11
Kinh tế -
ThứBa12-5-2020
ANHIỀN
T
rung Quốc (TQ) là thị
trường truyền thống, đồng
thời cũng là thị trường
tiêu thụ lớn nhất của ngành
nông lâm thủy sản Việt Nam,
nhất là xoài, nhãn, mận, chuối,
thanh long, chanh leo…Tuy
nhiên, việc chỉ chú tâm đến
một thị trường duy nhất khiến
nông sản Việt Nam khó thoát
khỏi bị lệ thuộc và lúng túng
mỗi khi thị trường này có các
diễn biến mới bất lợi.
Thị trường Trung Quốc
“hắt hơi”, nông sản
Việt lao đao
Ngay từ sau tết Nguyên đán
2020, khi dịch COVID-19 lan
rộng, TQ lập tức tạm đóng
cửa biên giới. Hàng Việt xuất
khẩu sang thị trường này gần
như tê liệt, thực phẩm, nông
sản ùn ứ. Có thời điểm hơn
2.000 xe chở nông sản ùn tắc
tại cửa khẩu. Nông dân, doanh
nghiệp (DN) Việt điêu đứng.
Liên tiếp sau đó, TQ cho
mở cửa khẩu rồi lại tạmđóng,
siết chặt… Điều này khiến
DN Việt hoàn toàn bị động,
thiệt hại rất lớn. Giá nông sản
rớt thảm hại, như thanh long
có thời điểm từ hơn 30.000
đồng/kg giảmcòn 5.000 đồng/
kg mà không có người mua.
Thật ra không phải đến
đại dịch các nhà kinh doanh
Việt Nam mới thấy rõ hậu
quả của việc nông sản quá
lệ thuộc vào TQ. Những năm
gần đây, nông sản Việt liên
tục rơi vào tình trạng ùn ứ,
ách tắc tại cửa khẩu mỗi khi
TQ ngừng thu mua, tạm đóng
cửa khẩu, thay đổi quy định
nhập khẩu...
Điển hình như mặt hàng
gạo, thị trường này đang từ
chỗ nhập hơn 3 triệu tấn gạo
thì nay có lúc không nhập hoặc
nhập rất ít. Một trong nguyên
nhân chính là do chiến tranh
thương mại Mỹ-Trung bùng
nổ khiến hàng TQ bị tồn đọng
nhiều, họ ưu tiên tiêu thụ trong
nước dẫn đến nhu cầu nhập
khẩu giảm mạnh. Bên cạnh
đó, TQ siết chặt nhập khẩu
tiểu ngạch và đưa ra nhiều
chính sách mới về nhập khẩu
hàng hóa. Hậu quả là gạo của
Việt Nam bị ép giá, thu hẹp
thị trường, thậm chí có lúc
bí đầu ra.
Bà Ngô Tường Vy, Phó
Giám đốc Công ty TNHH
Xuất nhập khẩu trái câyChánh
Thu, thừa nhận thị trường TQ
chiếm đến 70% thị phần xuất
khẩu của công ty. Từ sau tết
Nguyên đán đến nay, do ảnh
hưởng của dịch COVID-19
khiến sức tiêu thụ tại TQ
giảm, cộng với việc thông
quan bị siết chặt khiến công
ty bị ảnh hưởng không nhỏ.
Trước đó, hồi năm ngoái, khi
TQ siết chặt nhập khẩu tiểu
ngạch, đẩy mạnh xuất khẩu
chính ngạch thì công ty cũng
bị ảnh hưởng.
“Thị trường TQ có sức tiêu
thụ lớn, khoảng cách vị trí địa
lý ngay cạnh Việt Nam nên
vận chuyển dễ dàng. Tập quán
và thói quen tiêu dùng nông
sản cũng gần như tương đồng
với nước ta nhưng việc quá
tập trung vào một thị trường
khiến chúng tôi phải nhìn lại
và chuyển đổi thêm một số
thị trường khác” - bà Vy nói.
