4
Thời sự -
ThứNăm15-8-2019
ĐỖTHIỆN
thực hiện
V
iệc Trung Quốc (TQ)
đưa nhóm tàu Địa chất
Hải dương 8 xâm phạm
thềm lục địa Việt Nam mới
đây một lần nữa cho thấy Bắc
Kinh không có ý định tôn
trọng luật pháp quốc tế. Sự
việc xảy ra sau hơn ba năm
kể từ khi Tòa trọng tài ra phán
quyết về vụ Philippines kiện
TQ. Theo đó, tòa đã ra phán
quyết xóa bỏ yêu sách đường
chín đoạn của Bắc Kinh.
Đại sứ - PGS-TS Nguyễn
Hồng Thao
(ảnh)
, thành viên
ViệtNam
của Ủy
ban Luật
phápquốc
tế thuộc
LiênHiệp
Q u ố c
( I L C ) ,
nhận định: “TQ đưa ra chính
sách bốn không: Không tham
gia, không công nhận thẩm
quyền của tòa, không chấp
nhận và không thi hành phán
quyết”. Điều đó nằm trong
cuộc chiến pháp lý của TQ
ở biển Đông.
Từ chống đối
Tòa trọng tài…
.
Phóng viên
:
TQ đã thua
+ Trên thế giới có một số
trường hợp một bên không
thamdự phiên tòa và phản đối
phán quyết như vụ Nicaragua
kiện Mỹ năm 1985; vụ Tổ
chức Hòa bình xanh kiện
lên Tòa án luật biển quốc tế
việc Nga bắt giữ tàu Arctic
Sunrise năm 2013. Hay gần
đây Nga phản đối quyết định
áp dụng các biện pháp bảo
đảmban đầu của Tòa trọng tài
Luật Biển trong vụ Ukraine
kiện Nga bắt giữ tàu chiến
trong eo biển Ketch.
Hầu hết theo thời gian, các
nước bị đơn đều tìm cách giải
quyết hòa bình với bên nguyên
đơn trên tinh thần phán quyết.
Phán quyết là giải thích chính
thức công ước của cơ quan tài
phán quốc tế có thẩmquyền và
được cộng đồng quốc tế thừa
nhận. Các tòa và trọng tài sau
này cũng lấy đó làm tiền lệ
để nhất quán trong công tác
xét xử. Với sự đấu tranh của
cộng đồng quốc tế, công lý
kinh tế, thềm lục địa, các
quy định thành lập TP Tam
Sa, Tứ Sa…
. Với sứcmạnh của nền kinh
tế, cùng với sức ảnh hưởng
chính trị - ngoại giao, toan
tính của Bắc Kinh là sẽ từng
bước xét lại và viết lại luật
có lợi cho họ?
+ Lịch sử đã chứng kiến
nhiều lần các nước dùng vũ
lực để giải quyết các tranh
chấp quốc tế nhưng cuối cùng
đều thất bại. Sau những đau
thương của Thế chiến thứ II,
cấm sử dụng vũ lực và đe
dọa sử dụng vũ lực đã trở
thành một nguyên tắc cơ bản
được ghi nhận trong Hiến
chương Liên Hiệp Quốc
và các văn bản liên quan.
Dù trên thế giới hiện nay
còn nhiều cuộc chiến hạn
chế nhưng nhân loại đang
đấu tranh để nguyên tắc đó
được tôn trọng.
Trong quan hệ quốc tế, lợi
ích quốc gia chỉ có thể được
bảo đảm trên nguyên tắc
bình đẳng chủ quyền quốc
gia, tôn trọng luật pháp quốc
tế. Luật quốc tế là công cụ
hữu hiệu nhất để các nước
nhỏ đấu tranh bảo vệ chủ
quyền quốc gia và các lợi
ích quốc gia. Chúng ta cần
tuyên truyền, nâng cao nhận
thức về luật quốc tế hơn nữa,
góp phần tạo ra sức mạnh
thực thi công lý. Thẩm phán
Philippines Carpio gần đây
có sáng kiến mở rộng tuyên
truyền không chỉ cho người
dân Philippines mà cả người
dân TQ để hiểu hơn về phán
quyết, tìm tiếng nói chung,
gây sức ép với các chính phủ
để giải quyết các tranh chấp
vì lợi ích chung hai nước.
