16
Góc nhìn
Quốc tế -
ThứSáu26-7-2019
Tiêu điểm
Mỹ, Trung tiếp tục leo thang
vấn đề Đài Loan
Bắc Kinh khẳng địnhWashington đã đổi chiến lược khi xemTrung Quốc là đối thủ quân sự củaMỹ.
HÀMINHTHU
L
ần đầu tiên trong bốn năm
gần đây, TrungQuốc (TQ)
chính thức công bố Sách
trắngvề chiến lượcquốcphòng
toàndiện, đồng thời nhấnmạnh
Washington đã thay đổi quan
điểm và xem Bắc Kinh là “kẻ
đối đầu”.
Ngày 24-7, người phát ngôn
Bộ Quốc phòng Ngô Khiêm
nhấn mạnh TQ sẵn sàng chiến
đấu với bất kỳ quốc gia nào
cố gắng tiếp tay cho quá trình
giành độc lập của Đài Loan.
Cùng ngày, quân đội Mỹ đã
cử một chiến hạm di chuyển
qua eo biển Đài Loan, một
hành động có thể khiến Bắc
Kinh nổi giận nhưng nhiều khả
năng sẽ được Đài Loan xem là
dấu hiệu hỗ trợ từWashington
trong bối cảnh xung đột ngày
càng gia tăng giữa Đài Bắc và
Bắc Kinh.
Thông điệp chính trị
của sách trắng
Với tiêuđề “QuốcphòngTQ
trong kỷ nguyên mới”, sách
trắng được phát hành với mục
đích giúp cộng đồng quốc tế
hiểu rõ hơn về các chiến lược
quốc phòng của TQ dưới thời
Chủ tịch Tập Cận Bình. Tài
liệu chỉ ra rằng việc Mỹ củng
cố liên minh quân sự châu Á -
Thái Bình Dương và liên tục
đổi mới công nghệ nhằm trở
thành cường quốc quân sự đã
gia tăng cuộc cạnh tranh quân
Nga, Trung Quốc thử thách
liên minh Mỹ-Nhật-Hàn
Hôm 23-7, Seoul cho biết một máy bay chiến đấu Nga đã
hai lần xâm phạm không phận lãnh thổ của nước này. Sau
đó một ngày, Nhà Xanh cho biết Nga thừa nhận đó là sự cố
ngoài ý muốn và họ sẽ mở một cuộc điều tra vụ việc này,
mặc dù trước đó Bộ Quốc phòng Nga đã giận dữ phủ nhận
sự việc. Một số nhà phân tích nhận định ý đồ đằng sau vụ
xâmphạmvùng nhận dạng phòng khôngHànQuốc là nhằm
thử thách mối quan hệ an ninh giữa Mỹ và hai đồng minh
Nhật Bản, Hàn Quốc.
Quân đội TQ muốn chứng
minh sứcmạnhcủamìnhvới cả
Mỹ vàĐài Loan, đồng thời phải
hành động để củng cố niềm
tin của nhân dân trong nước.
Nhà phân tích quân sự tại
Thượng Hải
NI LEXIONG
Sách trắng về chiến
lược quốc phòng
toàn diện của TQ
được cho là sự bày
tỏ thái độ không hài
lòng của Bắc Kinh
với Mỹ nói chung và
với “liên minh” Mỹ -
Đài Loan nói riêng.
Tuần dương hạmmang tên lửa dẫn đườngUSS AntietamcủaMỹ được nhìn thấy trên biểnĐông
năm2016. Ảnh: REUTERS
Quan sát diễn biến vụ tàu Trung
Quốc (TQ) xâmphạmvùngbiểngần
bãi TưChính của Việt Nam (VN) có
thể thấy có một sự đồng điệu trong
các phát ngôn chính trị giữa một số
quốc gia trong bối cảnh Bắc Kinh
leo thang ngày càng cao.
Hôm 19-7, phản ứng chính thức
về động thái phạmpháp của tàu TQ
ở vùng biển phía nam biển Đông,
người phát ngôn Bộ Ngoại giao VN
Lê Thị ThuHằng khẳng định: “Duy
trì trật tự, hòa bình, an ninh ở khu
vực biển Đông là lợi ích chung của
các nước trong và ngoài khu vực
cũng như cộng đồng quốc tế. Do
đó, VN mong muốn các nước liên
quan và cộng đồng quốc tế cùng
nỗ lực đóng góp nhằm bảo vệ và duy trì lợi ích chung này”.
