4
Thời sự -
Thứ Tư 20-5-2020
CHÂNLUẬN
thực hiện
H
ôm nay, Quốc hội
sẽ thảo luận về việc
phê chuẩn Hiệp định
Thương mại tự do giữa Việt
Nam và Liên minh châu Âu
(EVFTA).
Pháp Luật TP.HCM
đã có
cuộc
trao đổi với PGS Trần
Đình Thiên, thành viên Tổ
tư vấn kinh tế của Thủ tướng
Chính phủ, về việc cách nào
để pháp luật tương thích với
EVFTA.ÔngnhậnđịnhEVFTA
cũng nhưCPTPPmà tiền thân
của nó là TPP có những vấn
đề toàn diện được đàm phán,
kể cả về quyền con người nói
chung và Việt Nam đã chấp
nhận một “cuộc chơi” sòng
phẳngvớimột trongnhữngđối
tác quan trọng trên thế giới.
Ràng buộc chặt về
quyền con người
.
Phóng viên:
Thưa ông,
những vấn đề như quyền
con người... không phải là
lần đầu tiên Việt Nam đàm
phán trong các FTA?
+ PGS
Trần Đình Thiên
:
Theo thời gian, trên nền tảng
WTO, các FTA ngoài vấn đề
thương mại thì đã đàm phán
các vấn đề khác. Chẳng hạn
như môi trường, quyền con
người. Điều đó cũng do tiêu
chuẩnởcácquốcgiakhácnhau.
Chẳnghạn,mộtdoanhnghiệp
(DN) ở một nước nào đó sản
xuất nhưngkhôngbị ràngbuộc
các điều kiện môi trường, về
mức lương tối thiểu của lao
động… trong khi một DN ở
Mỹ hay châu Âu lại bị ràng
buộc và mất tính cạnh tranh.
Như vậy, việc đàm phán các
FTAsau này nảy sinh nhu cầu
phải cócácđiềukiệnbìnhđẳng,
bảo đảm cạnh tranh.
Đấy là động lực của DN ở
theo như Bộ luật Lao động
sửa đổi đã quy định mà thôi.
Chúng ta lưu ý rằng từ TPP
đến CPTPP và EVFTA, Việt
Nam đã chấp nhận “cuộc
chơi” đó. Tất nhiên, quá trình
tham gia cuộc chơi này thế
nào thì Việt Nam vẫn giữ thế
chủ động.
.Nhưngnhiềuýkiếnchorằng
khi Nghị viện EU thông qua
EVFTA thì cũng có nghĩa là
ghi nhận những cải cách, nhất
là về thể chế, của Việt Nam.
+ Đúng là Nghị viện EU đã
ghi nhận những thành tựu và
nỗ lực cải cách củaViệt Nam.
Không phải không có lý do,
dù là trực tiếp hay gián tiếp,
dù là hiện tại hay tương lai…
mà EU đã thông qua điều này.
Sức ép sửa pháp luật
có lớn?
. Quan sát, so sánh hệ thống
pháp luật của Việt Nam hiện
nay với những cam kết, ràng
buộc của EVFTA thì ông thấy
thế nào?
+ Việt Nam có thể sửa
nhiều FTArồi nhưng EVFTA
là số ít FTA, bên cạnh CPTPP,
đề cập đến vấn đề này. Việt
Nam sẽ phải thay đổi để đấu
thầu thực chất hơn nhằm tránh
việc bị kiện do vi phạm trình
tự đấu thầu. Bởi nếu khi có
nhiều nhà thầu, trong đó có
cả nhà thầu EU thì rất có thể
nếu không minh bạch, chuẩn
chỉnh thì việc thực hiện trình
tự đấu thầu của Việt Nam có
thể bị kiện nhiều hơn.
Điều này là một áp lực cần
thiết để trình tự đấu thầu Việt
Nam được tuân thủ tốt hơn.
Chẳng hạn, một số DN viễn
thông EU có thể đầu tư vào
Việt Nam nhưng nếu bị cạnh
tranh không lành mạnh thì họ
có thể kiện. Chúng ta nên coi
đây là một động lực để cải
cách hơn nữa.
. Liệu đây có phải là một
trongnhững lýdokhiếnEVFTA
được tách ra thành hai hiệp
định, trong đó có Hiệp định
Bảo hộ đầu tư?
