16
Quốc tế -
ThứSáu23-8-2019
Ba rủi ro của Philippines nếu
bắt tay Trung Quốc ở biển Đông
ĐỖTHIỆN
T
ổng thốngRodrigoDuterte
hoan nghênh đề xuất của
Trung Quốc (TQ) về
việc chia sẻ nguồn dầu mỏ ở
biển Đông tại khu vực nằm
trong vùng đặc quyền kinh tế
(EEZ) của Philippines miễn
là Manila được hưởng phần
lớn hơn, theo
ABS-CBNNews
đưa tin hôm 21-8.
“Đề xuất (khai thác dầu
khí chung) với tỉ lệ 60/40
nghiêng về phía chúng ta là
một khởi đầu tốt. Tôi hy vọng
rằng điều này sẽ dẫn tới một
kết quả nào đó tích cực, như
làm thế nào chúng ta có thể
giải quyết một cách hòa bình
phán quyết của Tòa Trọng
tài” - ông Duterte phát biểu
tại Romplon, một tỉnh đảo của
Philippines ở Luzon.
Ba lý do Philippines
muốn “bắt tay” với
Trung Quốc
Vì sao ông Duterte muốn
“bắt tay” với Bắc Kinh? Thứ
nhất, Manila muốn né tránh
xung đột và thiệt hại trước
sự hung hăng ngày càng gia
tăng của Bắc Kinh. Từ sau sự
kiệnTQ tổ chức chiếmgiữ bãi
cạn Scarborough năm 2012,
TQ không ngừng gây sức ép
Philippines.
Ngoài các vụ cho tàu va
đâm, đe dọa tàu ngư dân
Philippines, TQ còn nhiều
lần tiến hành vây hãm Thị
Tứ (thuộc quần đảo Trường
Sa của Việt Nam). Việc gia
tăng hoạt động quân sự hóa
của TQ tại các đảo nhân tạo
phi pháp trong bối cảnh quan
hệ Mỹ - Philippines có chiều
hướngxấuđi khiếnôngDuterte
thiếu tự tin.
Tổng thống Duterte hôm
22-7 nói: “Khi ông Tập nói:
“Tôi sẽ đánh bắt cá”, ai có thể
ngăn được ông ấy? Nếu tôi
gửi lực lượng thủy quân lục
chiến đuổi ngư dân TQ, tôi
đảm bảo không còn ai trong
số họ trở về”. Trước đó, tại
Diễn đàn Tương lai châu Á
ở Tokyo (Nhật Bản) vào cuối
tháng 5 vừa qua, ông Duterte
giãi bày: “Philippines rất nhỏ
bé, chúng tôi không đủ khả
nănggây chiếnvới bất cứnước
nào, không chỉ là với TQ”.
Thứ hai, Philippines dưới
thời ông Duterte xem trọng
lợi ích kinh tế với TQ hơn là
câu chuyện xung đột ở biển
Đông. Góc nhìn (cá nhân) của
Tổng thốngDuterte trong việc
chia tỉ lệ 60/40 và “miễn là
Philippines được phần nhiều
hơn” cho thấy tính thực dụng
trong chính sách của Manila.
Ông Duterte lâu nay tiếp cận
TQ theo kiểu mềm mỏng để
đổi lại các lợi ích kinh tế. Mục
tiêu củaManila chính là dòng
tiềnđầu tư, dòngkháchdu lịch,
tăng kim ngạch xuất khẩu và
các khoản vay có ưu đãi cao
từ chính quyền Bắc Kinh.
Năm 2016, nhân chuyến
thăm của ông Duterte tới Bắc
Kinh, TQ đề xuất 15 tỉ USD
đầu tư trực tiếp và giao dịch
thươngmại, 9 tỉ USD cho vay
lãi suất thấp, hạnmức tín dụng
trị giá 3 tỉ USD, theo hãng
tin
Bloomberg
. Kèm theo đó,
hàng triệu du khách TQ đến
Philippines kỳ vọng mang lại
những khoản lời lớn.
Cuối cùng,Manilamuốn lấy
“khai thác chung” để nhắc lại
phán quyết của Tòa Trọng tài.
Chính quyền Duterte nhiều
lần nhắc lại quan điểm ủng
hộ đối với chủ trương hợp
tác cùng chia sẻ tài nguyên
(dầu khí, đánh bắt cá) với
TQ. Theo đó, ông Duterte
kỳ vọng đây sẽ là cơ sở để
ông đưa vụ thắng kiện TQ
tại Tòa Trọng tài năm 2016
đến chương trình nghị sự với
người đồng cấpTập Cận Bình
tại TQ cuối tháng này.