Phát ngôn này được giới quan sát rất đáng quan tâm, bởi lẽ
nó thể hiện rất rõ quan điểm quốc tế hóa khu vực biển Đông,
một động thái vừa phù hợp luật pháp quốc tế, vừa huy động
được sức mạnh tập thể trong bối cảnh cán cân lực lượng tại
khu vực hiện nghiêng về phía Bắc Kinh. Đồng thời, phát ngôn
trên mang sắc thái một lời kêu gọi tập thể, đánh động sự quan
tâm của quốc tế về hành vi của TQ.
Nhànghiên cứuSweeLeanCollin
Koh, Học viện Chiến lược và quốc
phòng (Singapore), nhận xét trên
trang
Maritimeissues
rằng: “Phát
ngôn trên (của VN) rất quan trọng.
Nó cho thấy VNmuốn kêu gọi sự hỗ
trợ của cộng đồng quốc tế đối với
sự kiện ở bãi Tư Chính. Động thái
này có khả năng sẽ làm ảnh hưởng
toàn bộ đến tình hình tranh chấp ở
toàn bộ biển Đông và đi ngược với
quan điểm không muốn ảnh hưởng
từ bên ngoài của Bắc Kinh” - ông
Collin Koh giải thích.
Một ngày sau phát ngôn của phía
VN, Bộ Ngoại giao Mỹ cáo buộc
chính quyền Bắc Kinh “cố tình
tạo sức ép buộc các quốc gia ASEAN thông qua Bộ quy tắc
ứng xử trên biển Đông (COC) nhằm ngăn chặn các nước này
hợp tác khai thác dầu khí trong khu vực với bên thứ ba. Hành
động này bộc lộ rõ ý định độc chiếm các nguồn tài nguyên ở
biển Đông của TQ”.
Hôm 23-7, trong bài trả lời phỏng vấn tờ
Philstar Global
, Đô
đốc Cảnh sát biển Mỹ Karl Shultz tiết lộ Mỹ đã tăng cường số
lượng chiến dịch hoạt động biển Đông theo yêu cầu của các
chỉ huy quân sự khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương
thuộc Lầu Năm Góc. Kèm theo đó, Đô đốc Karl Shultz còn
chuyển tải một thông điệp chính trị rất đồng điệu với phát
ngôn từ phía VN: “Tôi nghĩ rằng lực lượng tuần duyên Mỹ,
hải quân Mỹ và các đồng minh, các đối tác trong khu vực
phải lên tiếng, tạo thành một sự phản đối mang tính quốc tế
để chống lại các hành vi hung hăng không phù hợp với một
trật tự dựa trên luật pháp”.
Không có bằng chứng khẳng định một mối quan hệ nhân
quả hay một mối liên quan mật thiết giữa phát ngôn của VN
và phía Mỹ dù cả hai thông điệp chỉ cách nhau vài ngày. Tuy
nhiên, điểm chung của cả hai chính là thay vì tiếp cận ở góc
độ một quốc gia (như nhiều lần trước đây) thì cả hai phía lần
này đều tiếp cận hành động của TQ ở khía cạnh tập thể - nhấn
mạnh lợi ích khu vực và toàn cầu, phản đối mức độ đe dọa
ngày càng lan rộng của TQ ở biển Đông.
Sự chuyển động về mặt thông điệp chính trị này cho thấy
các nước ở biển Đông cũng như bên thứ ba (ví dụ Mỹ) dường
như đang cố gắng tạo ra một “lằn ranh đỏ” nhằm cảnh báo
giới hạn hành vi của Bắc Kinh. Đồng thời, rất có khả năng đi
theo sau phát ngôn sẽ là những bước tiến tập thể chiến lược
kết hợp ngoại giao, kinh tế lẫn quân sự nếu Bắc Kinh vẫn
không nhận ra điểm dừng.
ĐỖ THIỆN
BiểnĐông sau thôngđiệp chính trị đồngbộ củaViệtNamvàMỹ
Tổng thốngDonald Trump
(trái)
và Tổng bí thư, Chủ tịch
nước Nguyễn Phú Trọng tại HàNội tháng 2-2019. Ảnh: AP
sự toàn cầu. Đặc biệt, lần đầu
tiêntrongbốnnămgầnđây,Bắc
Kinh nhấn mạnh Washington
đã thay đổi quan điểm an ninh
quốc gia và bắt đầu xem TQ
là đối thủ.