Bấp bênh và
thất thường
Trường hợp như Công ty
Chánh Thu không phải là cá
biệt, bởi theo thống kê từ các
cơ quan chức năng hiện nay
có đến 70%-80% số đơn hàng
nông sản phụ thuộc vào thị
trường TQ. Công ty TNHH
MTP Safari cho hay TQ là
thị trường chính và gần như
duy nhất của đơn vị. Do đó,
khi việc xuất khẩu sang thị
trường này gặp khó thì doanh
thu của Safari cũng giảm theo.
“Có thời điểm tất cả kho
lạnh của công ty đầy ứ thanh
long vì tắc đường xuất khẩu
sang TQ. Cứ thế nhiều ngày,
chất lượng thanh long giảm
dần, đến khi bán được thì
không có lãi vì bị ép giá” -
ông Nguyễn Minh Phương,
Giámđốc Công ty Safari, Hội
trưởng Hội DN và phát triển
thanh long miền Tây, kể.
Trước sự bấp bênh và thất
thường của thị trường TQ,
nhiều bộ, ngành phải liên tục
làm việc với phía TQ để giải
cứu nông sản và gỡ khó cho
DN. Điển hình như vào tháng
3 năm nay, Bộ NN&PTNT
phải soạn văn bản gửi các bộ,
UBND các tỉnh đề nghị tháo
gỡ khó khăn trong việc nhập
khẩu giống tằm để phục vụ
kịp thời cho ngành dâu tằm
tơ Việt Nam.
Lý do là sản xuất tơ tằm
ở Tây Nguyên gặp khó vì
không nhập khẩu được giống
tằm lưỡng hệ kén trắng từ
TQ do ảnh hưởng của dịch
COVID-19. Loại giống tằm
này Việt Nam mới chủ động
sản xuất được 10%, còn lại
90% là phải nhập từ TQ.
Trả giá đắt vì
sự dễ dãi
Ông Nguyễn Tất Quyền,
Giám đốc Công ty Xuất nhập
khẩu nông sản Rạng Đông,
đánh giá thị trường TQ hấp
dẫn đối với hàng nông sảnViệt
Nam. Bởi đây là thị trường
dễ tính, tiêu thụ được hầu hết
mặt hàng nông sản của nước
ta. Tuy nhiên, chính vì sự
dễ tính, dễ dãi đó nên trong
nhiều năm, nông dân sản xuất
theo kiểu xuề xòa, chưa chú
trọng đến chất lượng để đáp
Quả vải thiều của Việt Namđược xuất khẩu chủ yếu sang TQ. Ảnh: MINHSƠN
Thủy sản không còn lệ thuộc vào Trung Quốc
ÔngTrươngĐình Hòe,Tổng thư ký Hiệp hội
Chếbiến và xuất khẩu thủy sảnViệt Nam, đánh
giá chuỗi cung ứng vật tư và nuôi trồng, chế
biến của thủy sản nước ta hầu như không còn
bị lệ thuộc vào thị trườngTQ. Cácmặt hàngnhư
thuốc, hóa chất, bao bì vật tư… phục vụ cho
nuôi trồng thủy sản và chế biến phát triển tại
Việt Nam tạo điều kiện cho các DN chủ động
hơn trong sản xuất.
“Ngoài ra, qua dịch COVID-19, các nhà đầu
tư thế giới đang có xu hướng dịch chuyển sản
xuất từ TQ sang các nước Đông Nam Á, trong
đó có Việt Nam. Đây cũng là một cơ hội để
kinh tế Việt Nam, trong đó có ngành thủy sản phát triển mạnh mẽ trở lại”- ông Hòe cho biết.
Đồng quan điểm, nhiều chuyên gia cho rằng từ khi chiến tranh thươngmại giữa Mỹ-Trung
bùng nổ, nhiều DN đã chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi TQ. Nay dịch bệnh COVID-19 thúc
đẩy quá trình này diễn ra nhanh hơn và đây cũng là cơ hội cho Việt Nam nếu biết tận dụng.
Tiêu điểm
Đẩy mạnh đa dạng
hóa thị trường
Từ đầu năm 2020, hàng hóa
nông sản Việt Nam xuất khẩu
sang thị trường TQ bị đình trệ,
BộNN&PTNT, BộCôngThương
chỉ đạo các đơn vị liên quan
phối hợpvới các thươngvụ, đại
sứ quán Việt Nam tại các nước
trên thế giới triển khai nhiều
giải pháp. Qua đó nhằm phát
triển thị trường tại các địa bàn
trọng điểm, tiềm năng và thị
trường ngách, tạo sự đột phá
trong đa dạng hóa thị trường
thay vì chỉ tập trung vào TQ.
