16
Tính toán của Iran cũng
không khá hơn. Với việc tấn
công tàu dầu ở vịnh Ba Tư,
dùng lực lượng ủy nhiệm tấn
công các căn cứ Mỹ và đồng
minh, mà gần nhất là nã tên
lửa một căn cứ Mỹ ở Kirkuk
(Iraq) cuối năm 2019, Iran
cho thấy chiến lược muốn
đẩy Mỹ khỏi Trung Đông.
Tuy nhiên, chiến lược này
thất bại khi ông Trump
ra lệnh không kích nhóm
Kataib Hezbollah thân Iran
và sau đó là ám sát tướng
Soleimani.
Có tránh được một
cuộc chiến nữa ở
Trung Đông?
Và giờ mọi việc khó có
thể dừng lại với việc Iran
nã hàng chục tên lửa vào
hai căn cứ Mỹ. Trong một
bài viết trên
Los Angeles
Times,
chuyên gia phân tích
về Trung ĐôngAaron David
Miller từng làm cố vấn cho
nhiều đời ngoại trưởng Mỹ
nhận định hoàn toàn có cơ
sở để nghĩ về một viễn cảnh
chiến tranh với Iran.
Thực tế Mỹ và Iran không
có quan hệ ngoại giao càng
làm khả năng kiểm soát leo
thang gian nan hơn. Mong
manh và khó khăn là thế
nhưng với tư cách là một
nhà phân tích và một nhà
thương lượng lâu năm về
Trung Đông ở Bộ Ngoại
giao Mỹ, ông vẫn tin rằng
một cuộc chiến không phải
là không tránh được.
2020 là năm bản lề với
ông Trump với sự kiện lớn
tái tranh cử tổng thống.
Một cuộc chiến tranh với
Iran - chắc chắn dẫn tới các
hệ lụy tăng giá dầu, khủng
hoảng thị trường tài chính,
xáo trộn kinh tế, gây thương
vong lính Mỹ - không giúp
ích gì cho ông trong cuộc
bầu cử. Tổng thống George
W. Bush từng xúc tiến chiến
tranh với Iraq nhưng không
bị rủi ro gì, vì cuộc chiến này
xảy ra sau khi nước Mỹ hứng
khủng bố ngày 11-9-2001.
Còn trường hợp ông Trump
lại khác. Nói cách khác ông
sẽ bị xem là thủ phạm khiêu
chiến với Iran.
Cũng giống nhưôngTrump,
ôngKhamenei cũngmuốnduy
trì quyền lực. Ông Khamenei
biết rõ Iran thời gian qua tổn
thương nặng nề về kinh tế từ
chiến dịch tối đa áp lực trừng
phạt của chính phủ Trump,
chưa kể từ đợt biểu tình quy
mô lớn vừa qua. Quan trọng
nữa, các tướng lĩnh Iran nếu
đối đầu quân sự với Mỹ thì
ưu thế sức mạnh thuộc về
phía Mỹ. Ông Khamenei
khó mà chắc được liệu Iran
có thể chống chọi được các
chiến dịch trên không, tên
lửa và cả tấn công mạng của
Mỹ hay không.•
Quốc tế -
ThứNăm9-1-2020
ĐĂNGKHOA
S
áng sớm 8-1, đích thân
lãnh tụ tối cao Iran
AyatollahAli Khamenei
đến trụ sở chính Quân đoàn
Vệ binh Cách mạng Hồi giáo
Iran (IRGC) giám sát nã hàng
chục tên lửa vào hai căn cứ
không quân của Mỹ ở Iraq.