“Tổng thống Duterte cho
phép TQ đánh bắt cá ở biển
Đông là để khẳng định quyền
sở hữu của Philippines đối với
vùng biển đang tranh chấp”
- điện Malacañang tuyên bố
hôm 18-7. Người phát ngôn
của ông Duterte lý giải: “Nếu
bạn tuyên bố chủ quyền và tự
thấy rằng mình có chủ quyền
(ở biển Đông) thì bạn mới có
quyền cho phép nước khác
đánh cá”.
Và ba rủi ro nếu
bắt tay Trung Quốc
ViệcôngDutertelongạixung
đột vũ trang cho thấy Manila
mắc bẫy tâm lý của TQ. Bắc
Kinh lâu nay cố gắng duy trì
leo thang căng thẳng trong
“vùng xám” bởi chiến tranh sẽ
lợi bất cập hại với TQ: Mất uy
tín, thiệt hại kinh tế, bị quốc tế
phảnứngmạnh, gây sức ép lên
sự đồng thuận chính trị trong
nước, tạo cớ cho các nước thứ
ba can dự mạnh.
Họ đã nói
Cho Trung Quốc
khai thác trong EEZ
là vi hiến
ChínhphủPhilippines không
thể chophépngưdânTQđánh
cá ở EEZ của Philippines vì điều
đóviphạmhiếnpháp.Theođiều
12mục 2 của hiến pháp, chính
phủ phải bảo vệ các nguồn tài
nguyênởvùngnước quầnđảo,
lãnh hải và vùng đặc quyền
kinh tế, đồng thời đảm bảo
đặc quyền khai thác, sử dụng
củangười dânPhilippines ởđó.
Người dân Philippines có
đặc quyền đánh bắt cá, khai
thác dầu khí và các khoáng
sản khác trong EEZ của họ.
Quyền chủquyềnnày thuộc về
người Philippines và không có
bất kỳ quan chức nào có thể từ
bỏ quyền này mà không có sự
đồng ý của người dân.
Thẩm phán Tòa án Tối cao
Philippines
ANTONIO CARPIO
nói với tờ
Philstar
Việc ông Duterte
lo ngại xung đột
vũ trang cho thấy
Manila mắc bẫy tâm
lý của TQ.
Việc TQ muốn thúc đẩy
Bộ quy tắc ứng xử về biển
Đông (COC) trong nhiệm
kỳ Philippines làm điều phối
viên quan hệ ASEAN - TQ
(đến năm 2021) cho thấy TQ
muốn tranh thủ quan hệ tốt
với Manila, dùng “luật chơi
riêng” giữa TQ với các quốc
gia Đông Nam Á để đẩy Mỹ
và đồng minh ra khỏi biển
Đông mà không dùng vũ lực.
Ngoài ra, việc TQ gia tăng sử
dụng lực lượng tàu dân quân
biển thay vì tàu chiến cho thấy
TQ chỉ dọa chứ không chiến
tranh. Khi đưa tàugây rối trong
EEZ Malaysia, Philippines
và Việt Nam, nếu gặp phải
phản ứng mạnh thì TQ đều
tìm cách thoái lui.
Trong khi đó, xét ở góc
độ kinh tế, chiến thuật “lấy
mềm mỏng đổi lấy lợi ích”
của ông Duterte chưa mang
lại hiệu quả rõ nét. Cuối
năm ngoái, PGS-TS Ronald
U. Mendoza, ĐH Ateneo de
Manila (Philippines), nhận
định những số liệu kinh tế sau
khi Philippines nối lại quan hệ
hữu nghị với TQ vẽ lên một
bức tranh hỗn tạp. Theo đó,
đầu tư và thương mại không
gia tăng ở mức đáng kể dù
lượng du khách và người lao
động TQ có tăng.
Dù có nguồn thu từ du lịch
nhưngPhilippines phải đốimặt
thách thức từ người lao động
TQ: Giảm việc làm đối với
người dân Philippines; bất ổn
anninhquốc gia, đặc biệt trong
vấn đề tình báo. Đài
ABS-CBN
hôm31-7 đưa tin hai du khách
TQ bị bắt quả tang chụp ảnh
bên trong cơ sở hải quân Tide
Pole của hải quân Philippines
ở Parola tại tỉnh Palawan.
