16
ĐỖTHIỆN
thực hiện
M
ới đây, trên tạp chí
The Maritime Issues
,
TS Satoru Nagao, nhà
nghiên cứu tại Viện Hudson
(Mỹ), đã đề cập đến khả năng
triển khai các tàu ngầm tấn
công chạy bằng năng lượng
hạt nhân có mang tên lửa hạt
nhân của Trung Quốc (TQ)
ở biển Đông. Bài viết nhắc
lại lời của Thủ tướng Nhật
Bản Shinzo Abe năm 2012,
nhận định biển Đông dường
như đang bị TQ biến thành
“ao nhà” (…) Đây là một
vùng biển có độ sâu đủ để
hải quân TQ triển khai các
tàu ngầm tấn công chạy bằng
năng lượng hạt nhân, có thể
vận hành các tên lửa có gắn
đầu đạn hạt nhân.
Theo TS Nguyễn Việt
Phương, cựu nghiên cứu viên
tại Trung tâm Belfer, ĐH
Harvard (Mỹ), một chuyên
gia hạt nhân, hiện TQ có sáu
tàu ngầm đạn đạo hạt nhân
và có chiến lược hạt nhân
tương đối thận trọng với lực
lượng hạt nhân không lớn.
Từ các tàu ngầm
hạt nhân
.
Phóng viên:
Vì sao không
nhiều người nhắc đến sự
nguy hiểm của tàu ngầm
hạt nhân của TQ, nhất là
khi nước này có ý đồ độc
chiếm biển Đông?
+TS
NguyễnViệt Phương
(ảnh):
Có
t h ể n ó i
rằng nếu
so vớiMỹ
hay Nga
(và trước
đâylàLiên
Xô)thìTQ
vẫn là quốc gia đi sau trong
việc sử dụng năng lượng
hạt nhân cho tàu biển và
tàu ngầm. Trong năm cường
quốc là thành viên Hội đồng
Bảo an Liên Hiệp Quốc và
cũng là năm cường quốc sở
hữu vũ khí hạt nhân thì TQ
là quốc gia cuối cùng phát
triển thành công tàu ngầm
hạt nhân. Theo các thông tin
chính thức thì hiện TQ mới
có sáu tàu ngầm đạn đạo hạt
nhân (một chiếc thuộc lớp
Hạ - Type 092 và năm chiếc
thuộc lớp Tấn - Type 094)
và mới đang bắt đầu phát
triển các tàu nổi sử dụng
năng lượng hạt nhân. Vì lý
do này mà giới nghiên cứu
và báo chí cũng chưa thực
sự quan tâm.
hơn tới đội tàu này (chứ
không phải các tàu đạn đạo
hạt nhân), mặc dù hiện nay
ít có khả năng TQ sẽ dùng
đội tàu này làm công cụ răn
đe. Chủ lực của TQ vẫn là
các lực lượng truyền thống
(hải cảnh, dân quân biển) và
đội tàu đang được xây dựng
một cách cấp tập, trong đó
đặc biệt nguy hiểm là các
tàu sân bay Liêu Ninh, tàu
sân bay lớp 001A và sắp
tới là các tàu sân bay lớp
002, 003.
Đến nhà máy điện
hạt nhân nổi
. Ngoài tàu ngầm hạt
nhân, các nhà máy điện hạt
nhân nổi của TQ nguy hiểm
ra sao?
+ TQ trong khoảng một
thập niên trở lại đây đã bắt
đầu ấp ủ tham vọng triển
khai các nhà máy điện hạt
nhân nổi ra biển Đông. Họ
thậm chí nhắc tới việc sẽ
đưa cả chục nhà máy dạng
này ra các đảo, đá do nước
này chiếm đóng để phục vụ
việc thăm dò, khai thác dầu
và tăng khả năng sinh tồn
của các cộng đồng người TQ
trên các đảo nhân tạo do họ
xây dựng trái phép. Sự nguy
hiểm của các nhà máy điện
hạt nhân nổi phần lớn đến từ
nguy cơ rò rỉ phóng xạ đối
với môi trường biển và các
đảo trên biển Đông, nhất là
khi các nước khác hay các tổ
chức quốc tế như Cơ quan
Năng lượng nguyên tử Quốc
tế (IAEA) chỉ có thể đề nghị
giám sát trực tiếp hoặc gián
tiếp việc đảm bảo an toàn
của các cơ sở này.