Trong khi ông Khamenei
ví vụ nã tên lửa như một cái
“tát vào mặt Mỹ” thì IRGC
tuyên bố đây chỉ bước đầu
tiên trong chiến dịch trả thù
cho tướng Qasem Soleimani
bị Mỹ giết ngày 3-1. Cố vấn
của Tổng thống Iran Hassan
Rouhani cảnh cáo bất cứ
hành động đáp trả nào của
Mỹ cũng sẽ dẫn đến một
cuộc chiến tranh toàn diện
khắp khu vực. Truyền thông
Iran nói nước này định sẵn
100 mục tiêu Mỹ nữa và sẽ
hành động nếu Mỹ có động
thái đáp trả.
Iran cũng cảnh cáo các
đồng minh Mỹ nếu tiếp tay
cho Mỹ tấn công Iran thì
sẽ phải trả giá. Iran hài tên
cụ thể Dubai của Các Tiểu
vương quốc Ả Rập thống
nhất (UAE) hay TP Haifa
của Israel có thể là mục tiêu
tiếp theo nếu các nước này
giúp Mỹ.
Tại Mỹ, ngay trong đêm,
Phó Tổng thống Mike Pence,
Ngoại trưởng Mike Pompeo,
Bộ trưởng Quốc phòng Mark
Esper,Chủ tịchHội đồngTham
mưu trưởng liên quân Mark
Milleyvội vàngđếnNhàTrắng
họp khẩn Hội đồng An ninh
quốc gia dưới sự chủ trì của
Tổng thống Donald Trump.
Trên Twitter, ông Trump tự
tin Mỹ có hệ thống quân sự
mạnh nhất thế giới và rằng
hiện vẫn chưa có thông tin
thương vong, thiệt hại gì.
Vì đâu nên nỗi?
Trong một bài viết trên
Washington Post
, cựu bộ
trưởng Quốc phòngMỹ Leon
E. Panetta nhận định tình hình
đi đến nước này đều do cả hai
bên. Theo ông, lịch sử cho thấy
các cuộc chiến tranh thường
xuất phát từ sự lãnh đạo sai
lầm, đánh giá sai khả năng
phản ứng của đối phương,
đưa ra thông điệp nước đôi
với kẻ thù, bỏ qua các đánh
giá tình báo và khăng khăng
rằng chỉ sức mạnh thôi cũng
đủ thắng đối phương.
Các yếu tố này đang hiện
diện trong quan hệ giữa Mỹ
và Iran. Cả hai bên đều đánh
giá sai rằng có thể bắt nước
còn lại làm điều mình muốn.
Với thái độ này thì hai nước
còn tiếp tục nằm trong vòng
luẩn quẩn đánh và bị đánh.
Và điều này rất có khả năng
sẽ dẫn tới một cuộc chiến
kéo dài khác ở Trung Đông.
Cả Mỹ và Iran đều đưa
ra các thông điệp khó hiểu.
Ông Trump đơn phương
bước ra khỏi thỏa thuận hạt
nhân Iran, tái áp đặt trừng
phạt Iran, tăng cường lực
lượng ở vịnh Ba Tư. Mặt
khác, ông Trump lại không
mạnh tay với Iran khi nước
này bắn rơi máy bay không
người lái của Mỹ hồi tháng
6, tấn công hai nhà máy lọc
dầu SaudiArabia hồi tháng 9,
rút quân khỏi Syria nhường
ảnh hưởng cho Iran.
Bảng đèn
mang dòng chữ
“Không chiến
tranh với Iran”
được giăng
trước Nhà
Trắng tối 7-1
(giờMỹ) sau khi
Iran nã tên lửa
vào hai căn cứ
củaMỹ ở Iraq.
Ảnh:
GETTY IMAGES
Hôm 8-1, một máy bay Boeing 737 của
hãng hàng không Ukraine International
Airlines (UIA) rơi 2 phút sau khi cất cánh tại
sân bay quốc tế Khomeini ở thủ đô Tehran
(Iran), hãng
Reuters
đưa tin.