. TQ có áp dụng các hình
thái chiến tranh khác để hậu
thuẫn chiến tranh pháp lý?
+ Chiến tranh pháp lý nằm
trong “tamchủng chiến pháp”,
chính là cuộc chiến hỗ trợ
cho các hoạt động quân sự
nhằmgiành thế thượng phong
cho TQ trong các tranh chấp
Đoàn đại biểu Philippines tại Tòa trọng tài vụ kiện TrungQuốc vào năm2016. Ảnh: PCA
kiện năm 2016 nhưng vẫn
không từ bỏ yêu sách ở biển
Đông. Theo quan sát của ông,
Bắc Kinh đã làmgì trong cuộc
chiến pháp lý
này
?
+Ông
NguyễnHồngThao
:
Bắc Kinh triển khai các hoạt
động phản đối một cách bài
bản, trênnhiềuphươngdiện: từ
tuyên truyền trên các phương
tiện thông tin đại chúng, vận
động các cơ sở nghiên cứu
đăng bài tới vận động các
nước thân TQ không ra tuyên
bố ủng hộ phán quyết.
Tháng 5-2018, Hội Luật
quốc tế TQ đã đưa ra một
bài nghiên cứu 500 trang,
dài tương đương với phán
quyết vụ kiện biển Đông
năm 2016, để phản bác các
lập luận của tòa. Nghiên cứu
này tập trung vào ba vấn đề
chính: (i) Quyền lịch sử, (ii)
Quy chế đảo và (iii) Tính hợp
pháp của các hành vi của TQ
tại biển Đông. TQ lên tiếng
phản đối phán quyết trên tất
cả diễn đàn quốc tế, thuê một
số học giả nước ngoài viết
bài phê phán phán quyết. TQ
còn đưa ra lý thuyết Tứ Sa,
hộ chiếu đường chín đoạn,
công bố phát hiện “đường
chín đoạn liền nét”.
. Đã từng có quốc gia nào
hành xử tương tự TQ chưa
và kết quả ra sao, thưa ông?
sớm muộn sẽ được thực thi.
… đến cuộc chiến
pháp lý trên biển
. Không chỉ chống lại Tòa
trọng tài và phán quyết của
tòa, TQ đang tiến hành một
cuộc chiến tranh pháp lý. Biểu
hiện cuộc chiến này ra sao?
+ Chiến tranh pháp lý
đã
được ứng dụng rộng rãi.
Đường yêu sách chín đoạn
không chỉ trên bản đồ mà đã
được đưa vào các hộ chiếu
điện tử. UNCLOS và các công
ước quốc tế khác được chọn
lọc, giải thích sai lệch để biện
minh cho các hành động như
cấm đánh bắt cá hằng năm,
vụ giàn khoan HD 981, xây
dựng trái phép các đảo nhân
tạo, xua đuổi ngư dân, chuẩn
bị thiết lập các vùng nhận
dạng phòng không...
Luật quốc nội TQ được sử
dụng nhằm mở rộng quyền
quản hạt và thực hiện quyền
lực ở biển Đông như các luật
về vùng lãnh hải, đặc quyền
Lịch sử đã
chứng kiến nhiều
lần vũ lực được tôn
thờ để giải quyết các
tranh chấp quốc tế
nhưng cuối cùng
đều thất bại.
Ba nước cờ nguy hiểm,
bao gồm dư luận chiến, tâm
lý chiến và pháp lý chiến,
đã và đang được Trung
Quốc (TQ) ra sức thực hành theo kiểu tung hỏa mù trong
chiến lược mở rộng bờ cõi trên biển một cách phi pháp.
Bắc Kinh muốn “cái sai nói hoài thành cái đúng” và lôi
kéo sự ủng hộ của dân TQ lẫn công chúng quốc tế bằng
dư luận chiến; muốn đe dọa và làm nhụt chí đối thủ bằng
tâm lý chiến; muốn bẻ cong luật pháp quốc tế để hưởng
lợi bằng pháp lý chiến.