Đơn cử như thị trường Dubai,
Mỹ, Nga, Brazil, Nhật Bản, Úc,
Hàn Quốc…
Nông sản Việt mở rộng
thị trường ngoài Trung Quốc
ứng các tiêu chuẩn cao hơn.
Hệ quả là khi thị trường TQ
bị tắc, nhiều nông sản muốn
tìm kiếm các thị trường mới
cũng gặp khó vì không đáp
ứng tiêu chuẩn.
“Thị trường TQ rất gần,
có thể đi được bằng mọi
phương tiện như đường bộ,
đường biển. Các thị trường
khác như Mỹ, EU, Ấn Độ,
Nhật Bản... phải đi máy bay,
đường biển vận chuyển rất xa
và cước phí đắt. Quan trọng
nhất là khâu bảo quản nông
sản, vì xa như thế nên nhiều
khi đến nơi mở hàng ra nông
sản đã hỏng rồi. Thanh long
để kho lạnh kéo dài được 20
ngày, còn mít hay sầu riêng
ra cửa khẩu mà bị kéo dài
thông quan 10 ngày thì hỏng
hết” - ông Quyền nói.
Để tận dụng được thị trường
TQ, đồng thời tránh tình trạng
bị phụ thuộcmỗi khi việc xuất
khẩu sang thị trường này gặp
khó, ông Quyền cho rằng các
nhà vườn, thương lái, kho
vựa phải nắm thông tin thật
tốt. Đơn cử như trong tháng
5 này là mùa vụ thu hoạch
nhiều loại trái cây của TQ
thì các nhà vườn đừng để trái
nhiều. Đến tháng 7, khí hậu
TQ lạnh hơn thì có thể tăng
cường xuất khẩu mít, sầu
riêng…, như thế mới có lời.
Đồng quan điểm, ôngĐặng
Phúc Nguyên, Tổng thư ký
Hiệp hội Rau quả Việt Nam,
cũng cho rằng để giảmbớt phụ
thuộc vào thị trường TQ thì
nông sản Việt cần đẩy mạnh
sảnxuất theohướngchất lượng,
an toàn. Cạnh đó đẩy mạnh
công nghệ bảo quản sau thu
hoạch, đẩy mạnh logistics...,
như vậy mới đi được đường
dài đến các thị trường xa hơn,
giảm bớt phụ thuộc vào thị
trường TQ.
“Điều cốt yếu là nông sản
Việt phải đáp ứng mọi tiêu
chuẩn khắt khe của các thị
trường khó tính như Mỹ,
Nhật, Đức... Như vậy, cùng
với công nghệ chế biến, hệ
thống kho lạnh thì không lo
cảnh được mùa rớt giá, hay
bị lệ thuộc vào bất cứ thị
trường nào” - ông Nguyên
nhấn mạnh.•
Thị trường TQ đầy
bất ổn, khi gặp biến
cố, các hoạt động
xuất nhập khẩu
của Việt Nam bị tác
động nặng nề.
LTS:
Đại dịch COVID-19 khiến nhiều
quốc gia nhận diện rõ nguy cơ khi các
chuỗi cung ứng của họ quá lệ thuộc vào
Trung Quốc. Việt Nam cũng không là
ngoại lệ khi hàng loạt doanh nghiệp
bị đình trệ sản xuất vì thiếu nguyên
liệu và tắc đầu ra, do vậy đã đến lúc
tìm cách giảm lệ thuộc vào thị trường
Trung Quốc.
Tìm cách
bớt lệ thuộc
kinh tế vào
Trung Quốc
- Bài 1
Xe chở nông sản Việt liên tục rơi vào tình trạng
ách tắc tại cửa khẩu với TQ. Ảnh: AH
Việc chỉ tập trung vàomột thị trường duy nhất là Trung Quốc khiến nhiều doanh nghiệp
lao đaomỗi khi việc xuất khẩu sang thị trường này gặp khó.