Bên cạnh đó, việc biển
Đông có mật độ tàu bè đi lại
dày đặc và việc biến đổi khí
hậu khiến tần suất, cường
độ bão nhiệt đới ở khu vực
này ngày càng khó lường
cũng làm tăng thêm nguy
cơ mất an toàn, an ninh với
các nhà máy điện hạt nhân
nổi của TQ.
Cuối cùng, tất nhiên sự
hiện diện của các nhà máy
điện hạt nhân nổi vốn có
khả năng cung cấp cả điện
năng và nước ngọt sẽ giúp
TQ tăng khả năng chiếm
giữ các đảo, đá, đảo nhân
tạo trên biển Đông, khiến
các tranh chấp lãnh thổ tại
khu vực này càng trở nên
phức tạp và đẩy các quốc
gia trong khu vực vào thế
yếu trong tranh chấp.
.
Xin cám ơn ông.
•
Quốc tế -
ThứBa17-9-2019
. Các tàu ngầm đạn đạo
hạt nhân đóng vai trò gì
trong chiến lược hướng biển
của TQ?
+ Về chiến lược hạt nhân,
cần phải khẳng định rằng nếu
so với các quốc gia sở hữu
vũ khí hạt nhân khác như
Mỹ, Nga, Pháp hay thậm chí
là các quốc gia mới sở hữu
vũ khí hạt nhân gần đây như
Ấn Độ, Pakistan, CHDCND
Triều Tiên thì TQ có chiến
lược hạt nhân tương đối thận
trọng với lực lượng hạt nhân
không lớn. Điều này đến từ
nguyên tắc khá nhất quán
của TQ từ trước đến nay đó
là răn đe hạt nhân (
nuclear
deterrence
) chỉ dùng cho
mục đích phòng thủ.
Theo đó, TQ sẽ không
sử dụng vũ khí hạt nhân để
tấn công đối phương trước
(
no-first-use
). Đây là những
chính sách mang tính kiềm
chế đáng được khuyến khích
trong bối cảnh Mỹ và Nga
đang ngấp nghé ở ngưỡng
cửa chạy đua hạt nhân trở
lại, sau sự đổ vỡ của các
hiệp ước kiểm soát vũ khí
hạt nhân như ABM, START
II và gần đây nhất là INF. Vì
lý do này mà đội tàu ngầm
đạn đạo hạt nhân của TQ
cũng không lớn (tổng số sáu
tàu, trong khi Nga có 15 tàu
và Mỹ có tới 18 tàu). Nhìn
chung sự tồn tại của đội tàu
này là để răn đe các quốc
gia sở hữu vũ khí hạt nhân
khác và đồng minh của họ
(như Nhật Bản - đồng minh
của Mỹ và được Mỹ bảo vệ
về mặt hạt nhân trong chiến
lược “ô hạt nhân” của nước
này) chứ không nhằm áp chế
các quốc gia láng giềng có
tranh chấp lãnh thổ với nước
này. Ngược lại, việc TQ đẩy
mạnh giành quyền kiểm soát
các đảo, đá ở biển Đông
một phần chính là để tăng
khả năng bảo vệ cho các tàu
ngầm đạn đạo hạt nhân này
khi di chuyển từ các căn cứ
tàu ngầm trên đảo Hải Nam
ra khu vực Thái Bình Dương.
. Khả năng tấn công bằng
các tàu ngầm hạt nhân của
TQ thì sao, thưa ông?
+ Ngoài các tàu ngầm đạn
đạo hạt nhân - vốn chủ yếu
phục vụ mục đích phòng thủ,
răn đe hạt nhân, TQ còn sở
hữu các tàu ngầm tấn công
chạy bằng năng lượng hạt
nhân thuộc lớp Hán (Type
091) và Thương (Type 093).
Tuy TQ không thực sự là
quốc gia đi đầu trong việc
phát triển công nghệ tàu
ngầm tấn công chạy bằng
năng lượng hạt nhân - đặc
biệt là trong việc giảm độ ồn
hoạt động cho tàu - nhưng
chín tàu ngầm lớp Hán và
Thương này vẫn là công cụ
áp chế hữu hiệu của TQ trong
các xung đột trên biển, bởi
chúng thừa hưởng những
ưu thế vượt trội của việc sử
dụng năng lượng hạt nhân
như tầm hoạt động gần như
là vô hạn, trọng lượng nước
rẽ lớn (cho phép chứa nhiều
vũ khí lớn và hiện đại hơn
như tên lửa hành trình).
