11
Kinh tế -
ThứSáu5-4-2019
sáng lập viên rất lúng túng khi các
công tác kế toán, các loại giấy phép,
chứng chỉ…ngày một khắt khe. “Có
khi vợ chồng còn mâu thuẫn nhau.
Cuối cùng họ giải thể để trở về với…
hộ kinh doanh và nhận gia công cho
các DN khác” - ông Quang nói.
Còn ông Nguyễn Hải Hùng, Phó
Trưởng phòng Đăng ký kinh doanh
Sở KH&ĐT TP Hà Nội, cho hay:
“Một năm qua, kể từ khi Luật Hỗ trợ
DN nhỏ và vừa ra đời và có hiệu lực
thì mới chỉ có chín hộ kinh doanh
chuyển thành DN. Thực tiễn là vậy!”.
ÔngHùng kể ông có hai người bạn.
Một người là tổng giámđốcmột công
ty ứng dụng công nghệ 4.0, thủ tục
thành lậpDNđơn giản, các công đoạn
khácđều thuêđơnvị cóchứcnăng làm,
giao dịch qua mạng. Một người khác
thì có quán cà phê - phở, thuê 10 lao
động. “Cả hai đều rất “happy” (hạnh
phúc)” - ôngHùng nói và khẳng định:
“Tôi tâmđắc quan niệm rằng DN hay
loại hình gì đó cũng chỉ là công cụ
kinh doanh. Làm sao để người dân
vận dụng công cụ ấy kinh doanh, sinh
lợi và đóng thuế là được”.
Nên hỗ trợ thay vì cứ
chăm chăm thu thuế
Ông Nguyễn Hải Hùng nhìn nhận
hộ kinh doanh gặp khó khăn về pháp
lý là do đối tượng này chưa được ghi
nhận trong Luật DN 2014 mà mới
chỉ ở cấp nghị định. Mặt khác, quy
định về thủ tục chuyển đổi cũng chưa
có. Đó là chưa kể
có những rào cản
pháp lý như cách
tính thuế cũng rắc
rối, không đơn giản
với hộ kinh doanh.
“Việc chuyểnđổi
từ hộ kinh doanh thành DN không
cho thấy sự hấp dẫn hơn về thị trường
vốn và quản trị” - ông Hùng nhận xét.
Bà Tạ Thị Phương Lan, Phó Vụ
trưởng Vụ Quản lý thuế DN nhỏ và
vừa và hộ kinh doanh, đưa ra một góc
nhìn khác trong thực tiễn hành thu
của cơ quan thuế về hộ kinh doanh.
Bà Lan nhận xét rằng các quy định
về hộ kinh doanh mới chỉ theo hướng
“hộ kinh doanh phải làm cái nọ cái
kia chứ chưa hỗ trợ được gì cho họ”.
Thực tế, Nhà nước không đầu tư gì
cho hộ kinh doanh mà họ tự bỏ vốn.
“Nếu lỗ thì tự chịu, còn nếu có lãi thì
cơquan thuế đến thu thuế” - bàLannói
và đặt vấn đề: “Phải chăng đã đến lúc
có cách nâng đỡ hộ kinh doanh bằng
Hộ kinh doanh có
chuyển thành doanh
nghiệp được không
vẫn là vấn đề làm
đau đầu các
chuyên gia.
CHÂNLUẬN
T
ọa đàm liên quan đến nghiên
cứu khung khổ pháp lý cho hộ
kinh doanh (bán phở, bún bò,
hủ tiếu, bánh canh, mì Quảng…) do
Phòng Thương mại và Công nghiệp
Việt Nam (VCCI) phối hợp với Viện
Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung
ương (CIEM) tổ chức sáng 4-4 có
nhiều ý kiến từ thực tiễn.
Lên rồi lại xuống
Luật sư Nguyễn Hưng Quang là
người tham gia nghiên cứu nhiều vấn
đề xã hội, kinh tế cùng vớiVCCI. Ông
Quang kể nhiều câu chuyện liên quan
tới hộ kinh doanh mà thực tế ông đã
gặp phải trong quá trình nghiên cứu.
Ởmột tỉnhnọ, cómột hộkinhdoanh
sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ tại
làng nghề, bán hàng qua một công ty
khác chuyên nhận ủy thác mua bán
hàng hóa. Công ty ủy thác này lại hợp
tác với một tập đoàn nước ngoài để
bán hàng thủ công mỹ nghệ.