Theo hình ảnh từ video xuất hiện trên
mạng xã hội, chiếc máy bay bắt lửa từ trên
không, chao đảo rồi rơi xuống đất và bùng
cháy. Người đứng đầu cơ quan ứng phó tình
trạng khẩn cấp của Iran cho biết lực lượng
cứu hộ nhanh chóng có mặt tại hiện trường
nhưng công tác cứu hộ gặp khó khăn vì lửa
cháy quá lớn.
Ngoại trưởng Ukraine Vadym Prystaiko
xác nhận toàn bộ 176 hành khách và phi hành
đoàn đã thiệt mạng. Cụ thể gồm 82 người
Iran, 63 người Canada, 20 người Ukraine,
10 người Thụy Điển, 4 người Afghanistan,
3 công dân Đức và 3 người Anh.
Hộp đen của máy bay đã được tìm thấy và
đang được trích xuất dữ liệu phục vụ điều tra
nguyên nhân vụ việc. Hãng tin
IRNA
(Iran)
dẫn nguồn quan chức Iran cho biết nhiều
khả năng máy bay rơi do lỗi kỹ thuật. Nhà
chức trách Iran cũng loại bỏ khả năng máy
bay bị khủng bố hay trúng tên lửa. Dù vậy,
đại diện hãng UIA từ chối bình luận khi
được hỏi về vấn đề này. Hãng này khẳng
định máy bay hoàn toàn không có vấn đề gì
khi cất cánh và đã được kiểm tra kỹ thuật
hai ngày trước.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy
đã yêu cầu mở cuộc điều tra hình sự đối với
vụ rơi máy bay này và khẳng định sẽ tái kiểm
tra lại chứng nhận đủ điều kiện bay của toàn
bộ máy bay dân sự nước này.
VĨ CƯỜNG
Binh sĩ liên quân không bị ảnh hưởng
Các nước Ba Lan, Na Uy, Đan Mạch cho biết không có
thương vong binh sĩ của mình trong vụ việc. Tây Ban Nha
di chuyển phần lớn quân từ Iraq sang Kuwait. Anh lên án và
yêu cầu Iran ngưng ngay các cuộc tấn công bất cẩn và nguy
hiểm. Nhật kêu gọi các bên đối thoại ngoại giao. Philippines
sơ tán công dân khỏi Iraq. Pakistan, Ấn Độ cảnh báo công
dân tránh tới Iraq.
Giá dầu tăng mạnh sau vụ tấn công dù Tổ chức Các nước
xuất khẩudầumỏ (OPEC) chobiết các cơ sởdầu Iraq an toàn.
Hàng loạt hãng hàng không của nhiều nước (trong đó
có Vietnam Airlines) chuyển hướng bay khỏi không phận
Iran và Iraq. Vài tiếng sau vụ nã tên lửa, một máy bay Boeing
737 của Ukraine chở 176 người rơi sau khi cất cánh ở thủ
đô Tehran (Iran). Nguyên nhân ban đầu được cho là do lỗi
kỹ thuật. Ukraine bác bỏ giả thuyết máy bay bị khủng bố
hay trúng tên lửa.
22
tên lửa được Iran nã sang hai
căn cứ Mỹ trong vòng 1 tiếng
(từ 1 giờ 45 đến 2 giờ 45 sáng
8-1),căncứAynAl-Asadhứng17
quả, trongđó cóhai quả không
nổ, năm quả còn lại rơi xuống
căn cứ ở Erbil. Đài truyền hình
nhà nước Iran nói khoảng 80
binh sĩ Mỹ thiệt mạng nhưng
phía Mỹ chưa xác nhận.
Tiêu điểm
Một cuộc chiến
không phải là
không tránh được.
Hiện trường tai nạn rơi máy bay Ukraine ở Iran hôm8-1. Ảnh: GETTY IMAGES
Iranđãhànhđộng,cònôngTrump?
Tình hình đi đến nước này đều do cả hai bên đã đưa ra thông điệp nước đôi với đối phương.
RơimáybayởIran, 176người thiệtmạng
