6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứBa5-3-2019
phạt người điều khiển phương tiện
có hành vi vi phạm. Khoản 2 Điều
2 Luật Xử lý vi phạm hành chính
2012 đã minh định rõ điều này: “Xử
phạt vi phạm hành chính là việc
người có thẩm quyền xử phạt áp
dụng hình thức xử phạt… đối với
cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi
vi phạm hành chính…”.
Tuy nhiên, trên thực tế camera chỉ
ghi nhận ô tô vi phạm giao thông
chứ khó có thể ghi lại rõ hình ảnh
của người cầm lái. Chính vì thế, khi
CSGT gửi giấy thông báo đến chủ
xe về việc ngày đó tháng đó xe của
ông/bà vi phạm giao thông tại địa
điểmX, mời ông bà đến nhận quyết
định xử phạt hành chính, rất có thể
chủ xe sẽ chối bay chối biến. Chủ
xe có thể nại lý do chính đáng rằng
mình không phải là người trực tiếp
điều khiển xe và cũng không phải
là người vi phạm. Chủ xe lý luận:
“Tôi không hề vi phạm, hôm ấy tôi
cho bạn thuê, mượn xe và không
chừng người bạn ấy lại cho người
khác mượn xe nữa…”.
Rõ ràng khi rơi vào tình huống
này, cơ quan chức năng khó có thể
tìm ra ai mới chính là người thật
sự (cầm lái và) vi phạm để mà xử
phạt. Khi đó việc “phạt nguội” có
thể bế tắc.
Vậy thì phải làm sao? ThS Võ
Văn Tài (giảng viên Trường Đào
tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát
TP.HCM) đề xuất: “Trường hợp này
hãy phạt “chính chủ”, tức phải sửa
quy định để phạt chủ xe!”.
Đồng tình, PGS-TS Trần Việt
Dũng (Trưởng khoa Luật quốc tế,
ĐHLuật TP.HCM) nói: “Việc “phạt
nguội” với chủ sở hữu phương tiện
là hợp lý. Bởi cho người khác mượn
xe hay không là sự lựa chọn của
bạn, bạn là chủ xe, bạn phải chịu
trách nhiệm”.
Nếu sửa luật theo hướng này, rõ
ràng CSGT chỉ cần “nắm kẻ có tóc”
mà “phạt nguội” chứ không cần phải
vất vả truy tìm, chứng minh ai mới
thật sự là người vi phạm.
Chủ xe phải chứng minh
mình không có lỗi
Cần nhắc lại, muốn “nắm kẻ có
tóc” thì phải sửa luật theo hướng
trong tình huống “phạt nguội” thì
chủ xe phải có nghĩa vụ nộp phạt
nếu chủ xe không chứng minh được
mình không vi phạm.
Tuy nhiên, điều này lại trái với
quy định tại điểm đ khoản 1 Điều
3 Luật Xử lý vi phạm hành chính
năm 2012. Điều luật này quy định:
“Người có thẩm quyền xử phạt có
trách nhiệm chứng minh vi phạm
hành chính. Cá nhân, tổ chức bị
xử phạt có quyền tự mình hoặc
thông qua người đại diện hợp pháp
chứng minh mình không vi phạm
hành chính”.
Theo luật sư Trần Văn Hoàng
(Đoàn Luật sư TP.HCM) đề
xuất: “Về lâu dài, theo tôi cần
có sự chỉnh sửa nguyên tắc chủ
thể chứng minh hành vi vi phạm
trong trường hợp “phạt nguội”.
Cần đẩy trách nhiệm chứng minh
mình không vi phạm về phía chủ
sở hữu xe, tức việc chứng minh
mình không vi phạm là nghĩa vụ
chứ không phải là quyền. Khi đó,
chủ xe sẽ phải chứng minh hôm
đó cho ai mượn xe, rồi người đó
cho ai mượn lại xe…; hoặc chủ
xe phải đưa ra được hợp đồng cho
thuê, cho mượn, các nghĩa vụ của
bên thuê, mượn xe…”.
Đồng tình, luật sư Nguyễn Văn
Hồng (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho
rằng: “Bản chất xử phạt hiện nay là
phạt hành vi của người điều khiển
phương tiện chứ
không phải phạt
phương tiện. Vì
vậy, khi chủ xe bị
phạt, nếuoan thì họ
phải chứng minh
mình oan, mình
không là người
điều khiển phương
tiện tại thời điểm
vi phạm. Cái này
có lợi cho chính họ
nên họ phải làm”.