Cuối cùng, nếu ông Duterte
có ý định “cấp phép cho TQ”
khai thác dầu khí, đánh cá
chung trong EEZ của mình
để yêu cầu TQ tôn trọng phán
quyết của tòa hoặc thừa nhận
chủ quyền của Philippines
tại vùng khai thác chung thì
thật sai lầm. Việc khai thác
chung, về luật pháp quốc
tế, chỉ tiến hành ở các vùng
biển tranh chấp (nằm ngoài
EEZ và thềm lục địa không
có chồng lấn của quốc gia).
Phán quyết của tòa năm 2016
đã xóa sạch yêu sách đường
chín đoạn của TQ. Vậy nên
nếu Philippines để TQ khai
thác chung nghĩa là thừa nhận
vùng biển của quốc gia thành
vùng biển có tranh chấp, qua
đó thừa nhận sự hiện diện của
đường chín đoạn phi pháp mà
TQ ngang ngược theo đuổi.•
“Bắt tay” với TrungQuốc ở biểnĐông: Lợi bất cậphại!
(Tiếp theo trang1)
Thế nhưng Tổng thống
Philippines Rodrigo Duterte
lại tin rằng có thể “bắt
tay” ăn chia với TQ ngay
trên chính vùng biển của mình. Dường như bằng phép
toán chia cơ học 60/40, trong đó Manila đạt phần hơn, ông
Duterte tin rằng Philippines đang hưởng lợi, còn TQ sẽ an
phận chấp nhận phần lợi ích của họ. Thậm chí tổng thống
Philippines lạc quan rằng TQ buộc phải thừa nhận phán
quyết của Tòa Trọng tài để đổi lấy quyền được khai thác
dầu khí, đánh bắt cá trong EEZ của Philippines.
Dùng vũ lực lần lượt chiếm Hoàng Sa, một số thực thể
ở Trường Sa. Bồi lấp công phu, quân sự hóa nhiều vũ khí
nguy hiểm. Triển khai cùng lúc ba mặt trận là tâm lý, dư
luận và pháp lý để giành ưu thế. Những đầu tư có tầng có
lớp này của TQ chắc chắn không dừng lại ở việc hưởng lợi
40% nguồn tài nguyên khai thác chung với Philippines.
Ngoài ra, việc kêu gọi TQ tuân thủ phán quyết, thừa
nhận chủ quyền của Philippines ở vùng hai nước khai
thác chung cũng là điều bất khả. Trước thềm ông Duterte
đến Bắc Kinh, Đại sứ TQ tại Philippines Triệu Giám Hoa
không ngại ngần bắt tay quan chức Manila và khẳng định
Bắc Kinh sẽ tiếp tục không chấp nhận và phản đối phán
quyết biển Đông năm 2016. Điều này được TQ nhất quán
qua chủ trương bốn không từ năm 2013 đến nay: “Không
tham gia, không công nhận thẩm quyền của tòa, không
chấp nhận và không thi hành phán quyết”.
Mục tiêu thật sự của TQ là từng bước biến vùng biển
của nước khác thành vùng biển tranh chấp mà “khai thác
chung” là một cách. Tiếp đến là từ vùng biển tranh chấp trở
thành vùng biển của riêng TQ khi đối phương có bất kỳ sơ
hở nào. Sự kiện TQ chiếm bãi cạn Scarborough năm 2012
trong “tích tắc” là một bài học xương máu cho Philippines.
Cần phải nhắc lại, ở tầm chiến lược, khi cả Mỹ, Nhật Bản,
Úc, châu Âu và nhiều nước Đông Nam Á đang ra sức tìm
cách tạo ra áp lực buộc TQ theo luật chơi chung, mà điển
hình là UNCLOS 1982, thì việc Philippines lội ngược dòng
để bắt tay TQ sẽ là một sự mạo hiểm vô cùng lớn. Khi TQ
đang cố “bẻ gãy từng chiếc đũa”, cô lập các nước ở biển
Đông khỏi ảnh hưởng từ bên ngoài thì việc đơn phương bắt
tay TQ có thể khiến Philippines mất rất nhiều thứ.
ĐỖ THIỆN
Người dân Philippines phản đối hành xử của TrungQuốc ở biểnĐông năm2016. Ảnh: RAPPLER
Tổng thống Philippines kỳ vọng việc khai thác chung dầu khí với Trung Quốc sẽ giúp giải quyết được
tranh chấp ở biểnĐông.
