì vậy, những kết quả có
thể xảy ra đối với Venezuela
cùng 32 triệu dân của nước
này là gì? Sau đây là bốn kịch
bản có thể xảy ra.
Ông Maduro
“cầm cự” được
nhưng bao lâu?
Theo báo
The Guardian
,
ông Maduro đã hai lần sống
sót qua những thách thức đối
với quyền lực của mình. Sau
các cuộc biểu tình rầm rộ vào
năm 2014, ông đã nhắm vào
các lãnhđạođối lập, nhưngười
bảo trợ chính trị cho “tổng
thống” tự xưng Guaidó, ông
Leopoldo López. Ông này đã
bị bắt, cấm tranh cử và hiện
vẫn bị quản thúc tại gia.
Tình trạng bất ổn mới nổ
ra vào năm 2017 khi ông
Maduro “phế quyền lực”
Quốc hội Venezuela sau khi
nó chuyển sang quyền kiểm
soát của phe đối lập. Các cuộc
biểu tình bị đàn áp nặng tay,
với các số liệu không chính
thức cho thấy hơn 120 người
đã thiệt mạng và hàng trăm
người bị thương. Hành động
này khiến cộng đồng quốc
tế lên án nhưng ông Maduro
không bị suy suyển quyền lực.
Cách tiếp cận đó dường
như ít khả thi hơn trong thời
điểm hiện tại. Dù vẫn duy trì
được sự ủng hộ của các đồng
minh như Nga, Thổ Nhĩ Kỳ
và Cuba, ông Maduro đang
phải gánh chịu áp lực quốc tế
chưa từng có bao gồm hàng
chục quốc gia Mỹ La-tinh.
Giới chức lãnh đạo hàng
đầu của quân đội đã bày tỏ sự
ủng hộ đối với ông Maduro
nhưng đã có một loạt vụ đào
tẩu của các sĩ quan cấp thấp.
Mới đây nhất, vào cuối tuần
trước, một tùy viên quân sự
tại đại sứ quán của Venezuela
ở Mỹ đã chuyển sang ủng hộ
ông Guaidó.
Những binh sĩ bình thường
đã cảm nhận được tác động
kinh tế của cuộc khủng hoảng
hiện tại nhưng ông Maduro
được cho là đã tưởng thưởng
cho các sĩ quan cao cấp bằng
các vị trí trong chính phủ và
Tập đoàn Dầu khí quốc gia -
PDVSA. Tuy nhiên, các biện
pháp trừng phạt mà Mỹ vừa
công bố mới đây nhắm vào
tập đoàn này có thể thay đổi
điều đó.
Thường dân lên thay
hoặc đảo chính
quân sự
Một cách khác để thoát khỏi
tình trạng bế tắc hiện nay là
một cuộc đảo chính quân sự để
một vị tướng hoặc thường dân
nào đó lên cầm quyền. Điều
đó có thể có nghĩa mọi việc
trở lại như thường lệ: Quản
lý yếu kém, tham nhũng và
nhiều vấn đề khác.
Nhữngngười kếvị tiềmnăng
trong quân đội sẽ là đồngminh
của Tổng thống Maduro, ông
Diosdado Cabello hoặc Bộ
trưởng Quốc phòngVladimir
Padrino. Ứng viên dân sự có
thể là Phó Tổng thống Delcy
Rodríguez hoặc người tiền
nhiệm Tareck El Aissami.
Trong mọi trường hợp, sự
thay đổi ở cấp cao nhất sẽ khó
xoa dịu phe đối lập, hiện tỏ
ra quyết tâm với điều mà họ
gọi là “phục hồi nền dân chủ”
ở Venezuela. Và nếu các giải
pháp chính trị bị đóng lại vĩnh
viễn, có nguy cơ những người
chống chính phủ sẽ chuyển
sang đấu tranh vũ trang.
Trong khi đó, trừ phi nhà
lãnh đạo mới có thể tái thiết
nền kinh tế bị tàn phá, hàng
triệu người sẽ tiếp tục chạy
trốn, gây thêm bất ổn cho
khu vực.