Cụ thể hơn, ThS Võ Văn Tài
cho rằng: “Bạn cho người khác
mượn xe hay không là quyền của
bạn. Nếu bạn đã cho người khác
mượn xe thì bạn phải chấp nhận
những rủi ro có thể xảy ra, trong
đó có việc bị “phạt nguội”. Chủ
sở hữu phương tiện có thể đòi lại
số tiền “phạt nguội” từ người mà
mình đã cho mượn xe bằng một
vụ kiện dân sự theo quy định của
pháp luật”.
Theo ThS Tài, việc đòi hỏi phải
VŨMẾN-MINHCHUNG
V
iệc áp dụng các biện pháp
nghiệp vụ như sử dụng camera
để ghi lại hành vi vi phạm giao
thông rồi sau đó “phạt nguội” là
điều cần thiết trong điều kiện giao
thông hiện nay. Đây là biện pháp
giáo dục, răn đe hữu hiệu rằng dù
không có bóng dáng CSGT trên
đường nhưng bất cứ sự vi phạm
nào của anh cũng có thể bị camera
ghi lại để “phạt nguội”.
Tuy nhiên, nếu căn cứ vào quy
định hiện hành thì trong nhiều trường
hợp, cơ quan chức năng khó mà tiến
hành “phạt nguội” được. Vì vậy, cần
thiết Nhà nước nên nghiên cứu sửa
đổi một số quy định liên quan để cơ
quan chức năng có điểm tựa pháp lý
hợp pháp khi áp dụng “phạt nguội”.
Phải để CSGT
“nắm kẻ có tóc”
Ai cũng biết bản thân chiếc xe
không thể tự vi phạm giao thông mà
chỉ có người điều khiển nó mới có
hành vi vi phạm khi tham gia giao
thông. Vì vậy, khi xử lý cơ quan chức
năng không xử phạt chiếc xe mà xử
“Phạt nguội” là biện pháp giáo dục, răn đe hữu hiệu, rằng bất cứ vi phạmnào của bạn cũng có thể
bị camera ghi lại và bạn sẽ bị xử phạt. Ảnh: TTXVN
3 “bảo bối”
để CSGT triệt
xe vi phạm
Các chuyên gia hiến kế cần sửamột số quy
định pháp luật để làmđiểm tựa pháp lý cho
CSGT áp dụng “phạt nguội”.
có một thủ tục, trình tự để người
chủ sở hữu có thể chứng minh mình
không vi phạm, qua đó không phải
chịu “phạt nguội” là một điều khó,
cơ quan nhà nước không đủ thời
gian, điều kiện để làm. “Do đó, hãy
phạt “chính chủ”, sau đó người này
đòi lại tiền từ người mình đã cho
mượn hoặc cho thuê xe bằng các
biện pháp luật định khác” - ThS
Tài nói.
Nên chính thức treo đăng
kiểm nếu không nộp phạt
Một số ý kiến khác còn cho rằng
cần thiết nên có
thêm quy định
nếu chủ xe (cá
nhân hay tổ chức)
chây ỳ, không
chấp hành nộp
phạt thì họ sẽ bị
“chế tài” bằng
cách neo mộ t
số quyền như
không cho đăng
kiểm xe, không
cho chuyển dịch
quyền sở hữu…
“Nếu đến hạn đăng kiểm mà xe
họ vẫn không được đăng kiểm thì
chắc chắn họ không dám cho xe đó
lưu thông trên đường, vì ra đường
thì sẽ lại bị CSGT thổi phạt nặng.
Vì vậy, đây cũng có thể là biện pháp
ràng buộc để chủ xe phải chấp hành
nộp phạt. Chỉ đến khi chủ xe thực
hiện nộp phạt xong thì cơ quan
chức năng sẽ giải tỏa các quyền
đó cho họ” - một chuyên gia pháp
luật đề xuất.•
Tại các quốc gia phát triển như Mỹ, Úc, Singapore và
nhiều nước châu Âu, hình thức “phạt nguội” được áp
dụngphổbiến. Các tuyếnđường, baogồmcảđườngcao
tốc và đường nội thị thường lắp đặt hệ thống camera.
Hình ảnh này được quản lý bởi cơ quan giám sát giao
thông, có trách nhiệm phát hiện các lỗi vi phạm.
