6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứSáu22-3-2019
bị hại. Vì thế, VKS đã đề nghị
chuyển vụ án lên.
Trong khi giải thích về việc
này, ông Trần Trí Dũng, Trưởng
Công an huyện Chương Mỹ, cho
biết suốt quá trình đấu tranh, dù
rất quyết liệt nhưng Trình chỉ khai
nhận dùng tay sờ mó cháu bé. Sau
chín ngày tạm giữ, do chưa có đủ
căn cứ để khẳng định Trình hiếp
dâm nên công an đã thống nhất
với VKS huyện trước mắt khởi
tố về tội dâm ô.
Cũng theo ông Dũng, cái khó
khác là Điều 142 BLHS 2015 quy
định về hành vi “quan hệ tình
dục khác” nhưng hiện chưa có
hướng dẫn cụ thể. “Khác ở đây
là những hành vi gì? Vì chưa có
hướng dẫn nên chúng tôi không
thể vận dụng bừa được. Với ý
thức chủ quan mà khởi tố và bắt
giam về tội hiếp dâm trong khi
chưa đủ chứng cứ, nếu bị can có
chuyện gì thì chúng tôi là người
phải chịu trách nhiệm” - ông
Dũng nói.
Từ thực tế này, nhiều ý kiến
cho rằng pháp luật cần phải minh
định rõ và chi tiết thế nào là hành
vi dâm ô, thế nào là hiếp dâm và
đặc biệt là hành vi quan hệ tình
dục khác trong các tội xâm phạm
tình dục từ Điều 141 đến Điều
146 BLHS.
Rất khó mô tả chi tiết
Theo bà Lê Thị Hòa (Phó phòng
Pháp luật hình sự, Vụ Pháp luật
hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp),
hiện nay mức hình phạt đối với các
loại tội trực tiếp xâm hại tình dục
trẻ em đã rất nghiêm khắc. Hình
phạt duy nhất áp dụng là phạt tù,
trong đó có mức án tù chung thân
hoặc cao hơn là tử hình.
Bà Hòa nói: “Tôi là người trực
tiếp tham gia quá trình xây dựng
BLHS năm 2015, trong đó có tội
hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Ban
đầu chúng tôi cũng đánh giá liệu
có thể mô tả cụ thể các hành vi
quan hệ tình dục khác là gì hay
không. Chúng tôi đã thử dựng lên
các quy định như vậy, ví dụ như
hành vi dùng dụng cụ để xâm hại
tình dục, xâm hại tình dục bằng
đường miệng…
Tuy nhiên, những cách này có
vẻ chưa phù hợp với kỹ thuật lập
pháp hình sự. Ngoài ra, trong
Nghị quyết thi hành BLHS số
41 đã giao cho Hội đồng Thẩm
phán TAND Tối cao quy định cụ
thể các điều luật mà có thể tạo
ra các cách hiểu khác nhau hoặc
chưa rõ ràng”.
Bà Hòa cho biết đối với tội
hiếp dâm người dưới 16 tuổi,
cấu thành tội phạm mô tả rất rõ
hai hành vi. Một là giao cấu theo
truyền thống, tức là sự tương tác
giữa các bộ phận sinh dục. Hai
là hành vi quan hệ tình dục khác,
đây là một cái túi để chúng ta có
thể đựngvà xử lý một số hành vi
TUYẾNPHAN
L
iên quan đến vụ bé gái 10 tuổi
bị xâm hại tình dục tại huyện
Chương Mỹ, Công an TP Hà
Nội đã rút hồ sơ để điều tra làm
rõ. Bị can Nguyễn Trọng Trình
(31 tuổi) đã bị thay đổi biện pháp
ngăn chặn từ tại ngoại sang tạm
giam. Tuy nhiên, đến thời điểm
hiện tại, Công an TP Hà Nội vẫn
chưa ra quyết định chuyển tội danh
đối với Trình.
