6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứHai 2-9-2019
Vụ hỏa hoạn thiêu rụi kho hàng
của Công ty cổ phần Bóng đèn Phích
nước Rạng Đông hôm 28-8 có liên
quan đến hóa chất nguy hại (thủy
ngân), có thể tiềm ẩn nguy cơ ảnh
hưởng đến môi trường, đe dọa đến
sức khỏe và tính mạng của người
dân. Vụ hỏa hoạn này có gây ra sự
cố môi trường như định nghĩa tại
khoản 10 Điều 3 Luật Bảo vệ môi
trường (BVMT) 2014. Theo đó,
“Sự cố môi trường là sự cố xảy ra
trong quá trình hoạt động của con
người hoặc biến đổi của tự nhiên,
gây ô nhiễm, suy thoái hoặc biến
đổi môi trường nghiêm trọng”. Tất
nhiên, quy mô, mức độ… của sự cố
này như thế nào vẫn cần có kết luận
chính thức của cơ quan chuyênmôn.
Công ty cổ phần Bóng đèn Phích
nước Rạng Đông nằm trên địa bàn
phường Thanh Xuân Trung nhưng
giáp ranh với phường Hạ Đình. Sau
vụ cháy, UBND phường Hạ Đình đã
phát đi thông báo cảnh báo người
dân chủ động bảo vệ sức khỏe, bảo
đảm vệ sinh môi trường. Tuy nhiên,
sau đó UBND quận Thanh Xuân đã
“tuýt còi” việc làm này của UBND
phường Hạ Đình vì cho rằng đây là
việc làm vượt cấp của chính quyền
cơ sở địa phương. Xem xét về vấn
đề này trên các yếu tố:
Thứ nhất,
khoản 3 Điều 143 Luật
BVMT quy định trách nhiệm quản
lý nhà nước về BVMT của UBND
cấp xã là: “… thực hiện nhiệm
vụ BVMT, giữ gìn vệ sinh môi
trường trên địa bàn… Chịu trách
nhiệm trước UBND cấp huyện
nếu để xảy ra ô nhiễm môi trường
nghiêm trọng trên địa bàn”. Như
vậy, có thể hiểu rằng động thái mà
UBND phường Hạ Đình ra thông
báo khuyến cáo cho người dân trên
địa bàn về việc ứng phó sau khi
vụ cháy xảy ra tại Công ty Rạng
Đông là chính quyền sở tại đang
thực thi đúng chức năng của mình
là BVMT cho người dân sinh sống
tại địa phương. Đồng thời, việc làm
đó thể hiện tinh thần trách nhiệm
trong công tác quản lý môi trường
tại cơ sở trước cấp trên với sự chủ
động, kịp thời trong hoàn cảnh cấp
bách chứa đựng nhiều rủi ro có thể
xảy ra cho môi trường.
Tiếp nữa, Điều 104 Luật BVMT
quy định về nội dung ứng phó sự
cố môi trường như sau: “Sự cố môi
trường xảy ra ở cơ sở, địa phương
nào thì người đứng đầu cơ sở, địa
phương đó có trách nhiệm huy
động khẩn cấp nhân lực, vật lực
và phương tiện để kịp thời ứng
ThSPHANTHỊ TƯỜNGVY
T
ừ lùm xùm vụ phát đi thông
báo cảnh báo người dân sau sự
cố cháy kho hàng của Công ty
Rạng Đông (87-89 phố Hạ Đình,
phường Thanh Xuân Trung, quận
Thanh Xuân, Hà Nội), vấn đề thẩm
quyền công bố sự cố/thảm họa môi
trường được nhiều người đặt ra.
SởTN&MTTPHàNội lắpmáyquan trắcmôi trường sau sựcốcháy khohàngcủaCông tyRạngĐông. Ảnh: ANHIỀN
Cảnh báo
sự cố
môi trường
nhìn từ vụ
Rạng Đông
Mặc dù pháp luật hiện hành chưa có quy
định cụ thể về thẩmquyền công bố sự cố
môi trường nhưng việc phát đi cảnh báo
của UBNDphường Hạ Đình đã thể hiện
trách nhiệm rất cao trước người dân.
phó sự cố…”. Vụ cháy xảy ra có
ảnh hưởng trực tiếp đến người dân
phường Hạ Đình nên việc UBND
phường Hạ Đình nhanh chóng có
biện pháp ứng phó trước nguy cơ
xảy ra sự cố môi trường bằng việc
ra thông báo khuyến cáo cho người
dân là hoàn toàn nằm trong phạm vi
thẩm quyền, chức năng của chính
quyền địa phương.