Vì vậy, các nước ở biển
Đông sẽ phải quan tâm nhiều
Cần có giải pháp đối phó với đội tàu ngầm, nhất là tàu tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân của
TrungQuốc ở biểnĐông. Ảnh: REUTERS
Các nước phải vào cuộc ngay
để ngăn Trung Quốc
. Theo ông, việc cấp thiết nhất để hạn chế TQ triển khai các
loại tàu, nhà máy năng lượng hạt nhân ở biển Đông là gì?
+ Việt Nam và các nước khác cần phải hành động ngay
từ lúc này để ràng buộc TQ về mặt pháp lý, dựa trên cơ sở
luật biển và các công ước liên quan tới an toàn, an ninh hạt
nhân. Mục tiêu cơ bản nhất là giảm tốc độ triển khai lực
lượng hạt nhân trên biển của TQ, kêu gọi sự quan tâm của
cộng đồng quốc tế đối với sự xuất hiện của một yếu tố có
thể gây rủi ro về an toàn, an ninh cho khu vực này, không
để TQ tạo được “sự đã rồi”.
. Đông Nam Á được xem là khu vực tích cực theo đuổi môi
trườngphivũkhíhạtnhân.Trongbốicảnhđó,ASEANnênlàmgì?
+ Từ năm 1997, các nước Đông Nam Á đã ký và thông
qua hiệp ước cam kết khu vực Đông Nam Á phi vũ khí hạt
nhân (Hiệp ước Bangkok). Theo đó, các nước Đông Nam Á
đã đạt được đồng thuận về việc không phát triển vũ khí hạt
nhân, không cho phép các nước khác đặt vũ khí hạt nhân,
không thử vũ khí hạt nhân trong khu vực, không đổ chất
thải hạt nhân và ngăn chặn các nước khác làm việc tương
tự tại vùng biển Đông Nam Á. Cùng với đó, các nước Đông
Nam Á cũng đã đề nghị các nước sở hữu vũ khí hạt nhân
(trong đó cóTQ) ký nghị định thư về việc tôn trọng các điều
khoản của Hiệp ước Bangkok và không sử dụng vũ khí hạt
nhân để đe dọa hoặc tấn công các nước đã ký Hiệp ước
Bangkok. TQ cho đến nay vẫn trì hoãn việc gia nhập nghị
định thư của hiệp ước này.
Như vậy, cần đẩy mạnh hơn nữa việc thuyết phục các
quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân, đặc biệt là TQ, ký kết nghị
định thư nói trên để giảmbớt nguy cơ có thể đến từ sự hiện
diện của lực lượng hạt nhân của TQ tại biển Đông. Với việc
Mỹ, Anh, Pháp đang ngày một quan tâm đến tình hình an
ninh khu vực biển Đông, các nước trong khu vực nên đề
nghị họ xem xét ký nghị định thư trước để tạo thêm sức ép
buộc TQ đồng thuận với Hiệp ước Bangkok.
Từcáchđây2-3năm,quanngại
về tham vọng đưa điện hạt
nhân ra biển Đông của TQ đã
được các tạp chí, hãng tin uy
tín như
The Economist, Foreign
Policy, CNN
nêu lênmàgầnnhư
không thu hút được sự quan
tâm của dư luận Đông Nam Á.
TS
NGUYỄNVIỆT PHƯƠNG
,
chuyên gia hạt nhân
Họ đã nói
Ngoài các tàu ngầm
đạn đạo hạt nhân,
TQ còn sở hữu các
tàu ngầm tấn công
chạy bằng năng
lượng hạt nhân
thuộc lớp Hán (Type
091) và Thương
(Type 093).
Đối phó các đội tàu hạt nhân
Trung Quốc ở biển Đông
Chiến lược hạt nhân của Trung Quốc ở biểnĐông về lâu dài sẽ rất nguy hiểm.
Hội nghị Ủy banHiêp ươc khu vực ĐôngNamÁ
không vũ khí hạt nhân năm2018. Ảnh: BNG