Quan điểm về tội danh
khác nhau
VKSND TP Hà Nội cho rằng
hành vi của Trình có dấu hiệu
phạm vào tội hiếp dâm người
dướ i 16 t uổ i t heo Đi ều 142
BLHS 2015, là loại tội đặc biệt
nghiêm trọng. Việc các cơ quan
tiến hành tố tụng huyện Chương
Mỹ khởi tố Trình về tội dâm ô đối
với người dưới 16 tuổi là chưa
đánh giá đúng bản chất vụ án,
dẫn đến không tạm giam bị can,
khiến cho dư luận bất bình và
gây bức xúc cho gia đình người
Bị canNguyễn Trọng Trình trong vụ bé gái 10 tuổi ở ChươngMỹ, HàNội bị xâmhại. Ảnh: ANTĐ
“Hành vi
quan hệ tình
dục khác”
là sao?
Hội đồngThẩmphán TANDTối cao đang
soạn thảo nghị quyết để hướng dẫn về các
loại tội phạmxâmhại tình dục trẻ em.
phù hợp với thực tiễn mà trước
đây BLHS 1999 chưa thể xử lý
được (ví dụ việc hiếp dâm bằng
các dụng cụ tình dục).
Đối với tội dâm ô người dưới 16
tuổi, trước đây liên ngành TAND
Tối cao, VKSND Tối cao và Bộ
Công an đã ban hành Thông tư liên
tịch 04/2008 hướng dẫn về dấu hiệu
của hành vi dâm ô này là sờ, nắn,
bóp các bộ phận cơ thể có sự kích
thích tình dục. Đến đây, một khái
niệm mới xuất hiện là “bộ phận
kích thích tình dục”, vậy nó là gì?
Ví dụ cha mẹ tét vào mông đứa
trẻ với mục đích răn đe thì không
thể là dâm ô, nhưng nếu với mục
đích tạo ra kích thích tình dục thì
đó là dâm ô. Cùng một hành vi
nhưng phải căn cứ vào mục đích
của người thực hiện để đánh giá
khách quan.
Cũng theo bà Hòa, về kỹ thuật
lập pháp, rất khó để mô tả chi tiết
từng bộ phận hay hành vi trong
BLHS, tuy nhiên chúng ta đã có
những văn bản quy định cụ thể
để áp dụng. Nếu các cơ quan tiến
hành tố tụng muốn một bộ luật
hoặc văn bản quy định thật chi tiết
về vấn đề đó thì lại rất dễ dẫn tới
bỏ lọt tội phạm. Nhưng nếu đánh
giá dựa trên hành vi khách quan
thì hoàn toàn có thể truy cứu trách
nhiệm hình sự.
Không chỉ Việt Nam, trên thế
giới cũng đều cho phép cơ quan
tiến hành tố tụng đánh giá dựa
trên hành vi khách quan mà không
cần phải có văn bản quy định chi
tiết. Cán bộ điều tra, truy tố, xét
xử không dựa vào điều luật có mô
tả chi tiết hành vi đó hay không
mà sẽ đánh giá trên cơ sở hành vi,
điều kiện khách quan.
Ngoài ra, chúng ta đã có quy
định về án lệ, đây cũng là một
hướng mở cho cơ quan tiến hành
tố tụng được áp dụng các vụ việc
chưa được quy định cụ thể trong
BLHS hoặc chưa có văn bản
hướng dẫn. “Theo tôi được biết,
hiện Hội đồng Thẩm phán TAND
Tối cao đang soạn thảo một nghị
quyết để hướng dẫn các quy định
của BLHS về các loại tội phạm
xâm hại tình dục trẻ em” - bà Hòa
thông tin.•
Hành vi quan hệ tình
dục khác là một cái
“túi” để chúng ta có thể
“đựng” và xử lý một số
hành vi trong thực tiễn
mà BLHS 1999 chưa thể
xử lý được.
Vẫn cần liệt kê cụ thể
Từ vụ bé gái 10 tuổi bị xâm hại, cần phải quy định theo hướng liệt kê
rõ những hành vi, hình thức nào là dâm ô, hiếp dâm. Tôi rất bất ngờ vì với
những dấu hiệu tổn thương của cháu bé như vậy nhưng cơ quan tố tụng
huyện lại kết luận là hành vi dâm ô và cho bị can tại ngoại. Sau đó, Hội Bảo
vệ quyền trẻ em đã làm công văn đề nghị thay đổi biện pháp ngăn chặn
đối với bị can, Cục Trẻ em cũng có thông tin chính thức không đồng ý với
cách xử lý của công an huyện. Hiện nay Công anTP Hà Nội đã vào cuộc, bắt
tạm giam bị can, tôi cho rằng phải tiếp tục điều tra làm rõ dấu hiệu hiếp
dâm người dưới 16 tuổi.