Thứ hai,
Điều 110 Luật BVMT
cũng chỉ quy định chung về trách
nhiệm xây dựng lực lượng ứng phó
sự cố môi trường của Nhà nước
như sau: “Nhà nước xây dựng lực
lượng ứng phó sự cố môi trường
và hệ thống trang thiết bị cảnh báo
sự cố môi trường”. Tuy nhiên, luật
không có quy định cụ thể về quy
trình hoặc lực lượng ứng phó với sự
cố môi trường như thế nào. Không
biết UBND quận Thanh Xuân dựa
vào đâu để cho rằng thông báo của
UBND phường Hạ Đình “vượt
thẩm quyền”.
MINH CHUNG
ghi
Vụ cháy xảy ra trên
địa bàn phường giáp
ranh nhưng với trách
nhiệm của mình, UBND
phường Hạ Đình đưa ra
cảnh báo là việc làm chủ
động, cần thiết, hợp tình,
hợp lý…
Nênkiểmđiểmai, kỷ luật ai?
Góc nhìn
Sau vụ cháy nhà kho Công ty Rạng Đông, quận Thanh Xuân
ra văn bản thông báo môi trường quanh vụ cháy an toàn, còn
Bộ TN&MT thì khuyến cáo người dân vẫn phải đề phòng ô nhiễm
hóa chất... Mọi sự cho thấy TP Hà Nội tỏ ra lúng túng khi ứng phó
với nguy cơmất an toàn quymô lớn, còn người dân thì không biết
tin vào đâu…
Trên thực tế, động thái ứng phó với sự cố cháy kho xưởng của
Công ty Rạng Đông đến thời điểm này của các cấp chính quyền
Hà Nội đã bộc lộ sự lúng túng, tiền hậu bất nhất, khiến người dân
trong khu vực ảnh hưởng lo lắng, bất an.
Vụ cháy xảy ra khoảng 16 giờ 45 ngày 28-8. Ngay trong đêm,
lúc 3 giờ sáng 29-8, khi việc chữa cháy vẫn đang diễn ra, công an
khu vực đã đến nhà các tổ trưởng dân phố gần đó thông báo nguy
cơ ô nhiễmmôi trường do kho xưởng bị cháy có hóa chất độc hại.
Phản ứng rất nhanh, ngay trong ngày, UBND phường Hạ Đình ra
văn bản khuyến cáo người dân về nguy cơ tồn dư hóa chất độc hại
trong môi trường do vụ cháy gây ra, đồng thời hướng dẫn người
dân các biện pháp đảm bảo an toàn sức khỏe, tránh rủi ro. Bản
thông báo được in ra khoảng 1.000 bản, gửi tới các tổ dân phố
trên địa bàn để cảnh báo tới từng hộ dân.
Một ngày sau, sáng 30-8, UBND quận Thanh Xuân lại chỉ đạo
UBNDphườngHạĐình phải thu hồi thông báo này vì lỗi ban hành
“không đúng thẩm quyền, chưa đủ cơ sở”. Thậm chí lãnh đạo của
quận Thanh Xuân còn thông tin với báo chí sẽ tiếnhành kiểmđiểm
đối với lãnh đạo phường HạĐình. Chính quyền quận chỉ thông tin
vậy mà không hề cho biết môi trường, không khí, khói bụi từ đám
cháy ra có nguy hiểm không và dân nên làm gì.
Mãi chiều cùng ngày, UBND quận Thanh Xuân mới ra văn bản
cho biết số liệu quan trắc nhanhmẫu không khí, nguồn nước, đất,
bụi…tiến hành hồi sáng là “ởmức độ bình thường”. Các số liệu test
nhanh chỉ số về thủy ngân, chì, kim loại nặng quanh khu vực cháy
cũng đảmbảomức độ an toàn đối với người dân. Văn bản này chỉ
cho biết cơ quan chuyên môn đang tiếp tục đánh giá môi trường
quanh khu vực đám cháy để đưa ra cảnh báo kịp thời và không
hề đưa ra khuyến cáo nào để người dân đề phòng rủi ro nếu có.
Phải chăng quận Thanh Xuânmới là “cấp có thẩmquyền” trong
việc ra thông báo này? Và nếu đúng thì tại sao 42 giờ đồng hồ sau
khi đám cháy bắt đầu, hay 35 giờ sau khi đám cháy cơ bản được
khống chế mới ra được một thông báo lửng lơ như thế?