Sau khi phát hiện xe vi phạm, cơ quan cảnh sát sẽ
chuyển biên bản vi phạm và quyết định xử phạt hành
chínhvềđịa chỉ của chủ sởhữuphương tiệnvi phạm, bất
kể người vi phạm có phải là người điều khiển phương
tiện vi phạmhay không. Kèmtheo đó là hình ảnh và các
thông số chứng minh phương tiện vi phạm luật giao
thông (ví dụ, dừng đèn đỏ không đúng hoặc vượt đèn
đỏ, chạy quá tốc độ, vượt ẩu…).
Chủ phương tiện xe có trách nhiệm phải nộp phạt
(qua chuyển khoản) đúng hạn theo yêu cầu ghi trên
quyết định xử phạt nếu họ là người vi phạm. Tuy nhiên,
nếu người lái xe tại thời điểm vi phạm không phải chủ
phương tiện thì trách nhiệm trình báo lúc này phải do
chủ phương tiện và người vi phạm thực hiện.
Tất nhiên, cảnh sát phải gặpmặt và điều tra để tránh
trường hợp“nhận tội thay”hoặc bỏ sót người vi phạm.
Thậm chí nếu vì lý do nào đó cảnh sát nghi ngờ người
lái xe vi phạm không phải chủ phương tiện (ví dụ,
camera ghi lại người lái xe giống người nam, tóc ngắn
trong khi chủ phương tiện là nữ, tóc dài), cảnh sát sẽ
yêu cầu chủ phương tiện khai báo ai là người lái xe tại
thời điểm vi phạm.
Hệ thống theo dõi giao thông, phát hiện lỗi và yêu
cầu nộp phạt tại một số nước được hiện đại hóa. Các
xe cảnh sát đi tuần thường gắn camera để ghi lại tất
cả biển số xe trên đường. Hệ thống điện tử sẽ cho biết
biển số nào có vấn đề (ví dụ, chưa nộp phạt, hết hạn
đăng ký...), cảnh sát sẽ chodừng xe códấuhiệu vi phạm,
kiểm tra và in phiếu phạt tại chỗ.
Đối với các trường hợp vi phạm nhưng không nộp
phạt đúng quy định, cơ quan chức năng sẽ tiếp tục gửi
đến người vi phạm phiếu phạt lần hai. Ở lần này, mức
phạt có thể tăng lên thêmvài chục phần trăm, thậmchí
gấp đôi, gấp ba lần số tiền phạt cũ, tùy vào thời gian,
tính chất, mức độ nghiêm trọng.
Nếu chủ phương tiện hay người vi phạm quyết tâm
không hợp tác, họ sẽ bị kiện ra tòa. Ở Úc, nếu sau hai
lần người vi phạm vẫn không chịu nộp phạt thì người
điều khiển phương tiện vi phạmđó sẽ bị đưa vào danh
sách đen và sẽ bị dừng xe bất kỳ lúc nào để xử lý.
Tất nhiên về nguyên tắc, chủ phương tiện có quyền
khiếu nại quyết định xử phạt của cảnh sát nếu họ thấy
rằng kết quả camera ghi lại khôngđúng với thực tế hoặc
cảnh sát phạt khôngđúngđối tượngvi phạm.Tuynhiên,
trường hợp này không phổ biến vì camera thường ghi
lại thông tin cụ thể và có độ chính xác cao.
ĐẠITHẮNG
Nộp phạt trễ, tiền phạt sẽ tăng gấp đôi, gấp ba!
Tiêu điểm
Chủ xe cần lưu ý
khi cho thuê
Chủ xe khi cho thuê, cho mượn xe
cần có hợp đồng cho thuê, chomượn
xe.Hợpđồngghinhậnrõthờigiancho
thuê, cho mượn, xây dựng luôn điều
khoản nếu người sử dụng vi phạm
giao thông bị“phạt nguội”trong thời
gian này thì bên thuê, bênmượn phải
có trách nhiệm nộp phạt…
Luật sư
NGUYỄNVĂN HỒNG
,
Đoàn Luật sư TP.HCM
“Bạn cho người khác
mượn xe hay không là
quyền của bạn. Nếu
bạn đã cho người khác
mượn xe thì bạn phải
chấp nhận những rủi ro
có thể xảy ra, trong đó
có việc bị “phạt nguội”.”
ThS
Võ Văn Tài
