6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứBa28-4-2020
một công viên, một địa điểm công
cộng tại Hà Nội, tạo thành điểm
nhấn tham quan du lịch, học tập
của cộng đồng. Không nên dựng
tượng vua Lý Thái Tông tại các trụ
sở tòa án (kể cả tòa án cấp cao) tại
địa phương.
Bởi khái niệm công lý được xã
hội hướng đến không chỉ dành riêng
cho tòa ánmà còn được xã hội mong
muốn ở các nhánh quyền lực hoặc
quan hệ ứng xử, phương diện khác.
Trụ sở tòa án là nơi tranh tụng, xét
xử bao gồm nhiều thành phần tham
gia và ai cũng mong muốn có công
lý cho mình. Việc tòa án tự suy tôn,
dựng tượng vua LýThái Tông và cho
đó là biểu tượng công lý cần hướng
đến cho mọi người (tầm quốc gia)
sẽ gây ra những tranh cãi, lý luận
không cần thiết bây giờ và mai sau.
Việc đưa một nhân vật lịch sử
(người thật, việc thật) vào làm biểu
tượng cho công lý là khiên cưỡng,
không khái quát được ý nghĩa công
lý. Khái niệm công lý chưa bao giờ
được định nghĩa rõ ràng, chính thống.
Xây dựng một hình tượng của một
con người cụ thể và cho đó là biểu
tượng công lý sẽ làm lệch lạc nội
hàm hai khái niệm pháp luật (khả
biến) và công lý (bất biến).
Mô hình tượng vua Lý Thái Tông
nhìn về trang phục, áo mão giống
Trung Quốc, hao hao tượng vua Lý
Thái Tổ (ở vườn hoa Hà Nội) nhưng
có thêm cầm sách, cầm gươm hoặc
cầm cái cân (hình tượng sự công
bằng - mượn ý từ phương Tây). Về
cảm nhận, tôi không thấy đó là biểu
tượng công lý.
Luật sư
NGUYỄN HỮU THẾ TRẠCH
,
Đoàn Luật sư TP.HCM:
Năm điểm
băn khoăn
Thứnhất,theo
thông lệ quốc
tế, các quốc
gia như Nhật
Bản, Cộng hòa
Czech, Hong
Kong, Thụy Sĩ, Canada, Đức, Brazil,
Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc
Ireland,Mỹ, Úc…đều lấy hình tượng
nữ thần công lý (tiếngAnh: Lady of
Justice) làm biểu tượng của công lý,
pháp luật, xét xử công bằng. Nguồn
gốc của Lady of Justice là Iustitia
(được giới thiệu lần đầu bởi hoàng
đế Augustus), nữ thần của công lý
trong thần thoại Hy Lạp và La Mã.
Theo đó, tùy vào mỗi nơi, nữ thần
công lý thường được khắc họa, miêu
tả với ba biểu tượng đặc trưng: Cầm
một thanh gươm biểu tượng cho
quyền lực cưỡng chế, quyền uy của
tòa án; một chiếc cân để phân định
cái thiện và cái ác, biểu tượng cho
lẽ phải, sự công bằng, chính trực,
nghiêm minh, không thiên vị; một
chiếc khăn bịt mắt tượng trưng cho
ý tưởng công lý “mù lòa”, đề kháng,
đối lập lại những áp lực, ảnh hưởng
từ bên ngoài.
Thứ hai, thực tế, tại Việt Nam,
tượng nữ thần công lý vẫn được coi
là biểu tượng của công lý, pháp luật,
xét xử công bằng và được đặt tại
khu xử án hình sự của một số tòa.
Vì vậy, việc tạo ra một biểu tượng
công lý mới là chưa thật sự cần thiết.
Thứ ba, vua Lý Thái Tông là một
vị vua lỗi lạc của dân tộc, có nhiều
công trạng trong việc giữ gìn hòa
bình, thịnh trị cho đất nước dưới
thời nhà Lý. Tuy nhiên, vào thời
kỳ này, dưới góc độ pháp luật trong
chế độ quân chủ chuyên chế chưa
có sự phân định rạch ròi về quyền
lực nhà nước, vua là người trị vì
tối cao, nắm mọi quyền lập pháp,
hành pháp, tư pháp. Như vậy, việc
lấy hình tượng một vị vua để làm
biểu tượng riêng cho hoạt động xét
xử là chưa thật sự thỏa đáng.