Tập đoàn nước ngoài tìm đến hộ
kinh doanh nói trên để trực tiếp ký
kết hợp đồng với nhiều điều kiện
tuân thủ như hợp đồng lao động,
bảo hiểm xã hội, y tế, các loại thuế,
giấy phép... Và hộ kinh doanh này
buộc phải trở thành doanh nghiệp
(DN) mới đáp ứng được những điều
kiện do tập đoàn nước ngoài đưa ra.
“Sau hai năm, DN này liên tục bị
thua lỗ do chi phí tuân thủ cao nên
quyết định giải thể để trở lại làm hộ
kinh doanh” - ông Quang kể.
Ởmột địa phương khác, Cục Thuế
tỉnh hỗ trợ một hộ kinh doanh thành
lập DN với hai sáng lập viên chính là
vợ chồng với chi phí không đáng kể.
Nhưng sau một thời gian, vợ chồng
Việcmuốn
lên doanh
nghiệp hay
tiếp tục là
hộ kinh
doanh hãy
để người
dân tự
quyết định.
Ảnh: HTD
Đừng ép chị bán bún bò “lên”
giám đốc công ty
khung khổ pháp lý chứ không phải
để quản lý chặt hơn? Bởi nếu đúng
theo Luật DN, rất có thể chúng tôi bị
quy là đang thu thuế cả đối tượng vi
phạm pháp luật”.
Thêmnữa, Luật DNmặc dù không
quy định rõ về hộ kinh doanh nhưng
lại có những quy định khiến khu vực
này bị ràng buộc đáng kể. Chẳng hạn
như quy định buộc hộ kinh doanh chỉ
được hoạt động tại địa điểm đăng ký,
không được thuê quá 10 lao động
và không được dừng hoạt động quá
12 tháng...
Vấn đề đặt ra là nếu một hộ kinh
doanh có bốn địa điểm thì sao? Vì
quy mô sản xuất, kinh doanh tăng,
họ thuê trên 10
lao động thì sao?
Việc họ dừng hoạt
động bao lâu thì
đó là do thị trường
chứ sao lại ấn định
thời hạn cho họ?
“Dù có nhiều quy định vậy nhưng
thực ra là không có chế tài kèm theo.
Bởi thế nếu hộ kinh doanh mở thêm
cửa hàng, địa điểm kinh doanh thì
ngành thuế vẫn phải thu thuế và có
biện pháp xử lý. Do vậy, chúng tôi
đề nghị sửa Luật DN sao cho ngành
thuế không gặp rắc rối về pháp lý
như vậy” - bà Lan nói.
Mặt khác, cũng theo bà Lan,
ngành thuế còn gặp những vấn đề
khi có những khái niệm không rõ
ràng, không thống nhất về hộ kinh
doanh. Chính vì thế, ngành thuế mỗi
khi soạn thảo văn bản liên quan đều
phải “đèo” thêm chữ “hộ” để chỉ các
đối tượng cần phải thu thuế thành
“hộ-cá nhân kinh doanh”.•
3,4 triệuhộ lêndoanhnghiệp, rồi saonữa?
(tiếp theo trang1)
Các quy định về hộ kinh
doanhmới chỉ theo hướng
hộ kinh doanh phải làm
cái nọ, cái kia chứ chưa
hỗ trợ được gì cho họ.
Năm 1990, muốn thành lập
doanh nghiệp tư nhân (DNTN)
bắt buộc phải có vốn pháp định
từ 20 triệu đến 240 triệu đồng và phải được chủ tịch Hội
đồng Bộ trưởng hoặc chủ tịch UBND tỉnh, nơi DN đặt trụ
sở chính… đồng ý.
Từ năm 2000, đặc biệt là từ năm 2006 và 2014 trở đi, mọi
điều kiện thành lập và hoạt động của DN nói chung, DNTN
nói riêng đã được xóa bỏ, gần như không còn điều kiện.
Đặc biệt là việc Luật DN năm 2005 và 2014 cho phép
thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên là cá
nhân. Vì vậy, hộ kinh doanh không được thừa nhận là DN
là do sự khiếm khuyết của pháp luật.
Vì pháp luật quy định về hộ kinh doanh một cách quá sơ
sài, dễ dãi, đơn giản nên đương nhiên đã trở thành sự lựa
chọn chủ yếu trên thực tế. Việc một người có nhiều công ty
là chuyện bình thường nhưng một người đồng thời duy trì
hai chủ thể kinh doanh là công ty và hộ kinh doanh là điều
cần phải suy nghĩ.