+Thực raViệt Nam từng ký
bảo hộ đầu tư song phương.
Dĩ nhiên, các quy định bảo hộ
này có phải là “bảo hộ ngược”
hay không còn là một vấn đề.
Nhưng dễ thấy nhất là các
quy định về bảo hộ đầu tư có
thể sẽ khiến các cơ quan nhà
nước, công chức, cán bộ các
cấp đều phải tránh việc gây
tổn hại cho nhà đầu tư. Bởi
nguy cơ bị kiện từ việc cản
trở kinh doanh của các nhà
đầu tư là rất lớn. Nhà nước
sẽ phải cẩn trọng hơn.
Tuy vậy, thực tế hiện nay
việc tranh chấp giữa nhà đầu
tư nước ngoài và Chính phủ
Việt Nam vẫn diễn ra và điều
đó là kinh nghiệm tốt cho
Việt Nam ứng phó. Có điều,
những việc này cũng có thể
phải có cơ chế để Nhà nước
trung ương, địa phương, cán
bộ, công chức…phải học hỏi,
rút kinh nghiệm.
. Nhìn một cách tích cực,
và như Thủ tướng từng nói,
phải biến “nguy” thành “cơ”.
Tác dụng của những áp lực
hoặc động lực chúng ta nói
trên là gì, thưa ông?
+Những điều đó đòi hỏi kỷ
luật hànhchínhcôngvụ tốt hơn,
trình độ cán bộ, công chức nói
riêng và “đẳng cấp” của Nhà
nước cũng phải được nâng
lên. Bởi thực tế khi EVFTAcó
hiệu lực thì chuẩn mực công
vụ cao sẽ tránh được việc một
công chức, dù là vô tình hay
cố ý, phương hại đến lợi ích
của nhà đầu tư.
Bởi dù sao ta cũng phải
thừa nhận kỷ luật công vụ
của Việt Nam thực ra đang ở
mức độ thấp. Nhiều vụ việc
liên quan đến quan hệ công
quyền -DNhiện nay nếu chiếu
theo chuẩn mực của EVFTA
thì nguy cơ xảy ra tranh chấp
giữa nhà đầu tư và Chính phủ
Việt Nam là hiện hữu.
. Xin cám ơn ông.•
Để pháp luật tương thích EVFTA:
Không khó
Khi EVFTA có hiệu lực thì chuẩnmực công vụ cao sẽ tránh được việc công chức, dù là vô tình hay cố ý,
phương hại đến lợi ích của nhà đầu tư.
các nước phát triển, họ yêu
cầu chính phủ của họ như
vậy trong đàm phán các FTA
với các nước đang phát triển.
Những vấn đề có thể còn bao
gồm như “hòa bình xanh”,
đánh bắt cá voi, hải sản…
Nói chung, các quốc gia trong
đàm phán các FTA đều có
tinh thần chung là phải chia
sẻ trách nhiệm trong những
vấn đề cụ thể nhưmôi trường,
lao động…
Hay với TPP lúc còn có
Mỹ, bên cạnh những vấn đề
về môi trường thì còn có cả
“Signed Letter” (nghị định
thư) với những ràng buộc rất
chặt về các quyền con người,
lao động. Việt Nam đã chấp
thuận điều đó.
. EVFTA có những quy định
về công đoàn của người lao
động, ông đánh giá thế nào
về nội dung này?
+ Xét về mặt nội dung thì
EVFTAkhông chặt như TPP
trước đây và cơ chế thực thi
cũng đơn giản. Tuy vậy, đây
lại là vấn đề mà EU rất quan
tâm trong bối cảnh quyền con
người cũng đã đượcHiến pháp
2013 ghi nhận đầy đủ. Vả lại,
EVFTA cũng có thời hạn để
Việt Nam thực hiện các vấn
đề này và thực tế Bộ luật Lao
động sửa đổi cũng đã theo
hướng này sau khi CPTPP
có hiệu lực. Vấn đề còn lại
là quá trình thực thi của Việt
Nam được tiến hành ra sao
nhanh hệ thống pháp luật
để tương thích với các ràng
buộc trong EVFTA. Chỉ có
điều có một số quy định có
thể khó khăn hơn một chút
nhưng đó là các quy định cục
bộ của ngành. Chẳng hạn với
ngành gỗ, có một hiệp định
riêng và EVFTAchỉ viện dẫn
hiệp định đó. Việc truy xuất
nguồn gốc gỗ là một vấn đề
rất khó nhưng nếu làm được
thì lại rất tốt cho Việt Nam.
