6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứBa6-8-2019
các TP có khối lượng công việc khá
lớn nên chủ tịch không thể trực tiếp
xử lý mà thường giao cho phó chủ
tịch phụ trách hoặc cán bộ địa chính.
Theo vị thẩm phán này, không nên
quy định các tranh chấp liên quan đến
quyền sử dụng đất đều bắt buộc phải
hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất,
mà cho phép người dân chọn cả trung
tâm hòa giải đối thoại tại các TAND.
Theo đó hòa giải tại xã nên áp dụng ở
các tỉnh nghèo, ít dân cư, khối lượng
côngviệc ít. Bởi ởđó chínhquyền cấp
xã là cấp gần dân nhất, các tranh chấp
về đất đai sẽ được địa phương nắmrõ,
có thểđưa raphươngángiải quyết hợp
tình, hợp lý. Trong quá trình hòa giải,
tình làng nghĩa xómđược hàn gắn thì
sẽ tránh được kiện tụng tại tòa.
Còn đối với các tỉnh, TP lớn có
tổ chức cấp xã là phường/thị trấn,
các tranh chấp đất đai là rất phổ
biến, phức tạp và giá trị tranh chấp
cao. Vì thế nên quy định cho phép
người dân có thể lựa chọn và yêu
cầu trung tâm hòa giải-đối thoại của
tòa án để hòa giải.
Theo luật sư (LS) Trần Thị Hồng
Việt (hòa giải viên tại Trung tâmhòa
giải-đối thoại TAND quận 1, cựu
thẩm phán TAND TP.HCM), quy
định như hiện nay khiến việc tranh
chấp bị kéo dài, làm chậm quá trình
tố tụng. Trong khi Luật Đất đai và
BLTTDS có quy định các cơ quan
có thẩm quyền khi giải quyết tranh
chấp đất đai đều phải thực hiện thủ
tục hòa giải.
Theo đó, nếu khởi kiện ra tòa thì
thẩm phán thụ lý cũng sẽ tiến hành
hòa giải trong giai đoạn chuẩn bị
xét xử. Trong quá trình xét xử vụ
án, HĐXX cũng sẽ tạo điều kiện
cho các bên thỏa thuận. Điều đó có
nghĩa trong quá trình giải quyết vụ
án, các đương sự luôn được tòa án
tạo điều kiện để hòa giải. Đây cũng
là nguyên tắc chung trong tố tụng dân
sự. Do vậy, quy định bắt buộc phải
hòa giải tại UBND xã/phường trước
khi khởi kiện không còn phù hợp.
“Hiện nay tại các tòa án còn có các
trung tâmhòa giải-đối thoại thực hiện
việc hòa giải và đem lại những hiệu
quả thiết thực. Nếu hòa giải thành
thì sẽ có quyết định công nhận và có
giá trị thi hành như bản án của tòa.
Do vậy, theo tôi, các đương sự có
thể chọn hòa giải tại trung tâm để
giải quyết tranh chấp” - LSViệt nói.
Chuyển hẳn lên cho tòa?
Một cán bộ địa chính tại UBND
một phường tại TP Tân An (Long
An) cho rằng nên bỏ luôn quy định
hòa giải tại cơ sở vì hiện nay người
dân tới ủy ban hòa giải chỉ để hợp
thức hóa hồ sơ khởi kiện. Trong khi
việc này tạo ra áp lực không nhỏ cho
UBND cấp xã. Theo Điều 88 Nghị
định 43/2014 của Chính phủ (hướng
dẫn về thủ tục hòa giải tranh chấp
đất đai) thì UBND cấp xã có trách
nhiệm thẩm tra, xác minh tìm hiểu
nguyên nhân phát sinh tranh chấp, thu
thập giấy tờ, tài liệu có liên quan do
MINHCHUNG- YẾNCHÂU
S
ố trước
Pháp Luật TP.HCM
có bài phản ánh thủ tục hòa
giải ở xã/phường trong tranh
chấp đất đai trước khi khởi kiện
ra tòa đang bộc lộ nhiều hạn chế,
còn mang tính hình thức và làm
phát sinh các hệ quả pháp lý. Vậy
cách nào để nâng cao chất lượng
hòa giải, giúp tiết kiệm thời gian
và thuận lợi cho người dân?
Chọn một trong hai nơi?