Nói về chính quyền Tổng
thốngDonaldTrump, bảnchiến
lược miêu tả Washington đã
công kích và tăng cường cạnh
tranhgiữacáccườngquốc,đồng
thời tăng đáng kể chỉ tiêu quốc
phòng, thúcđẩynăng lượnghạt
nhân, sức mạnh không gian,
phòng thủ tên lửa và gây suy
yếuổnđịnhtoàncầu.Tuynhiên,
sách trắng nhận định tình hình
chung ở Thái Bình Dương là
“ổn định”.
Chuyên gia về quân đội TQ
AndrewErickson cho biết Bắc
Kinh công bố sách trắng lần
này nhằm gửi một thông điệp
chính trị hơn là giới thiệu chiến
lược quốc phòngmới. “Tài liệu
phản ánh những chính sách,
mục tiêu, cải cách trong kỷ
nguyên tự quyết của Chủ tịch
Tập Cận Bình. Nó nhấn mạnh
tính cấp thiết của việc ổn định
tình hình trong nước và khẳng
định chủ quyền của Bắc Kinh
tại biển Đông (một cách vô lý
- PV) và tại Đài Loan” - tờ
The
Washington Post
dẫn lời ông
Erickson cho biết ngày 24-7.
Sáchtrắngvềchiếnlượcquốc
phòng toàn diện của TQ được
cho là sự bày tỏ thái độ không
hài lòng của Bắc Kinh với Mỹ
nói chung và với “liên minh”
Mỹ - Đài Loan nói riêng. Bản
tài liệu được công bố trong bối
cảnh căng thẳng chưa giảm
nhiệt ở tâyTháiBìnhDươngvà
những hành động gây tranh cãi
của Bắc Kinh nhằm đạt được
các mục tiêu chiến lược trên
toàn khu vực, bao gồmcả biển
Đông. TQ luôn coi Đài Loan
là lãnh thổ chờ thống nhất và
tuyên bố hòn đảo này sẽ phải
chấp nhận thống nhất với Bắc
Kinh theo mô hình “một quốc
gia, hai chế độ”.
Liên minh Mỹ -
Đài Loan
Hôm 24-7, quân đội Mỹ đã
cử tuầndươnghạmAntietamdi
chuyển qua eo biển Đài Loan.
TheoôngClayDoss, phát ngôn
viênHạmđội7củaMỹ,việctàu
đi qua eo biển Đài Loan nhằm
khẳng định lập trường củaMỹ
về sự tựdovà rộngmở của khu
vựcẤnĐộDương -Thái Bình
Dương. Hơn nữa, ông Doss
khẳngđịnhhải quânMỹ sẽ tiếp
tục hoạt động ở bất cứ nơi nào
mà luật pháp quốc tế cho phép.
Được hỏi về hoạt động mới
nhất của chiến hạm Mỹ, lãnh
đạo Đài Loan Thái Anh Văn
khẳng định Đài Bắc sẽ không
thỏa hiệp về tự do, dân chủ và
chủ quyền. “Mọi bên đều có
trách nhiệm trong việc ổn định
tình hình eo biển và khu vực.
TQ có trách nhiệm của họ và
chúng tôi cũng thế” - bà Thái
Anh Văn trả lời phóng viên ở
Đài Bắc.
Trong tháng này, Lầu Năm
Góc cho biết Bộ Ngoại giao
Mỹ đã phê duyệt yêu cầu mua
vũ khí của Đài Loan, bao gồm
xe tăng và tên lửa Stinger với
tổng trị giá ước tínhkhoảng2,2
tỉ USD. TQ đáp trả bằng cách
tuyên bố sẽ áp đặt lệnh trừng
phạt đối với các công ty buôn
bánvũkhí củaMỹ có liênquan
đến thỏa thuận trênvà cho rằng
quốcgianày“làmgia tăngcạnh
tranhquân sựkhốc liệt giữa các
nướclớnvàgâysuyyếuổnđịnh
chiến lược toàn cầu”.
Đài Loan là điểmnóng ngày
cànggia tăng trongmối quanhệ
Mỹ-TQ.Mỹ không có quan hệ
chính thứcvớiĐài Loannhưng
bị ràng buộc bởi một đạo luật
năm 1979, trong đó yêu cầu
Washington phải cung cấp vũ
khí phòng vệ cho Đài Bắc.•