Lối thoát có
thương lượng
Việc chuyển tiếp trở lại
chế độ dân chủ sẽ là cách dễ
dàng nhất để giải quyết cuộc
khủng hoảng tại Venezuela
nhưng ông Maduro được rất
ít nhưng lại mất tất cả từ việc
rời bỏ quyền lực.
Ngay cả khi Tổng thống
Maduro đồng ý ra đi, ông sẽ
không muốn mạo hiểm với
bất kỳ sự tính toán nào với
quyền lực của mình và hàng
ngàn quan chức chính quyền
và quân đội ủng hộ ông cũng
sẽ như vậy. Trong khi đó, ông
Guaidó hứa ân xá cho các
thành viên của lực lượng vũ
trang trong một nỗ lực gây áp
lực buộc ôngMaduro thoái vị.
“Có những lý do thực tế cho
một động thái như vậy” - ông
Dimitris Pantoulas, chuyên
gia tư vấn hoạt động tại thủ
đô Caracas của Venezuela,
nhận định. Ông này đề cập
thỏa thuận hòa bình năm2016
của chính phủ Colombia với
lực lượng cánh tả FARC như
một ví dụ khả dĩ. “Bạn không
thể có hàng chục ngàn người
phải sống lưu vong hoặc bị tòa
án bình thường phán xét, đó sẽ
là sự hỗn loạn” - ông này nói.
Tổng thốngMaduro và êkíp
thân cận rất có thể sẽ rời đất
nước nhưng không rõ ông có
thể đi đâu. Các đồngminh lớn
của nhà lãnh đạo này là Nga,
TrungQuốc, Cuba vàThổNhĩ
Kỳ nhưng hiện chưa rõ điều gì
có thể thúc đẩy bất kỳ nước
nào trong số này tiếp nhận ông.
Chiến tranh
Ông Maduro lâu nay mô
tả những khó khăn của nước
mình là hậu quả của cuộc
chiến tranh kinh tế do Mỹ
tiến hành. Lập luận này đã
giúp ông tập hợp các tướng
lĩnh cùng một bộ phận những
người ủng hộ. Tuy nhiên, giờ
đây giới phân tích lo ngại
những người có tư tưởng diều
hâu ởWashington và Caracas
có thể đẩy hai nước vào cuộc
chiến thực sự.
Hiện tại, một cuộc xung
đột như vậy vẫn là một khả
năng xa vời nhưng có thể hình
dung các chính phủ cánh hữu
tại Brazil và Colombia có thể
tham gia liên minh do Mỹ
đứng đầu chống Tổng thống
Maduro.
Một cuộc chiến như vậy sẽ
dai dẳng và đầy những biến
số khó lường, nhất là khi báo
chí phương Tây gần đây đăng
thông tinvề việcNga đưa “lính
đánh thuê” sang hỗ trợ ông
Maduro. Việc Cố vấnAn ninh
Quốc giaMỹ JohnBoltonmới
đây được chụp ảnh cầm tập
giấy có dòng ghi chú “5.000
quân đến Colombia” đã gây
lo ngại rằngWashington đang
nghiêm túc cân nhắc một giải
pháp quân sự với Venezuela.•
Venezuela vẫn đang tiếp tục lún vào bất ổn với cuộc so kèMaduro - Guaidó. Ảnh: FOXNEWS
61%
là mức giảm doanh số bán súng tại Mỹ trong năm
2018,
Reuters
dẫn số liệu từ ngành công nghiệp
này công bố ngày 29-1. Đây là năm giảm liên tiếp
thứ hai dù Mỹ đang có vị tổng thống ủng hộ quyền
sở hữu súng Donald Trump. Cụ thể, Hiệp hội Bắn
súng thể thao Quốc gia ước tính tổng số súng bán
ra năm 2018 là 13,1 khẩu, so với 14 triệu khẩu năm
2017 và 15,7 triệu khẩu năm 2016.
THIÊN ÂN
Bộ sậu tình báo Mỹ vẽ gì trong
bức tranh “đe dọa toàn cầu”?