Một thẩm phán từng xét xử nhiều
vụ việc tranh chấp đất đai cho rằng
quy định cứng như hiện nay thì nếu
chủ tịchUBNDcấpxã/phườngkhông
tổ chức hòa giải thì đương sự phải
khởi kiện thêm vụ án hành chính
nữa. Điều này gây rắc rối, phiền hà,
mất nhiều thời gian của đương sự.
Trong khi nhiều UBND phường ở
Một phiên hòa giải ở Trung tâmhòa giải- đối thoại tại TANDquận Bình Tân, TP.HCM. Ảnh: NGÂNNGA
Phải thay đổi
hòa giải với
tranh chấp
đất đai
Các chuyên gia cho rằng phải thay đổi
thủ tục này chứ không quy định cứng
như hiện nay.
các bên cung cấp về nguồn gốc đất,
quá trình sử dụng đất và hiện trạng
sử dụng đất. UBND xã phải thành
lập hội đồng hòa giải tranh chấp đất
đai gồmnhiều thành phần. Tiến hành
một buổi hòa giải cũng không đơn
giản vì có nhiều thủ tục nội dung.
Nhữngmâu thuẫnvềđất đai thường
gay gắt nên hiếm khi các bên chịu
nhượng bộ nhau. Cạnh đó tỉ lệ hòa
giải thành rất thấp vì UBND cấp
xã không có chức năng đo đạc xác
định diện tích được cấp trong giấy
chứng nhận là đúng hay sai. Vì vậy
nên chuyển hẳn hoạt động này lên
cho tòa án thực hiện thông qua các
trung tâm hòa giải-đối thoại tại tòa.
Đồng tình, LS Nguyễn Văn Dũ,
Đoàn LS TP.HCM, phân tích: Quy
định như hiện nay sẽ phát sinh tình
trạng hòa giải thành trên giấy. Bởi
biên bản hòa giải thành đã chốt nhưng
một hoặc các bên không thực hiện thì
phải hòa giải lại và chỉ khi có biên bản
hòa giải không thành thì một trong
hai bên mới được khởi kiện tại tòa.
Trong khi năng lực cán bộ cấp xã/
phường ở một số nơi còn hạn chế,
nhất là về tố tụng dân sự và họ cũng
phải “ôm” quá nhiều việc hành chính
nên thời gian hòa giải kéo dài, chất
lượng không cao. Thế mới có thực
tế xã hòa giải rồi nhưng tòa lại trả
đơn kiện, yêu cầu hòa giải lại vì chưa
đúng quy định. Thậmchí có biên bản
hòa giải người chủ trì quyết luôn thay
tòa là ai đúng, ai sai...•
Tại TP.HCM:
Tính đến hết tháng 3-2019 (sau bốn
tháng thí điểm) với 10 trung tâm hòa giải tại tòa án
được thành lập và đi vào hoạt động (gồm Tòa TP.HCM
và các quận/huyện: Bình Thạnh, Bình Tân, Tân Phú, Gò
Vấp, Bình Chánh, Củ Chi, 1, 2, 9) tiếp nhận tổng cộng
4.869 đơn khởi kiện và đã hòa giải thành hơn 2.219 vụ
việc, trong đó các vụ việc hôn nhân gia đình có tỉ lệ hòa
giải thành cao nhất (đạt tỉ lệ 83,31%).
Tại Hà Nội:
Tính đến giữa tháng 3-2019 với 16
trung tâm hòa giải tại tòa án được thành lập đã
tiếp nhận tổng cộng 5.422 đơn khởi kiện và đã hòa
giải thành hơn 2.174 vụ việc, tỉ lệ hòa giải thành
đạt trên 68%.
Tại Hải Phòng:
Có 10 trung tâm hòa giải tại tòa án
được thí điểm và đi vào hoạt động gồm TP Hải Phòng
và chín quận/huyện trực thuộc đã hòa giải rất nhiều vụ
việc với tỉ lệ hòa giải thành lên đến 76%.
Tại CầnThơ:
Có sáu trung tâmhòagiải tại tòa ánđược
thí điểmgồmTP CầnThơ và nămquận/huyện trực tiếp
nhận gần 1.012 đơn khởi kiện và đã hòa giải nhiều vụ
án dân sự (trong đó có tranh chấp đất đai, kinh tế,…)
với tỉ lệ hòa giải thành hơn 63%.
