16
ĐỖTHIỆN
T
rong khi thế giới đang
đối mặt cuộc chiến chống
đại dịch COVID-19 thì
cùng lúc xuất hiện một “cuộc
chiến” khác: Biển Đông.
Trung Quốc (TQ) tìm cách
lấn chiếm rồi dần dần độc
chiếmbiển Đông. Quan trọng
không kém, Bắc Kinh muốn
ép buộc (phần đông) thế giới
tin rằng nước này có tư cách
can dự khu vực, bằng cách
cố gắng ngụy tạo tính chính
danh ở biển Đông.
Việc Trung Quốc
ngụy tạo sự
chính danh…
Để thuyết phục người dân
trong nước và thế giới tin
mình, TQ đã ngụy tạo bằng
chứng. Câu chuyện lịch sử
mà Bắc Kinh dựng lên theo
môtíp “người TQ xác lập chủ
quyền ở biển Đông từ nhiều
thế kỷ trước”, kèm theo bản
đồ giả, đồ cổ giả (do TQ tự
đổ xuống biển rồi vớt lên)
đã không có tác dụng. Thậm
chí, trò tự vẽ lịch sử bằng
ngụy tạo khảo cổ này đã bị
vạch trần trước công luận
quốc tế.
Vậy nên TQ chuyển qua
chiến lược ngụy tạo tính
chính danh của họ bằng
những câu chuyện có vẻ gần
gũi với đời sống xã hội hiện
đại hơn. Hôm 19-4, Bộ Tài
nguyên thiên nhiên cùng với
Bộ Dân chính TQ công bố
cái gọi là “danh xưng tiêu
chuẩn” cho 25 đảo, đá và 55
thực thể dưới đáy biển ở biển
Đông. Nói nôm na, TQ đặt
tên chính thức cho các thực
thể vốn không thuộc quyền
sở hữu của họ. Ủy ban Địa
danh TQ trước đó (tháng
4-1983) công bố cái gọi là
“Địa danh tiêu chuẩn một
số đảo ở Nam Hải”.
Cuối tuần trước, truyền
thông nhà nước TQ tuyên
bố chính quyền Bắc Kinh
phê chuẩn việc thành lập
hai quận đảo, bao gồm quận
cùng hợp tác với các nước
bên ngoài.
Rõ ràng, việc huy động
tiếng nói của ASEAN là vô
cùng quan trọng. Việc TQ
nỗ lực nhằm chia rẽASEAN
cho thấy sự đoàn kết của khối
này, dù ở khía cạnh kinh tế,
chính trị-ngoại giao hay an
ninh-quốc phòng đều sẽ tạo
sự e dè cho TQ.
ASEAN cần tập trung hai
vấn đề: Một là quyết tâm
trong đàm phán Bộ quy tắc
ứng xử về biển Đông (COC),
trong đó đảm bảo phạm vi
điều chỉnh của COC đối với
phần lớn biển Đông và cần
có các cơ chế xử lý tranh
chấp. Hai là hợp tác tuần tra
chung, khai thác kinh tế dựa
trên hiểu biết thống nhất về
mối đe dọa xuất phát từ TQ.
Muốn thế, các nước then chốt
như Malaysia, Indonesia,
Philippines, Việt Nam… cần
tạo lực đẩy chung cho khối.
ASEAN cũng cần thúc
đẩy các sáng kiến kinh tế, an
ninh hàng hải có sự tham gia
của thế giới bên ngoài, điển
hình là Mỹ, Nhật Bản, Úc,
Ấn Độ, EU và Nga. Thông
qua các diễn đàn ngoại giao
chính thức, phi chính thức,
ASEAN cần cung cấp thông
tin minh bạch, kịp thời để
các nước khác biết rõ TQ
hung hăng trên biển, đe dọa
an ninh chung ở biển Đông
và vùng biển xung quanh.
Đó là cầu nối để các nước
chia sẻ, phối hợp ngăn cản
TQ leo thang căng thẳng.
Áp lực kép ở khía cạnh lĩnh
vực hoạt động có thể hiểu
là: Cần có sự phối hợp giữa
(i) sức mạnh quốc phòng với
(ii) các lĩnh vực khác, ví dụ
kinh tế. Đại dịch COVID-19
đã một lần nữa làm lộ rõ
sự phụ thuộc mạnh mẽ của
nền kinh tế TQ vào các thị
trường lớn như Mỹ và châu
Âu. Các nền kinh tế lớn của
thế giới đang chịu thiệt hại
nặng vì COVID-19 chiếm tỉ
trọng lớn thị phần xuất khẩu
của TQ, khiến nền kinh tế
nội địa của nước này thiếu
động lực về nhu cầu.