Không cần lâu để trả lời câu hỏi ấy. Vài tiếng sau, báo chí đã
loan tin Bộ TN&MT cảnh báo nguy cơ an toàn khu vực quanh đám
cháy. Và ngay đầu giờ sáng 31-8, cơ quan này phát thông cáo báo
chí khẳng định vẫn tiềmẩn những rủi ro về môi trường có thể ảnh
hưởngđến sức khỏe củangười dân, đồng thời khuyến cáođể người
dân tự bảo vệ như tạm thời không sử dụng lương thực, thực phẩm
nuôi trồng quanh khu vực đám cháy; không sử dụng nguồn nước
mặt để sinh hoạt, ăn uống; vệ sinh nhà cửa, quần áo bám khói
bụi… ở bán kính 1,5 km, tức gấp 2-3 lần phạm vi cảnh báo của
phường Hạ Đình đã bị quận Thanh Xuân thu hồi.
Trong xã hội hiện đại, văn minh, nhân quyền, quyền con người
được đề cao, bảo vệ. Nghĩa vụ của Nhà nước, của chính quyền các
cấp trước hết là phải bảo vệ, lo lắng được sức khỏe, tínhmạng của
người dân. Nguyên tắc quan trọng trong ứng phó thảm họa mà
ai cũng biết là chính quyền phải có cảnh báo sớm về các nguy cơ
có thể xảy ra và biện pháp đối phó, chứ không phải đợi đến khi có
số liệu chứng minh rõ ràng.
Với các tri thức, tiêu chí ấy, có lẽ lãnh đạo phường Hạ Đình cần
được biểu dương vì đã cảnh báo sớm, kịp thời về một nguy cơ có
khả năng xảy ra, đe dọa tínhmạng, sức khỏe của hàng ngànngười
dân quanh đó. Nếu cần kiểm điểm, phê bình, thậm chí kỷ luật thì
có lẽ phải là chính cấp có thẩm quyền, người có thẩm quyền, có
nghĩa vụ với dân trong tình huống đặc biệt này.
NGHĨA NHÂN - TRỌNG PHÚ
Vụ cháy xảy ra trên địa bàn phường giáp ranh nhưng
với trách nhiệm chăm lo đời sống người dân, phường
Hạ Đình quan tâmdânmình và đưa ra cảnh báo là việc
làm cần thiết, hợp tình, hợp lý. Hơn nữa, dù thông báo
cảnh báo của phường đã bị rút lại nhưng sau đó nội
dụng này lại phù hợp với khuyến cáo của Bộ TN&MT.
Hiện Luật BVMT không nêu rõ quy trình ứng phó sự
cố theo từng bước nào nhưng có quy định cụ thể về
trách nhiệm khắc phục, đối phó với sự cố môi trường,
trong phạm vi địa phương hay liên vùng. Tuy nhiên,
quy định cụ thể về thẩm quyền đưa ra cảnh báo về rủi
ro, sự cố môi trường và công tác phối hợp hầu như chỉ
mang tính hướng dẫn chung chứ không quy định cụ
thể. Nghị định 19/2015 hay Nghị định 81/2007, Thông
tư liên tịch 12/2007 của Bộ TN&MT và Bộ Nội vụ (hướng
dẫnthựchiệnmộtsốđiềucủaNghịđịnh81/2007)…cũng
không nêu rõ cơ quan, tổ chức nào có thẩm quyền cảnh
báo rủi ro và sự cố về môi trường. Ngay cả Quyết định
2499/2018 của bộ trưởng Bộ TN&MT cũng chỉ nói khi
xảy ra các sự cố đột xuất về môi trường thì Sở TN&MT
xử lý theo thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ được
giao; báo cáo ngay UBND cấp tỉnh, BộTN&MT tình hình,
nguyên nhân, kết quả xử lý...
Tóm lại, hiện chưa có quy định cụ thể về thẩmquyền
và phạm vi cảnh báo của cơ quan có thẩm quyền liên
quan đến sự cố về môi trường. Vì vậy, Nhà nước cần có
quy định cụ thể, rõ ràng nhằm tránh chồng chéo, giẫm
chân, để việc công bố sự cố môi trường hay phát đi
cảnh báo đảm bảo tính khoa học, chính xác và nhanh
chóng, kịp thời.
Luật sư
NGUYỄNVĂN HỒNG
,
Đoàn Luật sư TP.HCM
PHƯƠNG LOAN
ghi
Chưa có quy định rõ thẩm quyền cảnh báo môi trường