Hiệu quả từ trung tâm hòa giải-đối thoại tại tòa
Có thực tế là nhiều vụ xã
hòa giải rồi nhưng tòa
lại trả đơn kiện, yêu cầu
hòa giải lại vì chưa đúng
quy định.
VCCI phát hiện20quyđịnhxungđột, chồng chéo
Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)
vừa có văn bản báo cáo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về
sự chồng chéo trong các văn bản pháp luật.
Theo đó, qua rà soát đơn vị phát hiện 20 quy định xung
đột, chồng chéo lớn của pháp luật về đầu tư đất đai, xây
dựng, môi trường, đấu thầu. Cụ thể, Điều 17, 170 Luật
Nhà ở và Điều 32, 33 Luật Đầu tư có sự khác nhau về
phân loại dự án đầu tư thuộc thẩm quyền của UBND cấp
tỉnh. Theo đó, hiện cả cơ quan nhà nước và nhà đầu tư
không xác định được phải áp dụng theo luật nào là đúng.
Cạnh đó, Luật Đầu tư quy định UBND cấp tỉnh quyết
định chủ trương đầu tư đối với dự án không thông qua đấu
giá đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. Luật Đất đai quy định
rõ các trường hợp đấu giá, không đấu giá đất. Pháp luật đầu
tư quy định các trường hợp đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.
Tuy nhiên, Luật Đấu thầu chưa quy định rõ đấu thầu
đối với loại đất nào (đã được hoặc chưa được giải phóng
mặt bằng), Luật Đất đai chưa quy định rõ đã đấu thầu lựa
chọn nhà đầu tư theo pháp luật đấu thầu rồi có phải đấu
giá quyền sử dụng đất theo pháp luật đất đai không. “Điều
này dẫn đến sự lúng túng của các địa phương trong việc
áp dụng các quy phạm pháp luật đối với các dự án đầu tư
có sử dụng đất…” - VCCI khẳng định.
VCCI cũng cho biết hiện theo quy định tại Luật Bảo vệ
môi trường (điểm a khoản 2 Điều 25), quyết định phê duyệt
báo cáo đánh giá tác động môi trường là căn cứ để cấp có
thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án. Nhà đầu
tư phải thực hiện thủ tục xin phê duyệt báo cáo đánh giá tác
động môi trường trước khi thực hiện thủ tục xin quyết định
chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, thủ tục quyết định chủ trương
đầu tư của Luật Đầu tư không yêu cầu nhà đầu tư phải nộp
quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Như vậy hai quy định này đã xung đột nhau…
Ngoài ra, mâu thuẫn trong quy định về điều kiện vốn tối
thiểu của chủ đầu tư trong đấu giá quyền sử dụng đất theo
Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Đất đai. Không rõ
ràng và có sự khác biệt lớn trong trình tự, thủ tục đầu tư
đối với các dự án có quy mô từ 5.000 tỉ đồng trở lên trong
pháp luật về đầu tư, pháp luật về quản lý vốn nhà nước tại
doanh nghiệp và pháp luật về xây dựng…
Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, cho rằng việc xung
đột, chồng chéo này tác động lớn đến các dự án đầu tư,
không rõ các trình tự để thực hiện các thủ tục cũng như
không rõ quan hệ của các đạo luật (con gà hay quả trứng
có trước). Điều này gây ra nhiều hệ quả lớn, làm mất thời
gian, lỡ cơ hội đầu tư, làm tăng chi phí và rủi ro đối với
hoạt động kinh doanh, nhũng nhiễu, tiêu cực. Nguyên
nhân của thực trạng này chủ yếu là do pháp luật Việt Nam
đang trong tình trạng bị phân mảng mà chưa phải là một
hệ thống đồng bộ, minh bạch. Có người gọi đây là hiện
tượng “pháp luật cục bộ”.
Từ đó ông Lộc đề nghị cần có một tổ chức độc lập
đứng ra giúp Chính phủ chủ trì, rà soát, sửa đổi các văn
bản pháp luật trong các lĩnh vực này, hạn chế tình trạng
“quyền anh, quyền tôi” và đưa ra được các giải pháp đột
phá trong cải cách các thủ tục liên ngành.
VIẾT LONG - CHÂN LUẬN