Ngày 29-1, các lãnh đạo tình báo Mỹ đã có buổi
điều trần trước Ủy ban Tình báo Thượng viện về
“các mối đe dọa toàn cầu”. Tham gia cuộc điều
trần có Giám đốc Tình báo Quốc gia (DNI) Dan
Coats, Giám đốc Cục Điều tra Liên bang (FBI)
Christopher Wray, Giám đốc Cục Tình báo trung
ương (CIA) Gina Haspel, Giám đốc Cơ quan Tình
báo Quốc phòng Robert Ashley, Giám đốc Cơ
quan An ninh Quốc gia Paul Nakasone và Giám
đốc Cơ quan Tình báo Địa Không gian (NGA)
Robert Cardillo.
Các lãnh đạo tình báo Mỹ phác thảo bức tranh khá
bi quan, trái sự lạc quan của chính phủ Trump về các
điểm nóng có nguy cơ cao với Mỹ như Triều Tiên,
Iran, Nga, Trung Quốc (TQ).
Nga và TQ được nhắc đến nổi bật như hai rủi ro
lớn nhất với Mỹ, đặc biệt về chuyện tội phạm mạng.
Theo ông Coats, TQ là “một đe dọa do thám mạng
dai dẳng và là một đe dọa ngày càng tăng với các
hệ thống quân sự và hạ tầng cốt lõi” của Mỹ. TQ có
khả năng sẽ sử dụng các tập đoàn công nghệ để do
thám Mỹ và đồng minh. Nỗi lo này của ông Coats
được Bộ Quốc phòng Mỹ chia sẻ với việc cấm các
tập đoàn Huawei, ZTE đưa sản phẩm vào các căn cứ
quân sự Mỹ.
Giám đốc FBI Wray cũng cho rằng “đe dọa phản
gián của TQ sâu sắc, đa dạng, toàn diện, nhiều thách
thức và nhiều lo ngại hơn bất kỳ đe dọa phản gián
nào”. Ông Wray cho biết gần như toàn bộ các vụ
việc do thám kinh tế FBI điều tra đều có liên quan
đến TQ.
Về Nga, ông Coats cho rằng Nga có thể sẽ lèo lái
ảnh hưởng chính sách, hoạt động và bầu cử Mỹ.
Theo ông Coats, TQ và Nga đang ngày càng xích
lại gần nhau để đối phó Mỹ, trong khi đó Mỹ lại
bị nhiều đồng minh lảng ra xa vì bất đồng với các
chính sách của Mỹ về an ninh và thương mại.
Tại buổi điều trần, ông Coats đưa ra nhiều quan
điểm trái với chính phủ Trump, đặc biệt về Triều
Tiên, Iran, IS. Theo ông Coats, Triều Tiên “không có
vẻ” sẽ từ bỏ vũ khí hạt nhân, trong khi đó Iran hiện
“không có hoạt động phát triển vũ khí hạt nhân” như
nhiều quan chức chính phủ Trump nói.
Ông Coats nhận định IS sẽ tiếp tục hoành hành
Syria cũng như Iraq, chống lại các kẻ thù khu vực và
phương Tây trong đó có Mỹ. Trong khi ông Trump
cuối năm ngoái thông báo rút quân ở Syria về nước
vì cho IS đã bị đánh bại.
ĐĂNG KHOA
Giámđốc FBI ChristopherWray, Giámđốc CIAGinaHaspel
vàGiámđốc Cơ quan Tình báoQuốc giaDan Coats điều
trần trước Ủy ban Tình báo Thượng viện ngày 29-1.
Ảnh: REUTERS
Cuộc khủng hoảng ở Venezuela đã thúc đẩy cuộc di cư
lớn nhất trong lịch sử hiện đại của Mỹ La-tinh và các nước
láng giềng đang mong muốn có giải pháp nhanh chóng.
Chuyên gia Phil Gunson thuộc tổ chức tư vấn Crisis Group
nhận định: “Nếu xu hướng trở nên tồi tệ hơn, áp lực cho
một cuộc tấn công quân sự nhằm chấm dứt bế tắc có thể
sẽ tăng. Và đó là kết quả mà tất cả chúng ta nên cố tránh”.