Tôi đã đi học tập và thực tế ở rất nhiều quốc gia, họ liệt kê rất rõ hành
vi nào là dâm ô. Chẳng hạn ở Thái Lan hay Philippines, luật quy định dâm
ô là những hành vi sờ mó, hôn hít vào các bộ phận sinh dục và những nơi
nhạy cảm trên cơ thể (có liệt kê nơi nào là nhạy cảm); tàng trữ hình ảnh
khỏa thân của trẻ trong máy tính cá nhân; kể chuyện, gợi mở các hành vi
dâm ô, xem phim khiêu dâm…
Ông
NGUYỄN TRỌNG AN
,
cựu phó cục trưởng
Cục Bảo vệ và chăm sóc trẻ em, Bộ LĐ-TB&XH
T.PHAN
ghi
Các khả năng sẽ xảy ra đối với bị can Trình
Vì hiện nay việc điều tra vụ án xâm phạm tình dục cháu Q. đang tiến
hành nên chưa thể chắc chắn định tội danh nào với bị can Trình mà chỉ có
thể đưa ra các khả năng sẽ xảy ra.
Thứ nhất, Trình chỉ thực hiện hành vi dâm ô đối với cháu Q., hiện nay bị
can đã có dấu hiệu rõ của tội này. Nhưng điều kiện để được xử lý tội này là
Trình phải không nhằmmục đích giao cấu hoặc thực hiện các hành vi quan
hệ tình dục khác với cháu Q. Việc gây thương tích cho cháu Q. có thể xử lý
tội cố ý gây thương tích (đợi kết quả giám định thương tích của cháu Q.).
Thứ hai, Trình tự ý nửa chừng chấm dứt việc hiếp dâm cháu Q. Tức là
lúc đầu Trình có ý định hiếp dâm nhưng khi định thực hiện thì cháu Q.
sợ, la hét và chống cự nên Trình từ bỏ ý định. Trường hợp này là Trình
đã tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội do chủ quan và có thể được
miễn trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, các hành vi trước đó của Trình lại
có đủ các dấu hiệu của tội dâm ô người dưới 16 tuổi hoặc tội cố ý gây
thương tích nên kiểu gì Trình cũng phải chịu trách nhiệm về hai tội hoặc
một trong hai tội này.
Thứ ba, Trình đã thực hiện hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan
hệ tình dục khác với cháu Q. Lúc này thì đã có đầy đủ dấu hiệu của tội
hiếp dâm người dưới 16 tuổi và không cần xử lý thêm tội dâm ô hoặc tội
cố ý gây thương tích. Bởi lúc này, hai hành vi trên đã thuộc nội hàm của
cấu thành tội hiếp dâm. Muốn vậy, các cơ quan tiến hành tố tụng phải thu
thập chứng cứ như giám định cơ thể cháu Q., lời khai của Trình và cháu Q.
Ban đầu Công an huyện ChươngMỹ khởi tốTrình để điều tra làm rõ hành
vi dâm ô cũng là hợp lý, bởi lúc đó hành vi này là rõ nhất. Trên cơ sở khởi tố
thì điều tra để xác định tiếp Trình có phạm tội hiếp dâm hay không, lúc đó
chuyển tội danh vẫn kịp và hợp lý. Cần nhớ rằng khi tiến hành tố tụng phải
đảm bảo yêu cầu của nguyên tắc suy đoán vô tội (Điều 13 BLTTHS 2015).
Việc nhanh chóng tìm ra sự thật của vụ án là thuộc năng lực của cơ quan
tiến hành tố tụng cụ thể.
TS
PHAN ANH TUẤN
,
Trưởng bộ môn Luật hình sự,
Trường ĐH Luật TP.HCM