Hay vấn đề thủy sản cũng rất
khắt khe, như vừa rồi chúng
ta bị EU phạt thẻ vàng nhưng
nếu làm được thì cũng tốt cho
Việt Nam. Rồi có thể là các
quy định về chỉ dẫn địa lý,
chẳnghạnđối với rượuvang…
Nhưng nhìn chung, sức ép
từ việc sửa đổi hệ thống pháp
luật của Việt Nam để đáp ứng
các ràng buộc của EVFTA
không phải là quá lớn.
. Thưa ông, yêu cầu vềminh
bạch, nhất là trong đấu thầu
cũng là vấn đề mà EVFTA đặt
ra khá chi tiết?
+ Dù Việt Nam tham gia
Việt Nam có thể sửa
nhanh hệ thống
pháp luật để tương
thích với các ràng
buộc trong EVFTA,
chỉ có một số quy
định có thể khó
khăn hơn một chút.
Hômnay, khaimạc kỳhọp thứ9,Quốc hội khóaXIV
Hôm nay (20-5), kỳ họp thứ 9 Quốc hội (QH) khóa XIV
sẽ chính thức khai mạc. Trong ngày làm việc đầu tiên,
QH sẽ nghe Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trình bày báo
cáo về kinh tế-xã hội và ngân sách nhà nước. Đáng chú ý,
Thủ tướng sẽ báo cáo QH về tình hình phòng, chống dịch
COVID-19, đánh giá các tác động của dịch bệnh đến sự
phát triển kinh tế-xã hội, các giải pháp ứng phó và phương
án phát triển kinh tế-xã hội sau dịch. Sau đó, QH sẽ nghe
báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế về nội dung nói trên.
QH cũng sẽ nghe báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị
của cử tri và nhân dân gửi đến kỳ họp thứ 9 QH khóa XIV
của MTTQ Việt Nam; báo cáo kết quả giám sát việc giải
quyết kiến nghị của cử tri gửi đến kỳ họp thứ 8 của Ban
Dân nguyện.
Cũng trong ngày khai mạc, QH sẽ nghe tờ trình và các
báo cáo có liên quan đến việc đề nghị QH phê chuẩn
Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên
minh châu Âu (EVFTA), Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa
Việt Nam và Liên minh châu Âu và các nước thành viên
Liên minh châu Âu (EVIPA). QH cũng sẽ thảo luận trực
tuyến về những nội dung này ngay trong ngày làm việc
đầu tiên.
Cùng ngày, QH sẽ nghe tờ trình của Chủ tịch nước đề
nghị QH phê chuẩn gia nhập Công ước số 105 của Tổ
chức Lao động Quốc tế về xóa bỏ lao động cưỡng bức
cùng các báo cáo có liên quan.
Kỳ họp thứ 9 QH khóa XIV sẽ làm việc trong 19 ngày
(không kể ngày nghỉ) và được chia làm hai đợt. Đợt một,
họp trực tuyến qua cầu truyền hình từ Nhà QH đến 63
Đoàn đại biểu QH các tỉnh, TP trực thuộc trung ương (từ
ngày 20 đến 29-5-2020). Đợt hai, QH họp tập trung tại
Nhà QH từ ngày 8 đến 18-6-2020.
Tại kỳ họp này, QH sẽ không tổ chức chất vấn và trả
lời chất vấn tại phiên toàn thể nhưng các đại biểu QH vẫn
được thực hiện quyền chất vấn bằng văn bản đối với các
bộ trưởng, thành viên Chính phủ.
Ngoài ra, QH sẽ thành lập hội đồng bầu cử quốc gia;
tiến hành miễn nhiệm chức phó thủ tướng đối với ông
Vương Đình Huệ và ủy viên Ủy ban Thường vụ QH,
trưởng Ban Dân nguyện đối với bà Nguyễn Thanh
Hải.
ĐỨC MINH
ChếbiếnthủysảnđônglạnhxuấtkhẩutạiKhucôngnghiệpVĩnhLộc,quậnBìnhTân,TP.HCM.
Ảnh:QUỐCTHANH