Bắc Kinh lo làn sóng
doanh nghiệp nước ngoài
rời TQ vì thương chiến với
Mỹ. Tuy nhiên, điều TQ lo
ngại hơn là đại dịch đã tạo
“cú hích” khiến nhiều doanh
nghiệp quyết tâm “một đi
không trở lại”. Nếu sự hợp
sức giữa các nước đủ lớn
để thoát khỏi những ràng
buộc hiện tại với TQ, tạo
sức ép một chiều lên nước
này thì khả năng tạo ra sự
răn đe với TQ ở biển Đông
sẽ cao hơn.
Ở biển Đông, TQ là đối
thủ không cần phân biệt đâu
là dân sự, đâu là quân sự.
Những chiếc (giống) tàu
cá có trang bị vũ trang, sẵn
sàng va đâm và gây sự với
các nước; hay những đội tàu
dân quân biển ngàn chiếc ra
khơi là bằng chứng. Vậy nên,
khi hợp tác với các nước liên
quan biển Đông, Mỹ và các
nước lớn cần triển khai: Từ
Bộ Quốc phòng, Ngoại giao
đến Kinh tế, Nông nghiệp.
Việc này tạo ra thế bủa vây:
An ninh-quốc phòng, kinh tế,
thương mại, sản xuất… Khi
đó mới ngăn TQ không phá
vỡ “tự do và cởi mở” như
Mỹ cam kết ở biển Đông.•
Quốc tế -
ThứNăm23-4-2020
Tây Sa và Nam Sa (trực
thuộc TP Tam Sa) để quản
lý hai quần đảo Trường Sa
và Hoàng Sa, vốn thuộc
chủ quyền không thể chối
cãi của Việt Nam.
TQ gửi đến Tổng thư ký
Liên Hiệp Quốc hai công
hàm số CML/14/2019 và
số CML/11/2020. Trong đó,
TQ khẳng định chủ quyền tại
quần đảo Hoàng Sa, Trường
Sa (của Việt Nam), quần đảo
Đông Sa (đảo Pratas), quần
đảo Trung Sa (bãi ngầm
Maclesfield). Bắc Kinh tái
diễn luận điểm các quần
đảo này có vùng đặc quyền
kinh tế (EEZ) và thềm lục
địa mở rộng, đồng thời họ
tự bao biện cho yêu sách phi
pháp bằng “quyền lịch sử”.
TQ không thừa nhận phán
quyết Tòa Trọng tài 2016,
đồng thời yêu cầu Ủy ban
Ranh giới ngoài của thềm
lục địa không xem xét hồ
sơ đệ trình của Malaysia.
… sẽ thất bại
Không còn nghi ngờ gì
nữa, TQ đang bước vào giai
đoạn thể chế hóa những hành
vi phi pháp của họ ở biển
Đông - dù đó là một “thể
chế ngụy tạo” nhằm tìm
kiếm sự chính danh không
được chấp nhận. Theo đó,
Bắc Kinh muốn ở biển Đông
cũng có thành phố, quận, và
các cơ sở dân sinh như đất
liền; thế nên tạo ra bộ máy
hành chính, đặt tên chính
thức cho các đơn vị, đưa hạ
tầng… ra đây. Tuy nhiên, tất
cả là để che đậy hoạt động
quân sự hóa trái phép, gây
ảnh hưởng nghiêm trọng
môi trường biển.
Các vùng biển TQ chiếm
đóng, cải tạo thực tế là các
tiền đồn quân sự, nơi hệ
sinh thái biển bị phá hủy
nặng. Giới chính trị gia và
nghiên cứu khoa học biển
đã không ngừng lên án TQ
là cường quốc (nhưng) vô
trách nhiệm.
Về mặt pháp lý, TQ là
một thành viên của Công
ước Liên Hiệp Quốc về Luật
Biển (UNCLOS) năm 1982
nên dù muốn hay không TQ
phải tuân thủ. Phán quyết
của Tòa Trọng tài 2016 phủ
định yêu sách “đường lưỡi
bò”, bác bỏ “quyền lịch sử”
của TQ, phủ nhận lập trường
về quy chế EEZ và thềm lục
địa mở rộng ở Trường Sa.