Tuy nhiên, mọi chiến lược muốn thành công phải dựa
trên nền tảng công lý! Khái niệm công lý không gói gọn
trong phạm vi luật pháp mà nó bao hàm toàn diện đời sống
chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội của con người, của một
hay nhiều nước. Công lý ở biển Đông thể hiện qua việc
phân định ranh giới trên biển rõ ràng theo luật pháp quốc
tế. Từ đó, các nước có chủ quyền được đảm bảo quyền chủ
quyền và quyền tài phán của họ: Ngư dân được đánh bắt
cá; doanh nghiệp được thăm dò, khai thác tài nguyên; nhà
khoa học tiến hành nghiên cứu đại dương; môi trường biển
được bảo tồn đa dạng và bền vững; tàu thuyền được qua lại
trong khuôn khổ tự do hàng hải... Tất cả quyền này đã được
các quốc gia trên thế giới thảo luận và thống nhất đưa
vào luật, đánh dấu những bước đi văn minh của con người
trong việc tạo ra thể chế hành xử với nhau.
Vậy mà TQ hành xử hoàn toàn ngược lại. Họ cấm ngư
dân các nước đánh cá, cho tàu va đâm, thậm chí bỏ rơi
ngư dân nước khác đang chìm dần trên biển. Họ chiếm
nhiều thực thể bằng vũ lực, ra sức bồi lấp, xây dựng thần
tốc thành các đảo nhân tạo rồi quân sự hóa thành các tiền
đồn, gây áp lực lên an ninh hàng hải. Họ ngang nhiên đưa
tàu khảo sát, giàn khoan vào vùng đặc quyền kinh tế, thềm
lục địa của nước khác. Cách hành xử này thường xuyên,
kéo dài và được thực hiện dựa vào những lập trường vô
lý: Quyền lịch sử và yêu sách đường chín đoạn. Khi bị Tòa
trọng tài bác bỏ tất cả luận điểm năm 2016, họ tiếp tục bác
bỏ vai trò của tòa, bác bỏ phán quyết, qua đó gián tiếp bác
bỏ Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) mà
chính họ đã đặt bút ký để trở thành thành viên.
Một quốc gia dù giàu có và hùng mạnh đến đâu nếu
không tuân theo luật chơi chung, ngó lơ công lý thì sớm
muộn gì cũng sẽ bị dư luận quốc tế phản ứng. Lịch sử cho
thấy tất cả tranh chấp trên biển, dẫu có kéo dài hàng trăm
năm, sau cùng đều được dàn xếp dựa trên tinh thần thượng
Cuộc đấu pháp lý phi nghĩa
Trung Quốc
Với sự đấu tranh của cộng đồng quốc tế, công lý sớmmuộn sẽ được thực thi.
Banước cờnguyhiểmcủaTrungQuốc ở biểnĐông sẽ thất bại!
Ba nước cờ
nguy hiểm
của
Trung Quốc
ở biển Đông
- Bài cuối
Guatemala và Belize đã tổ chức trưng cầu
dân ý về việc đưa tranh chấp phân định biển
tồn tại trăm năm giữa hai nước ra trước Tòa
án công lý quốc tế. Guatemala đã chính thức
thông báo với tòa kết quả trưng cầu dân ý
và thỏa thuận đặc biệt với Belize vào ngày
22-8-2018 và Belize cũng thực hiện bước đi
tương tự vào ngày 7-6-2019. Hai thông báo
này đã tạo thẩm quyền cho tòa xem xét vụ
việc. Lần đầu tiên trong lịch sử, nhân dân của
hai quốc gia tranh chấp đã thể hiện sự tin
tưởng của mình với sự công tâm của tòa án
giải quyết tranh chấp biển và lãnh thổ trên
cơ sở luật quốc tế.
Nhân dân các nước xung quanh biểnĐông
cũng có thể thể hiện sự tin tưởng của mình
thông qua hình thức trưng cầu dân ý đưa vụ
tranh chấp biển Đông ra trước tòa. Đó làmột
trong những cách giải quyết văn minh. Tuy
nhiên, nó đòi hỏi sự nhận thức đồng đều luật
quốc tế của người dân các nước tranh chấp,
tạo sức ép với các chính phủ phải tôn trọng
và thực thi luật quốc tế.
Đại sứ - PGS-TS
NGUYỄN HỒNG THAO
,
thành viên Việt Nam của Ủy ban Luật pháp quốc tế
thuộc Liên Hiệp Quốc (ILC)
Biển Đông nhìn từ trường hợp Guatemala và Belize