Đến nay có khoảng 1,6 triệu hộ kinh doanh có đăng ký
kinh doanh mới đặt ra yêu cầu chuyển đổi thành DN. Còn
3,4 triệu hộ kinh doanh không phải đăng ký kinh doanh.
Như vậy, hiện nay vấn đề không nằm ở việc bắt buộc phải
chuyển đổi hay không chuyển đổi hộ kinh doanh thành DN
mà nên thừa nhận hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh, tức
đã đạt đến một quy mô nhất định, là DN. Nghĩa là thừa nhận
1,6 triệu hộ đang đăng ký kinh doanh là một loại hình DN.
Đối với 3,4 triệu hộ kinh doanh còn lại, vì quy mô nhỏ
vẫn được kinh doanh mà không buộc phải đăng ký kinh
doanh thì cũng không yêu cầu bắt buộc phải đăng ký kinh
doanh. Tất nhiên cũng không nên đặt ra vấn đề buộc họ
phải nâng lên thành DN.
Về cơ bản, cần bảo đảm cho hộ kinh doanh vẫn thực hiện
nghĩa vụ như hiện nay, ngoại trừ việc làm những gì tốt hơn,
gia tăng quyền lợi hơn cho đối tượng này. Chẳng hạn như
không giới hạn ở một địa điểm kinh doanh và chỉ được thuê
dưới 10 lao động.
Bởi hộ kinh doanh và DN dù khác nhau bao nhiêu thì
vẫn đều phải có một đòi hỏi xuất phát, một yêu cầu tối
thiểu, một tiêu chuẩn nền tảng hay một mặt bằng cơ sở, chứ
không thể hộ kinh doanh thì đo từ mặt biển, còn DN thì đo
từ chân núi.
Tuy nhiên, không thể bắt hộ kinh doanh chuyển thành DN
phải sống và khó sống như DN siêu nhỏ hiện nay, mà là
phải làm cho các DN siêu nhỏ dễ sống như hộ kinh doanh.
Do vậy, nếu không nâng được chuẩn hộ kinh doanh lên thì
buộc phải hạ chuẩn DN siêu nhỏ xuống để họ dễ làm ăn.
Luật sư
TRƯƠNG THANH ĐỨC
Họ đã nói
Bà Hoàng Thị Lan Anh đến từ Tổng
cục Thuế, Bộ Tài chính đồng quan
điểm với nhiều chuyên gia rằng hộ
kinh doanh là thương nhân, tương tự
các thương nhân nổi tiếng từ xưa như
Bạch Thái Bưởi.
Bà LanAnh cũng nói về vấn đề thuế,
thì cứcó thunhậpphát sinh làphải nộp
thuế và điều này không tùy thuộc vào
việc cóđăng ký kinhdoanhhay không.
Để người dân tự lựa chọn mô hình phù hợp
Ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng CIEM, cho rằng
Luật DN sửa đổi sẽ nhận trách nhiệmxử lý các vấn đề của
hộ kinh doanh. Sứ mệnh của Luật DN sửa đổi lần này sẽ
phải thúc đẩy sự phát triển của hộ kinh doanh, để tối đa
hóa nguồn lực đầu tư.
Nguyên tắc là cái gì đang cản trở quyền kinh doanh sẽ
phải bãi bỏ, còn việc thiết kế chi tiết, đưa hộ kinh doanh
vào hay đưa ra khỏi Luật DN chỉ là kỹ thuật pháp lý.
Vì vậy, lo ngại bắt ép các hộ kinh doanh phải trở thành DN để xử lý tồn
tại về sự không rõ ràng trong khái niệm hộ kinh doanh sẽ không diễn ra.
Nhưng điều này không đồng nghĩa với việc hộ kinh doanh sẽ tiếp tục là
nơi trú chân cho những khoảng mờ trong hoạt động kinh doanh hay là
nơi rủi ro cho quản lý nhà nước.
“Hộ kinh doanh hay DN, công ty TNHH... là những công cụ để người dân
lựa chọn sử dụng cho mục tiêu kinh doanh một cách công bằng; phù hợp
với quy mô, tính chất của mỗi loại hình để phát huy tối đa nguồn lực đầu
tư” - ông Phan Đức Hiếu nhấn mạnh.