TQ thua trắng và tính chính
danh mà TQ ngụy tạo cũng
phi pháp. Nói cách khác, lập
quận đảo hay đặt tên chính
thức đều không có giá trị
pháp lý.
TQ cũng dùng mọi cách
để “tạo ra sự đã rồi” trên
thực địa nhằm góp phần
duy trì sự chính danh ngụy
tạo. Từ năm 2013, TQ đẩy
mạnh bồi lấp, xây dựng đảo
nhân tạo. Họ theo dõi và sẵn
sàng chớp thời cơ chiếm
thêm bất kể thực thể nào ở
biển Đông nếu nước khác
lơ là hoặc xuất hiện khoảng
trống quyền lực.
Để bảo vệ sự chính danh
ngụy tạo ở biển Đông, ngoài
cuộc chiến pháp lý, thông tin
(tuyên truyền), TQ cũng tiến
hành cuộc chiến tâm lý. Họ
tăng cường đe dọa, bắt nạt
tàu, thuyền, máy bay dân sự,
quân sự các nước trong và
ngoài biển Đông. Mục tiêu
tối thượng TQ đặt ra: Các
nước trong khu vực phải sợ,
các nước bên ngoài phải rời
đi. Việc cho tàu hải cảnh
đâm chìm tàu cá Việt Nam,
đưa nhóm tàu đầy tranh cãi
Địa chất hải dương 8 vào
biển Đông cùng việc “bày
trận” dân quân biển gần
đây là những minh chứng
rõ ràng nhất.
Áp lực kép chống
Trung Quốc
Trước sức ép từ TQ, các
quốc gia liên quan cần phải
tạo ra áp lực kép. Ở khía
cạnh phạm vi tham gia, áp
lực kép được hiểu là: (i)
Sự kết hợp giữa các nước
ASEAN và (ii) ASEAN
Hải quân
Mỹ tập
huấn cùng
với hải
quânẤn
Độ ở vịnh
Bengal.
Ảnh: WSJ
Mỹ và Úc tập trận hàng hải
Ngày 22-4, BộQuốc phòngÚc thông báo tàu hộ vệ HMAS
Parramatta của Hải quân Hoàng gia Úc và tàu khu trục USS
Barry của Hải quân Mỹ đã được điều đến biển Đông. Trước
đó một ngày, Hải quân Mỹ thông báo đã điều tàu tấn công
đổ bộ USS America và tàu tuần dương mang tên lửa dẫn
đường USS Bunker Hill đến khu vực này.
Bộ Quốc phòng Úc cho biết bốn tàu trên đã tổ chức tập
trận chung ở biển Đông. Cả Mỹ và Úc đều không nói rõ vị
trí triển khai các tàu chiến này.
Không một quốc gia nào có
thể tuyên bố chủ quyền (hoàn
toànvàtuyệtđối)đốivớicácthực
thể trênbiển trừkhi chúngnằm
trong phạm vi 12 hải lý (tính từ
đường cơ sở của quốc gia đó).
TQ không hiểu điều này hay cố
tìnhxemthườngluậtphápquốc
tế. TQ đã phê chuẩn (thamgia)
vàoUNCLOS1982,trongđóquy
địnhrấtrõràngvềcácđốitượng
màmột quốc gia được phép và
khôngđượcphép tuyênbốchủ
quyền. Dù vậy, TQ dường như
đang chống lại UNCLOS khi
nước này tuyên bố chủ quyền
ở những vùng biển rất xa.
BILL HAYTON
, chuyên gia
biển Đông, Viện Nghiên cứu
quốc tế hoàng gia Anh
Họ đã nói
TQ đang bước vào
giai đoạn thể chế
hóa những hành
vi phi pháp của họ
ở biển Đông - dù
đó là một “thể chế
ngụy tạo” nhằm
tìm kiếm sự chính
danh không được
chấp nhận.
TrungQuốc ngụy tạo sự chínhdanh
ở biển Đông
Không thuyết phục được thế giới tin vào các “bằng chứng” khảo cổ, câu chuyện lịch sử ngụy tạo ở biểnĐông,
Trung Quốc tiếp tục ngụy tạo tính chính danh.