Thứ tư, việc lựa chọn biểu tượng
công lý mới sẽ làm phát sinh thêm
rất nhiều chi phí, tốn kém nhân lực
không cần thiết cho việc thi công
tượng, đặt tượng, chi phí bảo vệ,
bảo trì… Đặc biệt, trong bối cảnh
dịch bệnh COVID-19 vẫn đang
hoành hành toàn cầu, kinh tế thế
giới và cả Việt Nam còn khá lâu
nữa mới có thể hồi phục. Do vậy,
thời điểm này, việc thi công tượng
là chưa phù hợp.
Thứ năm, việc lựa chọn một biểu
tượng công lý mới có thể sẽ không
mang lại hiệu quả như mong muốn,
bởi vẫn còn án oan, sai xảy ra. Việc
lựa chọn một biểu tượng công lý
không thể sánh được với việc bản
thân hệ thống tòa án tự mình rèn
giũa kiến thức, đạo đức và kỹ năng
hành nghề. Mục đích là hạn chế tối
đa việc xét xử oan, sai và đây mới
là điều mà nhân dân mong mỏi ở
ngành tòa án.
Đại biểu
LƯU BÌNH NHƯỠNG
,
Phó
Trưởng ban Dân nguyện Quốc hội:
Chưa nên thực hiện
Tôi có tham
khảo nhiều ý
kiến, họ cho
rằng vua Lý
T h á i T ô n g
chưa hẳn đã
là biểu tượng
công lý của
ngành tòa án.
Trong ngành tư pháp, Bác Hồ đã
từng dạy cán bộ rằng: “Phụng công,
thủ pháp, chí công vô tư”. Đây là
những phẩm chất cần phải có trong
ngành tòa án như phải tuân thủ pháp
HOÀNGYẾN-NGÂNNGA
N
hư
PhápLuật TP.HCM
đãphản
ánh, TAND Tối cao đang tổ
chức lấy ý kiến của TAND
các cấp về lựa chọn mẫu phác thảo
tượng vua Lý Thái Tông để đặt tại
trụ sở TAND Tối cao, trụ sở tòa án
quân sự và TAND các cấp. Trước
đó, Hội đồng Thẩm phán TANDTối
cao đã thống nhất tôn vinh hoàng
đế Lý Thái Tông là nhân vật biểu
tượng của công lý và hoạt động
xét xử. Tuy nhiên, đang có nhiều
ý kiến băn khoăn về việc này.
Luật sư
VŨ PHI LONG
,
nguyên Phó
Chánh Tòa Hình sự TAND TP.HCM:
Tôi không
thấy đó là
biểu tượng
công lý
Vớitưcáchlà
người đã phục
vụ trong ngành
tòa án 36 năm,
hiện nay là luật sư, tôi đồng tình ủng
hộ việc tôn vinh và dựng tượng vua
LýThái Tông. TANDTối cao còn có
kế hoạch dựng tượng các cố chánh
án TAND Tối cao để tưởng niệm,
ghi nhận về công lao của họ trong
quá trình xây dựng, hoàn thiện nền
tư pháp (nên là tượng bán thân).
Tuy nhiên, tất cả tượng nói trên
chỉ tạo dựng, tập trung vào một địa
điểm duy nhất, đó có thể là trong
khuôn viên của TANDTối cao hoặc
Bamẫu phác thảo tượng vua Lý Thái Tông. (Ảnh do TANDTối cao cung cấp)
Biểu tượng
công lý
tại tòa:
Chưa nên
thực hiện
Nhiều ý kiến cho rằng TANDTối cao
chưa nên vội thực hiệnmà cần đánh giá
cụ thể, thận trọng và đa chiều hơn.
luật, không áp dụng pháp luật một
cách tùy tiện, tất cả phải vì sự công
bằng, làm việc bằng cái tâm trong
sáng, vô tư.
Tôi thấy Bác Hồ là hình ảnh tượng
trưng và đẹp nhất. Hiện nay, hầu hết
các cơ quan đều có ảnh hoặc tượng
Bác Hồ, do đó không nhất thiết cứ
phải chọn vua Lý Thái Tông là biểu
tượng công lý của ngành tòa án.
Hiện nay, nhiều tòa án còn có cơ
sở khá chật hẹp, vậy nên tôi cho rằng
tạm thời chưa nên xây dựng tượng
vua Lý Thái Tông mà nên dùng số
tiền này để trang bị cơ sở vật chất,
nâng cao hoạt động xét xử của ngành
tòa án thì thiết thực hơn.•
TAND Tối cao thuyết minh vua Lý Thái Tông (1028-
1054) khi trở thành hoàng đế, ông thân oan, đặt
luật, trị quốc thân dân, đưa đất nước bước vào thời
kỳ hoàng kim, thái bình, thịnh trị và trở thành tấm
gương bảo vệ công lý tiêu biểu nhất thời đại quân
chủ Việt Nam.
Ngoài ra, vua Lý Thái Tông đã ban hành bộ “Hình
thư” - bộ luật chính thức thành văn đầu tiên trong lịch
sử Việt Nam, khai mở nền pháp luật thân dân Đại Việt,
xây dựng xã hội thượng tôn pháp luật. Ông đã thiết
lập và thi hành chế độ xét xử theo pháp luật, đưa hoạt
động xét xử trong cả nước vào khuôn phép, góp phần
đưa xã hội phát triển ổn định, công bằng và văn minh.
Đáng chú ý, vị vua này trực tiếp xét xử nhiều vụ án
nổi tiếng với tấm lòng bao dung, nhân từ của vị hoàng
đế rất mực thương yêu dân. Ông chăm lo rèn dạy, tin
giao toàn bộ việc xử kiện và đào tạo Khai HoàngVương
trở thành vị quan xử án mẫu mực và lừng danh trước
khi lên ngôi hoàng đế anh minh Lý Thánh Tông. Ông
đã để lại bài học thành công trong đào tạo người thi
hành pháp luật, bảo vệ công lý cho thời đại.
TAND Tối cao cho rằng việc xây dựng tượng vua Lý
Thái Tông là hành động thiết thực, ý nghĩa để tri ân và
tôn vinh những cống hiến to lớn cho đất nước, dân tộc
của các bậc tiền nhân, đặc biệt là những công trạng
trong lĩnh vực xét xử và tư pháp. Mục đích dựng tượng
vua LýTháiTông là hướng tới xây dựngmột hình tượng
lịch sử, đại diện cho hoạt động xét xử, biểu tượng của
công lý trong lịch sử Việt Nam. Dự kiến chất liệu tượng
và khối phụ trợ được đúc bằng đồng đỏ nguyên khối.
Vì sao lựa chọn vua Lý Thái Tông?
Việc đưa một nhân vật
lịch sử (người thật, việc
thật) vào làm biểu tượng
cho công lý là khiên
cưỡng, không khái quát
được ý nghĩa công lý.
Tiêu điểm
Chiều nay họp hội đồng
nghệ thuật mở rộng
Theo lịch, chiều 28-4 Chánh án
TANDTối caoNguyễnHòa Bình sẽ chủ
trì phiên họp mở rộng của hội đồng
nghệ thuật xâydựng tượngvuaLýThái
Tông (nhân vật lịch sử tiêu biểu trong
hoạt động xét xử của Việt Nam) và cố
chánh ánTANDTối cao các thời kỳ để
nghiên cứu thảo luận cho ý kiến với
các mẫu phác thảo.
Được biết, có bốn chánh án TAND
Tối cao đã mất sẽ được dựng tượng
bán thân tại trụ sởTANDTối cao. Hiện
nay, trongphònghội đồng thẩmphán
của TAND Tối cao đã có tượng của cố
ChánhánPhạmVănBạch.Doxâydựng
trụ sởmới có sảnh rộng nênTANDTối
cao tính sẽ có thêm tượng của các cố
chánh án còn lại để trưng bày trang
trọng tại đây.
NGHĨA NHÂN
